zijn bijzondere tijden aangebroken voor ons voedselsysteem. Er borrelt iets bij de jongeren. Een teken dat er iets te veranderen staat. Jongeren verzamelen zich, laten van zich horen op internet, op evenementen en in de media. Initiatieven voor een beter voedselsysteem schieten her en der de grond uit. Acties in de geschiedenis, die echte veranderingen teweeg hebben gebracht, zijn bijna altijd gestart door jongeren. Is dit het begin van een revolutie en herhaalt de geschiedenis zich?

Na een jarenlange, relatief stabiele periode is de economie nu grillig. Er is meer onzekerheid, er zijn grenzen aan de groei en grenzen aan wat we ons kunnen permitteren. Economische ontwikkelingen werken door in klimaatveranderingen, waarvan de gevolgen onzeker zijn. De wereld van vandaag heeft te maken met een mondiale voedselcrisis, die van een andere aard is dan de hongersnoden van de afgelopen decennia. Ook in Nederland gaan we steeds meer merken van de gevolgen daarvan.

‘Steeds meer jongeren staan op

voor hun toekomst’

We lijken in een impasse te komen door de vele tegenstellingen in ons voedselsysteem. De impact die de consumptie van vlees en zuivel heeft op het milieu wordt duidelijk, juist op het moment dat de opkomende economieën in China en India vlees ook daar betaalbaar gaan maken. Er is een duurzamer landbouwsysteem nodig om in 2050 negen miljard mensen te kunnen voeden. Er breken voedselrellen uit door stijgende voedselprijzen, terwijl in de Westerse wereld 30 tot 50 procent van het voedsel wordt verspild. Een miljard mensen lijden honger terwijl een miljard mensen aan overgewicht lijden. We moeten minder suikers en geraffineerde producten eten om de strijd tegen obesitas aan te gaan, maar de ongezonde producten zijn het goedkoopst. We zijn de waarde van ons voedsel kwijtgeraakt, want ondertussen gaan we liever op vakantie of kopen we de duurste smartphone. We geven in Nederland maar 15 procent van ons inkomen aan eten uit. Volgens de Foodmonitor van vorig jaar oktober zal de helft van de Nederlanders zelfs op voedsel gaan bezuinigen als de prijzen stijgen.

Eén van de belangrijke zaken die deze issues gemeen hebben is dat ze negatieve effecten hebben op de toekomst, op mijn toekomst, de toekomst van de jongeren. En steeds meer jongeren staan op voor hun toekomst. De ontwikkelingen gaan zo snel dat de wereld over twintig jaar er wel eens heel anders uit kan zien. Daarom moeten we nu al wat doen. Als we wat willen veranderen dan gebeurt dat niet in de huidige generatie van 35-tot 70-jarigen. De jongeren van nu willen het op hun eigen middelbare leeftijd net zo goed hebben als de huidige middelbare generatie. Ze staan aan het begin van hun carrières en zien dat als het zo doorgaat er nog meer problemen ontstaan.

‘Opvallend is dat bijna al deze initiatieven

vrijwillig zijn of vrijwillig begonnen zijn’

Op de website Onze Duurzame Toekomst staat een tekst die dit mooi beschrijft, weliswaar uit 2010, maar nog steeds actueel: “Financiële problemen mogen niet doorgeschoven worden naar volgende generaties, en ook niet naar elders. Hetzelfde geldt voor de effecten van zaken als klimaatveranderingen, voedselcrises en de afhankelijkheid van natuurlijke hulpbronnen. Ook heeft de financiële crisis ons geleerd dat het huidige economisch systeem structurele vernieuwingen nodig heeft op de korte termijn en de lange termijn. Jongeren hebben behoefte aan én recht op een duurzame toekomst voor iedereen.”

Het initiatief G500 is een mooi voorbeeld van jongeren die opstaan voor een duurzame toekomst. De initiatiefnemers van G500 signaleerden een vergrijsde politiek die nauwelijks duurzame keuzes maakte met de jonge generaties in het achterhoofd. Met deze thema’s en oplossingsrichtingen onder de arm, bezochten de inmiddels ruim 1100 deelnemers de partijcongressen van de VVD, PvdA en het CDA. Ook schreven deelnemers opinieartikelen en hebben zij via (social) media het debat beïnvloed.

