Mu en Lemurië. Tot voor kort werden verhalen over verzonken continenten (ook door schrijver dezes) afgedaan als sprookjes. Nu zijn geologen daar niet meer zo zeker van. Er bestaan namelijk ondergrondse lavabellen die in staat zijn een stuk zeebodem tijdelijk tot een kilometer op te heffen, blijkt uit nieuw onderzoek…

Onderzeese bomen ten noorden van Schotland
In de Atlantische Oceaan tussen Schotland en de Faeröer Eilanden ontdekten geologen iets dat helemaal niet kon bestaan. Boormonsters van een kilometers diepe boring brachten zeeschelpen naar boven, plotseling gevolgd door overblijfselen van kool, stuifmeel en riviersedimenten, waar bovenop zich weer zeesedimenten vormden. Seismische experimenten lieten duidelijke sporen van rivieren zien. Dit gebeurde niet eenmalige, maar meerdere keren. Toch bestaat de korst uit oceanische bodem, die volgens de gevestigde geologische theorieën helemaal niet naar boven kan komen en staat het gebied bepaald niet bekend wegens haar vulkanisme. Wat was hier aan de hand?

Hot spots
Hotspots kennen geologen al langer. Vulkanische eilanden als Hawaii ontstaan omdat op die plaats een hete lavastroom als een snijbrander door de oceanische platen heen smelt. Als de aardplaat vershuift, dooft de vuilkaan uit en ontstaat een archipel van vulkanische eilanden. Zo ligt het grootste Hawaiiaanse eiland, het gelijknamige Hawaii, vlak onder de hotspot die verantwoordelijk is voor de andere eilanden in de archipel, zoals Oahu. Als de oceanische plaat verder opschuift, brandt de hot spot weer een nieuwe toegang naar boven en zakt langzamerhand Hawaii weer in zee. Miljoenen jaren geleden bestond Hawaii-eiland nog niet en was Oahu een grote actieve vulkaan.

 
Sommige mensen geloven dat er ooit een verzonken continent, Lemurië, is geweest.

Hot blobs
Nieuw is de ontdekking van hot blobs. Deze hete bubbels magma stijgen van het gebied in de buurt van de aardkern op naar boven. Af en toe, zo blijkt, zijn ze in staat een groot stuk zeebodem minstens achthonderd meter omhoog te duwen.

Dat laatste lijkt gebeurd te zijn met het grote verzonken eiland ten noorden van Schotland. Nadat een grote extreem hete magmabel zich op die plek een weg naar boven baande, verhief de zeebodem zich honderden meters. Vogels en winden brachten zaden en er vormden zich rivieren. Als er in die tijd intelligente wezens waren geweest, hadden ze in niets het verschil kunnen zien met land zoals wij dat kennen. Ondertussen breidde de magmabubbel zich in de loop van honderdduizenden jaren met veertig centimeter per jaar uit als een ring en koelde af.  Als gevolg hiervan zakte de zeebodem weer in in het centrum en verbreidde de ring zich, tot de laatste overblijfselen als een ringvormige archipel onder water verdwenen. Het hele proces nam rond twee miljoen jaar in beslag. Zie deze animatie.

De onderzoekers denken dat de ontdekte overblijfselen ten noorden van Schotland nog maar het topje van de ijsberg zijn. Waarschijnlijk zijn er veel meer tot nu toe onverklaarbare geologische verschijnselen die waarschijnlijk het gevolg zijn van hot blobs. In ieder geval verklaart dit het merkwaardige rijzen en dalen van Schotland 55 miljoen jaar geleden.

Veroorzaakte de hot blob de extreem hoge temperaturen in het vroege Eoceen?
Enkele miljoenen jaren na het uitsterven van de dino’s schoot de temperatuur op aarde bijna tien graden omhoog. Vlak bij de Noordpool groeiden bossen en zwommen er krokodillen. De algemeen geaccepteerde verklaring voor dit zogeheten Paleoceen-Eoceen Thermale Maximum is dat er enorme hoeveelheden methaanhydraten vrijkwamen. De onderzoekers denken dat de Schotse “hot blob” wel eens de trigger geweest kan zijn die door het oprijzen enorme hoeveelheden methaan vrij deed komen. Was de opwarming eenmaal een feit, dan kwam alle methaan vrij.

Bronnen
New Scientist
Earth and Planetary Science Letters