De Amerikaanse rechter besloot deze week dat de inlichtingendienst NSA niets hoeft te vertellen over zijn relatie met Google. Privacyactivisten waarschuwen ondertussen steeds luider voor inlichtingen- en opsporingsdiensten die geraffineerde digitale opsporingsmogelijkheden gebruiken voor massasurveillance.

De Amerikaanse inlichtingendienst NSA (National Security Agency) kwam Google in 2010 te hulp toen de zoekdienst werd aangevallen door hackers. Waarschijnlijk waren deze afkomstig uit China. Privacyactivisten wilden vervolgens precies weten welke rol de NSA speelde bij de ontwikkeling van de privacy- en beveiligingsstandaarden van Google. De privacy van honderden miljoenen Google-gebruikers is daarmee immers in het geding. De rechter oordeelde deze week echter dat het Amerikaanse landsbelang zwaarder weegt.

De NSA is een veiligheidsdienst met duizelingwekkend grote bevoegdheden én mogelijkheden. Het maakt onder eer gebruik van de geraffineerde digitale opsporingsmogelijkheden die direct na de aanval op het World Trade Center in 2001 werden ontwikkeld. Zo is er HumanID, een kunstmatige intelligentie waarmee gezichten van personen in elke uithoek van de aardbol kunnen worden herkend en Combat Zones That See, een systeem waarmee diezelfde personen vervolgens door een gehele stad gevolgd kunnen worden via bestaande netwerken surveillancecamera’s.

Echelon-database
Daarnaast is er ook nog Scalable Social Network Analysis, waarmee groepen andersdenkenden (‘terroristen’) uit grote mensenmassa’s kunnen worden gedestilleerd. En Genisys, een data analysesysteem waarmee flinters informatie uit extreem grote, heterogene databases gefilterd en gedatamined kunnen worden. Zo legt Genisys moeiteloos verbanden tussen (inlog)gegevens van sociale netwerken, wereldwijd e-mailverkeer, blogs en de Echelon-database waarin de NSA wereldwijd onder meer ontelbare telefoongesprekken vastlegt en analyseert.

Gebruik van deze technologieën is al lang niet meer beperkt tot Amerikaanse veiligheidsdiensten. Zo maakte het Nederlandse Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD) in januari bekend dat zij gaat proefdraaien met het zogenaamde Cyber Human Intelligence-systeem. Het systeem gaat informatie verzamelen uit een groot aantal openbare bronnen, waaronder diverse social networks, om deze vervolgens te dataminen. Zo wil de KLPD ‘potentieel crimineel gedrag en de potentiële vorming van criminele organisaties eerder in beeld te krijgen’.

Facewatch ID-app
En de Engelse hoofdstedelijke politie maakte deze week bekend dat zij een nieuwe app heeft ontwikkeld waarmee burgers ‘verdachte personen’ kunnen herkennen en rapporteren. Deze zogenaamde ‘Facewatch ID’- app bevat de foto’s van 2000 onbekende ‘verdachten’ danwel ‘personen waar de politie interesse in heeft’. Deze personen zijn gefilmd met het uitgebreide netwerk van surveillancecamera’s, en opgenomen in de app omdat ze mogelijk betrokken zijn bij een strafbaar feit. Wie een van deze personen in zijn omgeving meent te herkennen, kan via de app meteen de politie waarschuwen.

In ons voorland Amerika waarschuwen privacy- en burgerrechtenorganisaties ondertussen steeds nadrukkelijker voor de gevolgen van deze toepassingen. ‘Spioneren op miljoenen onschuldige mensen om een paar bad guys te pakken is géén optie!’, vinden zij. Daarbij worden ze onder meer gesteund door de Democratische politicus Ron Wyden, die het nog net iets beeldender weet neer te zetten: ‘Als we honderden miljoenen mensen bij hun enkels grijpen en héél hard schudden, komt er vast zo hier en daar een rotte appel uitvallen. Maar moet er niet eerst sprake zijn van een serieuze verdenking voor we iemand bij zijn enkels grijpen?’

Arnoud Groot

Volg @Arnoud_Groot op Twitter