Hoewel er over het algemeen gedacht wordt dat jongeren zich weinig interesseren voor voedsel en de duurzaamheid daarvan (‘de jeugd van tegenwoordig’) is een steeds groter wordende groep jongeren hier wel degelijk mee bezig. Uit een onderzoek van het Voedingscentrum blijkt dat 89 procent van de jongeren het belangrijk vindt dat eten duurzaam geproduceerd wordt. Dit is de fastfoodgeneratie. Ze willen die hamburger nog steeds, maar wel dat die duurzaam geproduceerd is. Dat de betrokkenheid met voedsel groeit is ook te zien aan de gestegen populariteit van de aan voedsel gerelateerde opleidingen. De Wageningen University groeit in populariteit, zelfs tegen de landelijke trend in. Ook op de HAS groeit het aantal leerlingen.

‘Dit is misschien wel het begin

van een nieuwe wereldvoedselorde’

Waar oudere generaties de jeugd soms met argusogen bekijken, bereiken die jongeren ondertussen heel veel. Hoe? Door samen te vechten, bijvoorbeeld voor een goed voedselsysteem. De voedselbeweging Slow Food heeft misschien een grijs imago, maar de jongerenbeweging van Slow Food, de Youth Food Movement (YFM), maakt zich sterk om nog meer jongeren enthousiast te maken voor voedsel. Op een hippe, prikkelende manier met interessante debatten, feestjes, food film festivals, eat-ins en bijdehante guerrilla-acties. Want voedsel verbindt, iedereen heeft voedsel nodig en je bent wat je eet. En het is niet alleen feest, er worden tijdens die evenementen zeker serieuze zaken aangepakt. Met de campagne CAP2013: Food for Change bijvoorbeeld. De EU geeft zo’n veertig miljard euro uit aan landbouwsubsidies. In 2013 worden die herzien. De YFM heeft hier een verklaring met nieuwe duurzame beleidsaanbevelingen voor geschreven en aangeboden aan Brussel. Want het gaat tenslotte om onze toekomst. De kortingsbrief van Albert Heijn zorgde voor veel beroering, vooral onder land- en tuinbouwers, maar ook bij de FNLI en zelfs in de politiek. Youth Food Movement startte de stickeractie ‘Jokers plakken, boeren pakken’. Dat grijze imago van Slow Food zal trouwens ook verdwijnen, want onlangs werd bekend dat Joris Lohman, voorzitter van de YFM in Nederland, nu zelfs is toegetreden tot het bestuur van de wereldwijde Slow Food organisatie.

Onlangs startte Food Guerrilla, een nieuw initiatief vanuit het NCDO (het Nederlandse kennis- en adviescentrum voor burgerschap en internationale samenwerking). NCDO heeft vorig jaar de Battle of the Cheetahs georganiseerd, voor jongeren en een beter voedselsysteem, en dat gaat nu verder. Food Guerrilla staat voor de strijd voor wereldwijd gezond, eerlijk en duurzaam voedsel. Die strijd winnen we alleen als we samenwerken. Er zijn nu al 75 initiatieven die zich hebben aangesloten, met als grote gemene deler dat ze uit hun liefde voor voedsel verandering willen aanbrengen in de huidige situatie. Niet door te praten, maar door actie te ondernemen. Een greep uit de initiatieven:

- De Dutch Weedburger, een veganistische fastfood-snack die de potentie heeft om zich naast de hamburger te scharen.
- The Food Line Up, die onlangs met een guerrilla-actie op de Dam pleitte voor meer en betere foodtrucks op straat, en nu uitgenodigd wordt bij de gemeente om daarover praten.
- Too Good To Waste (de winnaar van The Battle of the Cheetahs, waar ondergetekende ook onderdeel van uitmaakt) met de actie om voedselverspilling in de keten aan te pakken door van afgedankte groenten en fruit weer heerlijke, nieuwe producten te maken.

Daarnaast zijn er nog tientallen initiatieven op het gebied van stadstuinen, insecten eten, eerlijke handel, gezond voedsel etc. Ze streven allemaal hetzelfde doel na: de toekomst van ons voedselsysteem veiligstellen. Opvallend is dat bijna al deze initiatieven vrijwillig zijn of vrijwillig begonnen zijn. Het idealisme wint het van het materialisme.

We moeten ons realiseren dat onze voedselvoorziening op het spel staat. Er gebeurt nu heel veel rond de voedselproblematiek. Het lijkt erop dat jongeren het voortouw nemen om dit te veranderen. Ze zijn gedreven door idealisme niet door realisme. Het gaat er niet om dat alle ideeën succesvol zijn. Als er straks twee goede ideeën zijn die het echt gaan maken dan is dat ook prima. Het gaat er juist om dat dit een teken is dat als jongeren dingen gaan veranderen is, het een begin van een verandering is. Misschien wel het begin van een nieuwe wereldvoedselorde.

- Lotte van der Spek, (26 :-))