Wat staat er allemaal te gebeuren in de ruimtevaart in 2009? De vooruitblik op 2009 lijkt soms een beetje een deja vu van de vooruitblik op 2008, maar toch staan er een aantal interessante missies te gebeuren. NASA stuurt missies naar de maan, Rusland heeft een hele interessante missie naar Mars in petto en maar liefst zes astronomische satellieten staan gepland in dit internationale jaar van de astronomie. Hubble moet nog steeds bezoek krijgen van de shuttle en ISS moet in 2009 bijna af zijn. Ondertussen maakt NASA ruimte voor haar Ares-I raket.

In en rond het zonnestelsel

De Zon

Solar Dynamics Observatory

Eind dit jaar wil NASA het Solar Dynamics Observatory lanceren, waarmee men onderzoek wil doen naar het magnetisch veld van de zon. Men wil weten hoe het zich vormt en hoe het ons ruimteweer beïnvloed. SDO wordt hiervoor in een geosynchrone baan geplaatst, zodat het altijd naar de zon kan kijken.

Picard

De Franse ruimtevaartorganisatie CNES wil in 2009 een microsatelliet genaamd Picard de ruimte in laten sturen voor zonneonderzoek. Picard moet de totale straling meten die de zon uitstraalt en de exacte diameter en vorm van de zon bepalen tot op enkele arcseconden. De naam van de satelliet verwijst overigens niet naar Jean-Luc, maar naar een Franse astronoom uit de 17e eeuw. Deze astronoom deed de eerste accurate metingen van de doorsnede van de zon.

De maan

Japan, China en India hebben de afgelopen tijd de maan gehaald. Ditmaal is het weer eens de beurt aan de NASA. Maar dan wel met een satelliet met een hele scherpe camera. De Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) en de Lunar CRater Observation and Sensing Satellite (LCROSS) worden samen op een zware Atlas 5 raket gelanceerd in april 2009. LRO en LCROSS zijn feitelijk bedoeld om de weg te bereiden voor nieuwe bemande missies naar de maan.

Vanuit een polaire maanbaan van 50 kilometer hoogte zal LRO zeer scherpe foto's maken van het maanoppervlak. De Lunar Reconnaissance Orbiter Camera is vergelijkbaar met wat de Mars Reconnaissance Orbiter gebruikt. Mensen die wat moe zijn van de moon hoax, zullen verblijdt zijn dat dit de camera is waarmee achtergelaten apparatuur van de Apollo-missies op de foto's gezien kunnen worden. Met een resolutie van een halve meter moet dat lukken. Ook worden stralingsmetingen gedaan, om een indruk te krijgen waar toekomstige bezoekers van de maan mee te maken krijgen.


De Lunar Reconnaissance Orbiter in een baan om de maan.

LCROSS moet zoeken naar waterijs in poolkraters. Daarvoor laat men de bovenste trap die LRO en LCROSS bij de maan gebracht heeft, inslaan in een donkere poolkrater. LCROSS zal van de resulterende impactpluim een een spectrale analyse moeten gaan doen, voordat het zelf vier minuten later inslaat in een ander deel van die krater.


De opduwtrap van LCROSS gaat de impactsonde voor, op weg naar een maankrater.

Mercurius

NASA's Messenger ruimtesonde is nog steeds op weg naar een baan om Mercurius en 30 september komt het daarom nog een keer langs voor een zwaartekrachtzwieper. Niet om te versnellen, maar om te vertragen, zodat het in 2011 in een baan om Mercurius kan komen.

Mars

In januari zal asteroïde-missie Dawn Mars kort bezoeken, maar dat is niet de belangrijkste Marsmissie voor dit jaar.

Phobos-Grunt
Een missie die een Mars-bodemmonster neemt en het naar Aarde terugneemt, daar moeten we voorlopig nog wel even op wachten. Maar een monster van Mars-maan Phobos naar Aarde? De Russen gaan het proberen. Wat is het plan? Phobos-Grunt wordt gelanceerd naar Mars, samen met een Chinese satelliet, Yinghuo-1, die meelift. Tien maanden na de lancering komen zij aan. Phobos-Grunt zal enkele maanden nemen om de rode planeet te bestuderen, alvorens de lander afdaalt naar Phobos. Een robotarm zal monsters scheppen, die worden verzameld en door een soort pijpleiding naar de terugkeercapsule worden geblazen. Maximaal 150 gram monster zal meegenomen worden.

De Phobos-Grunt Phobos-lander.

