Emoties beïnvloeden ons allemaal. Het ene moment ben je zo blij en vrolijk als maar kan, het andere moment ben je boos en geïrriteerd. Dit schommelen is op zich geen probleem. Word je echter voortgedreven door emoties, beheersen zij jou meer dan jij hen, dan kan dit ernstige gevolgen hebben. Wanneer je de controle verliest, kan elke emotie schadelijk zijn: woede, irritatie, angst en verdriet, maar ook verliefdheid, enthousiasme en trots. Wanneer je een evenwicht kunt bewaren, zonder dat er één ongecontroleerde emotie overheerst, dan maakt dit de geest gezond. Doordat je iedere keer objectief tegen een situatie kunt aankijken, ga je eerlijk met jezelf en je omgeving om.

Vertroebelde blik
Als haat, jaloezie, verliefdheid of trots je drijfveren zijn, dan trek je jezelf of iemand anders voor. Stel dat je iemand haat, dan vind je alles aan hem of haar afstotelijk. Je emoties vertroebelen je blik. Zodra het je echter lukt de werkelijke situatie te zien, zal de haat verdwijnen. De persoon is helemaal niet zo gemeen en irritant als je eerst dacht. Hij of zij heeft ook andere kanten: sympathie, talent, enzovoort. Ditzelfde geldt voor verliefdheid, waarbij je iemand die niet zo bijzonder is, helemaal ophemelt. Alle emoties komen voort uit de geest. Dit maakt de geest je grootste vijand, maar ook je grootste geneesheer.
Het is goed om te begrijpen dat het niet de bedoeling is om emoties weg te drukken of te negeren. Het is juist belangrijk om ze te herkennen en achter hun oorsprong te komen. Daarna is het mogelijk om ze te transformeren en zodoende het evenwicht in je geest te herstellen. Wij zijn niet onze emoties, noch zijn onze gedachten. Alle emoties en gedachten zijn er maar tijdelijk.

Kracht
Als alle emoties voortkomen uit de geest dan zou diezelfde geest ook de kracht moeten hebben om die emoties te beheersen en wellicht te transformeren. De Boeddha is de belichaming van deze transformatie. Mahaprajna (groot wijsheid) en mahakaruna (groot mededogen) zijn de twee belangrijkste kenmerken van de Boeddha. Wanneer wij stoppen onszelf te laten voortdrijven door onze emoties, dan komt er ruimte om wijsheid en mededogen te ontwikkelen.

Dit alles is makkelijker gezegd dan gedaan. Dit dan ook werkelijk toepassen, is waar de hele boeddhistische praktijk op gebaseerd is. Hierbij moet je onderscheid maken tussen het behoud van de zelfbeheersing, waarmee je voorkomt dat er überhaupt schadelijke emoties ontstaan, en het transformeren van schadelijke emoties die reeds aanwezig zijn. Dit doe je door aandachtiger en bewuster te leven. Wanneer er dan een emotie de overhand neemt, kan je door kalm en realistisch naar de werkelijkheid te kijken je geest terug in balans brengen. Beheersing van lichaam, spraak en geest vormt de basis voor een geestelijk gezond en prettig leven.