Dollar gekte
De VS gaan spannende tijden tegemoet. Na de aankondiging van een mogelijke afwaardering van de kredietwaardigheid van het land dreigt de dollar steeds verder af te glijden. Is de dag dat de dollar waardeloos wordt dan toch dichtbij? Afgewacht moet worden of en zo ja hoe ingrijpend het effect zal zijn van het streven van de Chinese Centrale Bank naar het afstoten van de eigen dollarreserves.
China bluf?
Dit weekeinde werd tijdens een officiële –door de regering goedgekeurde- lezing van een hoge functionaris duidelijk dat het China menens is. Maar liefst 2 biljoen (van de 3 biljoen) dollars moeten op termijn ingewisseld worden tegen andere valuta en misschien zelfs goud en zilver. Toch is het de vraag of dit bericht tot een acuut verlies aan vertrouwen van de wereld in de dollar zal leiden. Of dat het nog een tijdje gaat duren.
Spilzucht
Dat de dollar snel op weg is om waardeloos te worden, staat hoegenaamd wel vast. Maar de situatie wordt pas echt bedreigend als Amerikaanse burgers in eigen land het vertrouwen in de dollar kwijtraken. Ook daarvan is volop sprake. Dan bedoel ik niet de snelle toename van alternatieve betaalmiddelen die door burgers en lokale gemeenschappen in het leven worden geroepen als een vorm van beschaafd protest tegen de spilzucht van de Amerikaanse samenleving uit het recente verleden.
Rentespiraal
Nee, het vertrouwen in de dollar gaat er pas aan als Amerikanen zich realiseren dat ze de afgelopen decennia écht op veel te grote voet hebben geleefd en het tot hen doordringt dat er geen enkele mogelijkheid meer is om schulden op een fatsoenlijke wijze af te lossen, geheel of gedeeltelijk en zonder pijn. Vaststaat dat Amerika geen schuldbewust land is. Ze hebben zelfs geen idee van de torenhoge rentebedragen die gemoeid zijn met de stand van hun overkreditering.
Schrikken
In New York hangt op Manhattan de ‘National Debt Clock’, een fysieke display waarop de totale Amerikaanse staatschuld is te zien. Dat bord kent iedereen en er wordt naar gekeken. Elke fractie van een seconde komt er meer bij. Maar er zou eigenlijk een bord met rentebetalingen naast moeten hangen, de ‘National Interest Clock’. Meer niet. Eén extra klok is genoeg. Dan wordt het pas echt schrikken. Digitaal is uiteraard alles te vinden. Tot in elk detail. Maar schuld en rente moeten tastbaar zijn. Want die moeten daadwerkelijk gedragen worden. Vandaar een gewone klok.
Federal Reserve
Amerikanen leven op hoop. Amerikanen willen dat het allemaal weer goed komt. Daarom sluiten zij de ogen voor het spel dat de Federal Reserve met hun toekomst speelt. Amerikanen denken dat de regering nu aan zet is. Dat het om de politiek gaat en partijen eensgezind tot bezuinigingen moeten besluiten. Niets van dat al. De feitelijke touwtjes zijn stevig in handen van Bernanke. Hij blijft maar doorgaan op het pad van stimulering en geldverruiming. Hij gaat tot het gaatje. Zoals beloofd.
Gokken
Van een exit-strategie is geen sprake. Mogelijk zal Bernanke besluiten om QE-3 niet door te laten gaan. Maar nu al vallen de economische groeicijfers maand na maand tegen. Op zijn best is er sprake van miezerige groei. Ik verwacht dat bij de Amerikaanse bevolking alle remmen los zullen gaan zodra duidelijk wordt dat de Federal Reserve ernaast zit. Dat deze instelling het helemaal mis heeft gehad. Dan heeft Amerika gegokt en verloren. Precies op dat moment implodeert de dollar. Het wrange is echter dat op dat moment óók de andere belangrijke valuta’s vallen. Want dan snapt iedereen dat een overmaat aan schuld uiteindelijk leidt tot waardeloos geld. Op deze weg is de westerse wereld momenteel (on-) aardig ver gevorderd.
Europa
Breekt binnenkort ook in Europa de hel los? Laten we beginnen met op het Binnenhof ( vlak naast het torentje) een ‘European Debt Clock’ op te hangen. Digitaal is zo’n klok er al lang. Ik bedoel net als in New York een tastbare klok. Laten we daarnaast een echte ‘Dutch clock’ hangen met het Nederlands aandeel in deze schuld, zowel in de vorm van een bedrag dat de totale garantiestelling weergeeft als een bedrag voor de feitelijke extra schuld die Nederland op zich neemt, per hoofd van de bevolking. Dat zal een ontluisterend en hard voelbaar beeld opleveren.
René Tissen
Business Universiteit Nyenrode
