Een beurscrisis is onvermijdelijk en zelfs nodig. Deze kan leiden tot een grote schoonmaak zodat we het beter kunnen dan de afgelopen decennia.

Jean Claude Trichet
Toen President Trichet van de ECB de afgelopen week plotseling aankondigde binnenkort de rente te zullen verhogen ter afkoeling van het risico op inflatie, werden zijn uitspraken door veel bloggers als een oorlogsverklaring aan de wereldwijde beurzen gezien. Sindsdien neemt het aantal berichten over een op handen zijnde nieuwe beurskrach toe, met mogelijke koersdalingen van 15-20% en meer.

Welles-nietes
Uiteraard is het de vraag of dit gaat gebeuren en zo ja, of dat dit dan erg is, in de zin van een nieuwe periode van wereldwijde onrust over de economische, sociale en politieke staat waarin wij ons bevonden. Kan een renteverhoging door de ECB het duwtje betekenen richting de afgrond, of is het juist een duwtje in de rug voor duurzaam herstel van de wereld zoals wij die kennen? In ieder geval speelt Trichet met vuur. Naar aanleiding van de geschrokken reacties zal hij zich dat uiteraard realiseren en kan het zijn dat hij geen actie onderneemt.

Mohammed el-Jasser
In dat geval zijn er genoeg andere aanleidingen die kunnen leiden tot het plotseling instorten van de beurzen. Zo kan de burgeroorlog in Libië ook het Saoedisch koningshuis in de problemen brengen. Sinds enkele dagen zijn daarom alle vormen van protest in Ryadh verboden, maar doet het Internet het (nog) wel. De witgesluierde machthebbers leren immers snel, want opgeleid in Amerika en Engeland. Ook het spel met de beurzen wordt in Ryadh goed begrepen. Door gerichte overheidsaankopen konden de koersdalingen van de afgelopen dertien dagen in één keer worden omgebogen naar een klinkende winst van ruim 7%. Zo bezien is het nog slechts een kwestie van tijd voordat de gouverneur van de Saoedische Centrale Bank (SAMA) – Mohammed El-Jasser- net zo’n bekende persoonlijkheid wordt als Ben Bernanke is. In ieder geval is men in Saoedi-Arabië tijdig begonnen met het uitdelen van geld aan de bevolking.

Domino-day
Een andere, even indringende aanleiding voor een mogelijke plotselinge daling van de beurzen ligt natuurlijk in Europa zelf. Zodra Portugal valt –en dat is aanstaande- kan dat de vlam in de pan zijn voor de wereldwijde banken. Hun vrees voor een ‘haircut’ is nu al enorm en dat wordt er door Portugal niet beter op. Voeg hier de herfinancieringdruk van Ierland en Griekenland aan toe, in combinatie met de volledig terechte weerstand van Duitsland tegen het uitdelen van cadeautjes (aan steeds meer lidstaten, waaronder binnenkort Italië) en de mogelijkheid van een renteverhoging door de ECB –hoe klein ook- kan een vulkanisch effect hebben.

Mervyn King
Dan zijn er nog de alarmerende uitspraken van de gouverneur van de Bank of England –Mervyn King- over de slechte staat waarin een aantal niet nader genoemde grootbanken zich bevindt. Als deze banken zich niet snel aan de nieuwe reguleringseisen conformeren, kon het weleens acuut misgaan. Terwijl ik deze column schrijf wordt de nieuwe Europese stresstest voor banken uitgevoerd. Er gaat weinig druk op de beurzen vanuit. Zelfs als er alsnog een paar banken aangaan, zullen de beurzen beweren deze situatie al in de koersen te hebben verwerkt.

Vertrouwen
Resteert de vraag naar de kracht van het vertrouwen van de westerse bevolking in het herstel van de economie. Is er een moment waarop Europese en Amerikaanse burgers het niet langer vertrouwen? Kan een situatie ontstaan waarin ook wij ons ‘belazerd’ voelen? Vaststaat dat we steeds meer de richting van een vertrouwensbreuk opschuiven.

Schoonmaak
Zelfs van een aanstaande burgercrisis in het rijke westen is sprake, onder andere gelet op de recente ontwikkelingen in Duitsland. In mijn ogen zou een eventuele beurscrisis pijnlijk zijn, zelfs zeer pijnlijk, maar onvermijdelijk en zelfs nodig. Zo’n crisis kan namelijk leiden tot een grote schoonmaak in ons denken. Daardoor ontstaat de noodzakelijke ruimte om het economisch en sociaal beter te doen dan de afgelopen decennia van opgepompte welvaart op basis van groei door schuld, of er ontstaat oorlog.

René Tissen
Business Universiteit Nyenrode