Om inzichtelijk te maken wat de situatie in de V.S. en de E.U. momenteel is, zal ik hieronder een versimpeld scenario schetsen van het fictieve eilandje Isla dat zich in een vergelijkbare situatie bevindt.

Het eiland Isla
Op het eiland Isla wonen 20 mensen en er zijn twee bedrijven waar 6 van de twintig mensen werken. In het jaar 2010 verdienen de 6 werkende mensen samen 60.000 dollar en de bedrijven maken samen een winst van 20.000 dollar.

Bruto Nationaal Product
Het BNP(*) van Isla is dus 80.000 dollar in 2010. Er geldt een zeer simpel belastingtarief van 20%, flat-rate. De belastinginkomsten voor Isla zijn dus 16.000 dollar. De uitgaven van Isla zijn 19.000 dollar en in verband met een lening moet 5.000 dollar afbetaald worden. Netto zijn de uitgaven dus 24.000 dollar.

Begrotingstekort
Er is dus een begrotingstekort van 8.000 dollar (24.000 -/- 16.000).
Ten opzichte van het BNP is dat begrotingstekort 10%, wat aan de hoge kant is; in de EU wordt officieel een maximum van 3% gehanteerd.

Bezuinigen
Veel mensen denken nu dat als de overheid 10% bezuinigt op zijn uitgaven, of als het BNP met 10% groeit, dat dan alle problemen opgelost zijn. Dit is echter een misvatting.

Als de uitgaven met 10% dalen naar 21.600 bij een gelijkblijvende BNP, dan is het begrotingstekort gelijk aan 5.600 dollar (21.600 -/-  16.000) . Ten opzichte van het BNP is dat nog een steeds een flinke 7,0%. Het begrotingstekort daalt dus slechts met 3 procentpunten, terwijl de overheid maar liefst 10% bespaart heeft op de uitgaven, wat in de praktijk een zeer pittige bezuinigingsronde betekent.

Als de economie met 10% groeit en dus ook het BNP met 10% groeit, dan wordt het BNP in 2011 88.000 dollar. Vervolgens stijgen de belastinginkomsten mee naar 17.600 dollar. Bij gelijkblijvend uitgaven is het begrotingstekort dan echter nog steeds 6.400 dollar (24.000 – 17.600), wat gelijk staat aan een ruime 7,2% van het BNP.

Beter inzicht
Een betere manier om inzicht te krijgen in de werkelijke financiële situatie van een land, is door te kijken naar het begrotingstekort als percentage van de belastinginkomsten. Dan blijkt ineens dat het begrotingstekort 50% is van de belastinginkomsten en dat er dus structureel flink iets mis is. Van elke dollar die de overheid in handen krijgt, worden er anderhalf uitgegeven!

Parallel: een huishouden
We kunnen deze situatie ook vergelijken met een huishouden dat de financiele situatie niet op orde heeft. Stel, uw huishouden verdient 50.000 euro per jaar, maar u geeft 90.000 euro uit per jaar. Zelfs met een heel welwillende bank zal dit niet lang goed gaan. Zeker niet als u al een schuld heeft van zo’n 250.000 euro. Hiermee schets ik grofweg de situatie waarin de V.S., maar ook Ierland, Griekenland en Portugal zich bevinden. De V.S. gaven in 2010 73% meer uit dan dat er aan belastinginkomsten binnenkwam!

Hoe staan de VS er nu werkelijk voor?

