„De mensen zijn het zat”, zegt Louis de Rijk van Natuurlijker Leven. „Ze hebben geen vertrouwen meer in politiek en economie. De zekerheden die ze dachten te hebben, spaarcentjes of een huis, blijken ineens geen zekerheden meer te zijn. Ze gooien hun leven over een andere boeg.”
Gedwongen door teruglopende financiële middelen laten steeds meer mensen de welvaartmaatschappij achter zich. Ze slachten zelf hun dieren, verbouwen groentes, maken brood en jam en wekken energie op. Op het terrein van de voormalige Amsterdamse scheepswerf ADM doen de kleurrijke bewoners hun best zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn. „Sommigen hebben een windmolentje in hun tuin waarmee ze stroom opwekken, we hebben groentetuintjes en we eten de eieren van de kippen die hier rondlopen. Ja hoor, ook gewoon af en toe een kippetje zelf”, zegt Wilbjörk.

De olijke vrouw komt oorspronkelijk uit Denemarken, maar woont al vijftien jaar op het door krakers bezette terrein in Amsterdam-West. De bewoners wonen in caravans en zelfgeknutselde huisjes. Daar tussendoor liggen de groentetuintjes. Zelfs in de achtergebleven bootjes worden aardbeien gekweekt. „We zijn zeker niet geheel zelfvoorzienend, maar hebben wel de maatschappij min of meer achter ons gelaten”, zegt Wilbjörk. Geheel zelfvoorziende mensen, dus die echt vrijwel niks kopen, zijn er in Nederland nauwelijks. „Daarvoor moet je echt naar Zweden of Frankrijk,” weet Van Dijk. „Daar vind je nog van die oermensen. Maar hier zijn wel steeds meer belangstellenden voor een min of meer zelfvoorzienend leven. Of een natuurlijker leven. Ze kiezen één of een paar aspecten van zelfvoorziening. De combinatie van alles is te hard. Zeker voor een gezin.” De website van Natuurlijker Leven trekt inmiddels 25.000 bezoekers per maand. Dat de belangstelling zo enorm is toegenomen, komt ook door de stijgende werkloosheid, denkt Van Dijk. „Mensen hebben minder geld en zitten meer thuis achter de computer. Op die manier komen ze sneller in aanraking met die andere manier van leven. En we merken ook dat de angst om te slachten afneemt. Mensen gaan huisdieren houden om op te eten. Vooral kippen en konijnen worden tegenwoordig vaker door de bewoners zelf geslacht. Koeien en varkens mag je eigenlijk niet zelf slachten, maar het gebeurt toch. Net als schapen en geiten.” Volgens Wilbjörk eten ze op het ADM terrein vooral kippen die toch al door een hond waren doodgebeten. Zij ziet overigens nog veel meer mogelijkheden tot een zelfvoorzienend leven. „Er komen zoveel meer manieren om stroom op te wekken. Neem het internet. Daarvan had honderd jaar geleden toch iedereen gezegd dat zoiets nooit zou bestaan. Dat gaat ook met energie gebeuren. En water. Er komen waterfilters die zo goed zijn dat je er zelfs uit een rivier in India mee kan drinken.” De laatste tijd trekken hele straten en buurten gezamenlijk ten strijde tegen de consumptiemaatschappij. „Collectieve projecten zijn populair”, zegt Van Dijk. „Dan worden er bijvoorbeeld zonnepanelen gekocht en op alle daken geplaatst. En als dat te lelijk is of niet mogelijk, dan wordt er een boer in de buurt gezocht die bereid is ze op zijn dak te zetten. Wat opvalt is dat het echt van de burgers zelf moet komen. De overheid laat het afweten, wat dat betreft.” Wilbjörk en haar ’dorpsgenoten’ mogen dan zoveel mogelijk de officiële instanties gedag hebben gezwaaid, andersom zijn die hen niet vergeten. Bij het verlaten van het krakerskamp zien we de gezamenlijke postbak aan het hek hangen. Die is rijkelijk gevuld, met zo’n honderd brieven.
Van het Centraal Justitieel Incassobureau…