AMSTERDAM - Energierijke deeltjes uit de ruimte kunnen de wolkenvorming in de aardatmosfeer beïnvloeden.

Tot die conclusie komen onderzoekers van CERN in Genève (Nature, 25 augustus).

Al ruim een eeuw is bekend dat de aarde voortdurend wordt gebombardeerd met geladen deeltje uit de ruimte.

Snelle protonen

Deze zogeheten kosmische straling, die voornamelijk uit snelle protonen bestaat, is afkomstig van supernova-explosies. Als deze protonen de aardatmosfeer binnendringen, kunnen ze daarin aanwezige vluchtige stoffen ioniseren, waardoor deze tot minuscule druppeltjes (aerosolen) condenseren.

En rond deze druppeltjes kunnen vervolgens wolken ontstaan. De hoeveelheid kosmische straling die de aarde bereikt, is niet constant: ze wordt beïnvloed door de zon. Als de zon actief is, weert haar magnetische veld meer kosmische straling af dan tijdens rustige perioden.

Recente opwarming

Sommige wetenschappers menen dat de hoge zonneactiviteit aan het eind van de twintigste eeuw een belangrijke rol heeft gespeeld bij de recente opwarming van de aarde. Simpel gezegd: meer zonneactiviteit = minder kosmische straling = minder bewolking = meer opwarming.

Zo simpel lijkt het echter niet te liggen. Het CERN-experiment laat zien dat energierijke protonen inderdaad de vorming van aerosolen bevorderen. Maar de aerosolen die in de CLOUD-testopstelling werden geproduceerd zijn veel te klein om tot wolkenvorming te leiden.

Of dat betekent dat er geen verband is tussen kosmische straling en het klimaat op aarde zal nader onderzoek moeten uitwijzen.