Dit is “in a nutshell” hoe de VS er voor staan. Om het nog mooier te maken: De vergrijzing slaat ook in de VS toe i.v.m. de babyboom generatie. Voor de pensioenen is dat overigens niet eens een probleem omdat ze een grote pot met 2,6 biljoen dollars hebben (Social Security Trust Fund), maar het zal geen positief effect op het BNP hebben en ook de ziektekosten zullen verder stijgen terwijl die al monsterlijk hoog zijn (de hoogste ter wereld). De staatsschuld rijst ook de pan uit. Steeds meer indsturie/productie, maar ook diensten verdwijnen naar China en India. De rente op de staatsleningen en -obligaties is nu nog slechts 1 a 2%, maar zodra het beleggersvertrouwen instort en/of zodra China de leningen (3.000 miljard dollar) niet meer vernieuwt (maar investeert in goud, zilver, koper, etc) dan kan de rente naar de 10% schieten (net als in Griekenland en Ierland nu) en dan is het heel gauw afgelopen met de VS.

Hyperinflatie
Het enige wat de VS dan nog kunnen doen, is electronisch gigantische hoeveelheden dollars “bijdrukken”, nog meer dan ze nu al doen met Quantitative Easing. En dan is hyperinflatie een onvermijdelijk gevolg. Alleen de mensen die zo slim zijn geweest om hun vermogen in goud, zilver of de juiste buitenlandse valuta (de dollar zal veel andere valuta in zijn val meetrekken) om te zetten, zullen nog enigszins hun oude levensstijl vol kunnen houden. De rest van de bevolking zal in grote problemen komen aangezien de lonen altijd achter blijven lopen bij de steeds hoger wordende voedsel- en energieprijzen. Veel mensen zullen uit hun huis gezet worden en de criminaliteit zal sterk toenemen.

Europese landen
Landen als Griekenland en Portugal merken dat de bevolking de overmaat aan bezuinigingen niet accepteert. Stakingen zijn regelmatig te zien op het nieuws. Daarnaast laat het BNP ook nog eens een dalende trend zien. De grote bezuinigingen zorgen overigens sowieso voor een dalend BNP. Teveel van de industrie in de Zuid-Europese landen is al naar Azië verdwenen. Bij een dalende BNP zullen de belastinginkomsten ook dalen en zal het tekort nog hoger worden. Geen rooskleurige toekomst voor die landen, maar ook niet voor de andere EU-landen en de banken aldaar (ING heeft b.v. veel Griekse staatsobligaties in de portefeuille) die vele miljarden geïnvesteerd hebben. Herstructurering van de schulden (een default) is zeer waarschijnlijk onvermijdelijk, hoewel de ECB het zo lang mogelijk probeert uit te stellen. Minister de Jager blijft mooie verhaaltjes verkondigen dat alle leningen aan Griekenland netjes, met rente, terugbetaald zullen worden. Gelooft u hem nog?

Wat cijfertjes
StockTradingNieuws: Hoe haal je het in je hoofd
“…kondigt hij gewoon aan dat de VS in 2010 naar verwachting in totaal $2200 miljard aan belastinginkomsten zal hebben, en dat ze $3800 miljard zullen gaan uitgeven. Obama zou dus ook kunnen zeggen: “we geven dit jaar 73% meer geld uit dan er binnen komt”

Ad Broere: Gevaarlijk spel VS met schuldenlimiet
“Minister van financiën Timothy Geithner heeft het Congres al begin januari gevraagd om het plafond voor de nationale staatsschuld te verhogen. De schuldenlimiet bedraagt nu $ 14.300 mrd, ofwel $ 45.000 per Amerikaan. Dit is iets minder dan het bruto binnenlands product (bbp) over 2010 van $ 14.658 mrd. ”

US Debt Clock
11 mei 2011:
$14.700.000.000 US GDP
$2.200.000.000 US Federal Tax Revenue
$3.550.000.000 US Federal Spending

$14.200.000.000 US Public Debt
$3.600.000.000 US Total Interest (2011)

(*) Bij het BNP heb ik een versimpelde rekenmethode gebruikt, namelijk de inkomens-gebaseerde variant van het BNP, het BNI. Vaak wordt de uitgaven-gebaseerde variant gebruikt. In de praktijk liggen de twee varianten dicht bij elkaar qua uiteindelijk BNP-bedrag.