Ab Klink is geen monster, geen betuttelaar die anderen hun pleziertje misgunt. De minister van volksgezondheid lijkt me slim en hardwerkend, hij weet wat er over de grens te koop is. Dat hij het rookverbod in de horeca laat naleven, is niet zo gek. Langzamer dan veel landen schoof Nederland naar zo’n beschavingsnorm toe, eerst op kantoor, toen in het café. Vandaar die wet. Waar is de verrassing?

In een ideale wereld komt minister Klink zelf tot de conclusie dat de optelsom van zijn andere goede bedoelingen bezig is een ramp te baren. Als hij zijn enthousiasme voor ‘transparantie’ in de zorg niet snel matigt kan alleen het parlement nog voorkomen dat het Elektronisch Mens Dossier de hoeksteen wordt van een Nederlandse nachtmerriestaat. Wordt wakker, Haagse dossiervreters.

Klink is niet de enige minister die voortvarend werkt aan een systeem dat veel te veel gegevens over veel te veel mensen bij elkaar brengt en kwetsbaar maakt voor meelezen door onbevoegden. Inbreuk op de persoonlijke levenssfeer kan even goed het gevolg zijn van suffigheid als van criminele operaties. Maar dat het steeds meer zal gebeuren, vergt weinig fantasie. Zeker in een zorgomgeving waar iedereen moet leren marktdenken.

De databeveiligingsindustrie sust privacyzorgen graag met badinerende verwijzingen naar de schrik toen de eerste automobiel in het straatbeeld verscheen. Ik wens hen goede zaken, maar het gaat hier over vragen van mensbeeld en wijsheid. Dat is het terrein van de politiek, die als nationale invoegstrook van meningen en belangen kan bedenken dat niet alles wat handig lijkt ook verstandig is.

Het lijkt slim om alle medische gegevens van iedere burger in één systeem te zetten. Voor als de eigen dokter ziek is, of de burger in een andere provincie tegen een boom rijdt. Het lijkt handig om alle ooit gemaakte scans, geslikte pillen en ondergane behandelingen er even bij te kunnen halen. Het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) spaart jaarlijks 1200 levens, wordt ons voorgehouden. Het tegendeel is ook denkbaar.

Jammer als gegevens verkeerd zijn ingevoerd, als de chirurg of verpleegkundige even van hun scherm worden weggeroepen. Kan met een papieren mapje ook gebeuren, alleen zit daar veel minder in, en zeker geen berichten over psychiatrische of druiperbehandelingen elders. Verwarring is uitgesloten, stelt Klinks montere EPD-brochure, u legitimeert zich en uw elektrische dossier is gekoppeld aan uw burgerservicenummer (BSN). Waar ook uw belastinggegevens, strafblad, rekeningrij-parcours, openstaande boetes en uitkering aan zijn gekoppeld.

Wat zou het handig zijn voor uw zorgverzekeraar en uw hypotheekverstrekker deze goudmijn te bekijken. ‘Om een voor u op maat gesneden aanbod te kunnen doen’. Of geen aanbod. Hetzelfde zoetsappige argument blijft de NS gebruiken om straks mijn reisgegevens te bewaren als ik met een OV-chipkaart of NS-jaarkaart reis. Privacywaakhond CBP ging er mee akkoord in ruil voor een vage toezegging over een beetje anonimiseren van gegevens.

Het College Bescherming Persoonsgegevens heeft ook tegen het EPD niet meer dan marginale bezwaren gemaakt. Het college wil graag welkom blijven in bestuurlijk Den Haag. De Nederlandse wetgeving geeft het CBP ook amper wapens om meer te doen. Daarom is het nodig dat ministers, ambtenaren en Kamerleden de contouren gaan zien van het privacyspookhuis dat zij bezig zijn te bouwen.

Iedereen verwijst naar iedereen, iedereen beroept zich op flarden wetgeving die zich er ook niet zo over opwinden. Deze week nog zag de voorzieningenrechter van het College van Beroep voor het Bedrijfsleven geen kans een halt toe te roepen aan de DBC-plaag in de geestelijke gezondheidszorg. Een aantal psychiaters en psychotherapeuten weigert voor behandelingen te declareren via het verplichte systeem van de diagnosebehandelcombinatie.

Zelfs wie uit voorliefde voor discretie z’n eigen behandeling bij de psych betaalt, mag niet ontbreken in de alomvattende zorgadministratie. Gij zult worden ge-DBC’d. Een schending van het medisch beroepsgeheim, zeggen veel therapeuten. En een onwijs systeem want wat begint als een behandeling van aandoening 2311 kan best blijken een samenspel van kwaal 4368 en kwaal 4571 te zijn. ,,Ik ga er van uit de dat Nederlandse Zorgautoriteit zonodig optreedt’, schreef Klink begin deze maand. Geen vergoeding plus een boete.

Over minister Rouvoet en zijn Elektronisch Kind Dossier mét platvoet- en beharingsdetails van miljoenen gezonde kinderen is genoeg gezegd. De Kamer durft daar maar half tegen te zijn, omdat men na iedere keer dat iets misgaat, meer toezicht vraagt. De Elektronische Toren van Pisa blijft ook groeien, omdat bijna niemand durft te zeggen: we kunnen niet ieder kwaad voorkomen.

Daarom blijft de hoeveelheid gegevens groeien die over ons wordt verzameld in de strijd tegen het terrorisme. Instapgegevens voordat we mogen vliegen, gegevens over ons telefoon- en internetverkeer tot een jaar na dato, volgens het wetsontwerp dat de Tweede Kamer dit voorjaar aannam. De Eerste Kamer lijkt daar nog niet van overtuigd. Een teken van bewustwording?

Eerder deze maand hielden kabinet en Kamermeerderheid een voorstel tegen om iedereen na overlijden orgaandonor te maken. Nu het benodigde aantal donoren voorlopig uitblijft, werden we deze week verblijd met Teuntje, een krantje om ons aan te moedigen toch een donorformulier in te vullen.

Met aanzienlijk minder kleurendruk en sfeer van vrijwilligheid schreef minister Klink ons eerder dat wij 1 januari allemaal het EPD in gaan. Tenzij we ons vóór 15 december met geboortebewijzen en al afmelden.  Opmerkelijk. Donor worden we ‘niet, tenzij’. Elektronisch op het dorpsplein gehangen: ‘ja, tenzij’.

Minister Ab Klink heeft eigen ervaringen in de gezondheidszorg die hem motiveren op te komen voor transparantie. Weten welke dokter in welk ziekenhuis goed werk levert, bevordert medische inzet en zelfkritiek. Veel voor te zeggen. Zou hij om dat te bereiken even rigoureus inzetten op onvoldragen markt- en computerdromen als hij ook eigen ervaring had met identiteitsfraude of gestolen rapportages van de psychotherapeut?

marc chavannes