Gewone Amerikanen zijn net als boksers. Je kunt ze raken. Maar ze gaan niet onderuit.

Column René Tissen

Staatsschuld
In de afgelopen dertig jaar is de staatschuld van de Verenigde Staten ongekend snel gegroeid van 1 biljoen dollar omstreeks 1980 tot ruim 14 biljoen dollar nu. Door deze schuld is inmiddels sprake van een uitgeholde Amerikaans economie waarvan het de vraag is of deze nog wel op eigen kracht verder kan. Momenteel kan dat in ieder geval niet. De enorme stimuleringsmaatregelen van de afgelopen tijd hebben wel iets bereikt. Een marginaal –technisch- herstel van de economie.

Geduld
De nieuwe maatregelen met betrekking tot QE II zullen echter van beslissende invloed op het daadwerkelijke herstel van de economie moeten zijn. Anders is het einde oefening met het Amerikaanse geduld en –nog belangrijker- met de van oudsher positieve kijk van Amerikanen op hun leven en toekomst. Deze maand kreeg voorzitter Bernanke onverwachte steun voor zijn beleid. De werkgelegenheid groeide met 150.000 nieuwe banen. Weliswaar zijn er ruim 230.000 banen per maand nodig om de werkloosheid omlaag te kunnen brengen, hoog is deze plotselinge stijging zonder meer. Wordt het vertraagde gevolg van de eerste ronde van stimuleringsmaatregelen zichtbaar?

Komt alles goed?
Het is zelfs mogelijk dat er in de komende maanden een verdere stijging van de gesubsidieerde banengroei zal optreden en dat biedt ruime mogelijkheden voor de Federal Reserve om met de psychologie van het Amerikaanse volk (en zelfs van de wereld) te kunnen spelen, richting de goede afloop van deze crisis. Zijn QE II beleid kan hij dan tactisch inzetten als niet meer nodig en dus als goed nieuws. Vandaar de op voorhand ingebouwde maandelijkse ‘stapjes’ van 75 miljard dollar. Die maken een gemakkelijke exit mogelijk.

Gewoon doorgaan
In dit scenario zullen de wereldwijde beurzen wederom euforisch reageren en -nog voor het einde van dit jaar- de weg omhoog met verve vervolgen. Hoe waarschijnlijk is het dat Bernanke dit spel met Amerikanen zal kunnen spelen? Een aantal factoren speelt hier een rol. Ten eerste gaat het om de omvang van de schuldenberg en de houdbaarheid daarvan. Normale mensen roepen weliswaar dat deze ver voorbij de menselijke maat is geschoten, maar het financiële systeem is zo niet ingericht. Schulden worden immers systematisch verhandelt en er is altijd wel ‘een gek te vinden’ die het systeem in stand houdt. Weinigen weten echter dat China op dit moment niet langer de grootste opkoper van Amerikaanse staatschuld is. Dat is Amerika zelf. Bij monde van de Federal Reserve. China heeft de aandacht inmiddels verlegd naar Zuid-Europa. Daar valt meer te verdienen.

Blijven adem halen
Ten tweede gaat het om de invloed die de Amerikaanse staatschuld op het dagelijks leven van de eigen bevolking heeft. Nu al merken de Amerikanen de ingrijpende gevolgen van de fiscale implosie die zich om hen heen –en over hen heen- afspeelt. Amerikanen zien hun opgebouwde welvaart snel verdampen. De meesten verwachten binnenkort geen cent meer te makken te hebben. Komt Bernanke weg met zijn gewaagde bluf over herstel van de economie als de bevolking dat niet zo ervaart? Zelfs ondanks groei van de werkgelegenheid? Waarschijnlijk wel.

Aan de bevolking ligt het niet
Vooralsnog is de ineenstorting van Amerika ondenkbaar. Hoewel het dat wel is, kan het land gewoon niet failliet. Ondertussen past de bevolking zich noodgedwongen aan. Er wordt weliswaar geprotesteerd, maar vaker gezucht. Het incasseringsvermogen van Amerikanen is gewoonweg enorm. Gewone Amerikanen zijn net als boksers. Je kunt ze raken. Maar ze gaan niet onderuit.

René Tissen
Business Universiteit Nyenrode