Dat de huidige voedselrellen in Noord-Afrika een rechtstreeks gevolg zijn van het ongekend omvangrijke stimuleringsbeleid van de Amerikaanse Federal Reserve is algemeen bekend, maar daarom niet minder schokkend.

Voedselprijzen
Door speculatie van de grootbanken zijn de voedselprijzen zo hard opgelopen dat hele volksstammen het niet meer pikken en zich dus verzetten. Terecht. De kwestie dreigt inmiddels niet alleen in Egypte tot grote problemen voor het regime te leiden, maar ook in Frankrijk.

World Economic Forum met tanden
Dat blijkt wel uit de ongekende aanval van woede die president Sarkozy op het recente World Economic Forum in Davos kreeg toen hij in gesprek was met Jamie Dimon, de CEO van JP Morgan. De Franse president weet als geen ander dat er in zijn land veel Afrikanen verblijven en dat maakt onrustig, zachtjes uitgedrukt. De verwijten aan het adres van JPMorgan waren niet van de lucht en kwamen maar op één ding neer: de grootbanken gedragen zich als schaduwmachten, waartegen geen regelgeving is opgewassen.

It’s our system, stupid!
Het immorele gedrag van banken is namelijk niet zomaar fout gedrag. Het is fout gedrag van het systeem. Met andere woorden: wat gewone burgers als immoreel afwijzen, wordt door de sector als hoog professioneel gedrag gezien. Mensen hebben daar moeite mee. De financiële sector niet. Het is namelijk hun ‘everyday business’ om met groot geld grote zaken te doen, in hun eigen belang. Een ander voorbeeld. Vandaag werd bekend dat bijna de helft van de aandelen op de AEX buiten de beurs om verhandeld worden. Dat gebeurt via afkeurenswaardige constructies als ‘proptrading’ en ‘darkpools’. Ik schreef daar eerder enkele columns over.

Zucht
Het verbaasd inmiddels niemand meer dat de banken via de eigen handel in aandelen het wereldwijde herstel van de beurskoersen (na de val van Lehman) hebben gerealiseerd en wel onder het motto van professioneel beleggen. Bij de banken is er maar één weg, namelijk omhoog en de manier waarop is simpel: vooruit met die geit. Kopen dus. Is het raar dat het bedrijfslogo van Merrill Lynch een ‘bull’ is en het bedrijfsmotto “be bullish”? Ik vind van wel. Ondertussen blijft het grote publiek tegen beter weten in geloven dat de crisis over is vanwege de stijgende beurskoersen.

Goedgelovig
En dat is precies wat voorzitter Bernanke van de Federal Reserve wilde bereiken. Onlangs gaf hij in een speech expliciet aan de beursen te hebben gebruikt –via de banken-om het vertrouwen in de financiële sector te herstellen. Is hier sprake van een verwrongen manier van denken? Ja, natuurlijk. In Davos sloot Josef Ackerman van de Duitse bank zich aan bij president Sarkozy. Hij sprak nadrukkelijk over het gevaar van schaduwbankieren. Maar hij trok de discussie breder door ook hedgefondsen van onmaatschappelijk gedrag te beschuldigen. En verzekeringsmaatschappijen die anders met hun geld omgaan, dan maatschappelijk verdedigbaar is. Dit alles uit de mond van een centrale bankier.

De prijs vliegt omhoog
Wereldwijd is onmiskenbaar sprake van druk op de financiële sector in de vorm van verscherpte regelgeving. Maar of dat voldoende zal blijken te zijn, hangt af van de prijs die de bevolking moet betalen. Nu al worden hele regimes omver geworpen. Is dit een voorbode voor wat ons in het rijke westen nog te wachten staat? Waarschijnlijk niet. Wij zijn zo welvarend dat we wel een tandje minder kunnen. Tenzij je Afrikaan in Frankrijk bent. Dan is de kloof tussen arm en rijk erg groot.

René Tissen
Business Universiteit Nyenrode