Phobos' zwaartekracht is heel zwak, dus er is maar een klein raketje voor nodig om op te stijgen en koers naar Aarde te zetten. Terwijl de terugkeercapsule onderweg is, zal de lander nog gewoon een jaar onderzoek blijven doen aan het oppervlak. De Chinese Yinghuo-1 satelliet zal de omgeving van Mars onderzoeken, waaronder de interactie van Mars' ionosfeer met de zonnewind. De terugkeercapsule moet in 2012 op Aarde landen.

Alsof het nog niet genoeg is, gaan er ook nog twee kleine Finse Mars-landers mee. Zij moeten de eerste twee MetNet landers zijn van een groter meteologisch netwerk op Mars. Het Russische deel van de Phobos-Grunt missie kost alles bij elkaar 64,4 miljoen dollar. Geen geld voor zo'n ambitieuze missie. Wel zijn er wat vragen gerezen of 2009 haalbaar is. 2011 zou, bij uitstel ook een optie kunnen zijn.

Saturnus

Nog altijd draait de ruimtesonde Cassini zijn baantjes rond de geringde planeet. Na een jaar vol spectaculaire flyby's langs Enceladus, zal Cassini nog eenmaal vrij dicht langs de Saturnus-maan vliegen. Vaste prik zijn een aantal flyby's langs Titan.

Bemande ruimtevaart

In 2008 is er veel uitstel geweest in het shuttle programma, vooral omtrend de missie die Hubble moet gaan onderhouden. Dit is hoe de planning er nu voor staat.

STS-119: De laatste zonnepanelen


Voor het shuttle programma open het jaar op 12 februari 2009 met STS-119, die de laatste set zonnepanelen aan ISS moet bevestigen. Daarmee wordt de Integrated Truss Structure, de ruggengraat van ISS, gecompleteerd.

STS-125: Hubble's groot onderhoud

De lancering van Atlantis voor de onderhoudsbeurt van Hubble is al veel uitsteld. Momenteel houdt NASA het op 12 mei. Lang is erover gediscussieerd of deze missie er wel of niet moest komen. Na het ongeluk met de Columbia is besloten dat voor missies die niet naar ISS gaan een extra shuttle klaar moet staan voor een eventuele reddingsmissie. Dus wordt naast Atlantis de shuttle Endeavour klaargemaakt voor missie STS-400. Je kunt gerust zeggen dat de Hubble een grote beurt door gaat maken tijdens STS-125.

Alle zes de gyroscopen, die de telescoop zeer precies richten, worden vervangen. Ook een richtsensor wordt vervangen, de batterijen en nieuwe isolatiedekens moeten Hubble verbeterde isolatie geven. En er wordt een mechanisme geplaatst waar in de toekomst een satelliet aan kan koppelen om de Hubble gecontroleerd naar Aarde te brengen. Ook wetenschappelijke apparatuur krijgt vervanging. De Cosmic Origins Spectograph, een zeer gevoelige ultraviolet spectrometer wordt geïnstalleerd en gaat de oude correctieve optische installatie COSTAR vervangen. Deze werd destijds geïnstalleerd om fouten in de Hubble spiegel te corrigeren.

De Wide Field Camera 3 is een breedbeeld camera die plaatjes kan schieten in een wijd scala aan golflengten: van infrarood tot ultraviolet. Na 2008 kunnen we meegenieten van deze reparatiemissie, want er gaat een IMAX camera mee om dit alles te filmen. Na deze missie moet de 17 jaar oude telescoop er weer tot 2013 tegen kunnen. Een nieuwe onderhoudsmissie komt er echter hierna niet meer. Volgens planning vliegen shuttles niet meer na 2010.

STS-127: Japans experimentplatform

In juni moet STS-127 het laatste onderdeel van het Japanse Kibo-complex op het ISS brengen. JEM-EF (Exposed Facility) is een platform waarop experimenten aan de omstandigheden van de ruimte blootgesteld kunnen worden.

STS-128: Bevoorrading


De shuttle Atlantis komt in augustus langs bij ISS voor een logistieke missie. Daarom wordt de logistieke module Leonardo meegenomen. Een van de astronauten, Nicole Stott, wordt het laatste lid van een ISS expeditie, die met de shuttle bij ISS gebracht wordt.

STS-129: ExPRESS platforms
In november staat missie STS-129 gepland, die twee externe logistieke modules meeneemt: ExPRESS1 en 2. Deze worden aan ISS bevestigd. Deze modules zullen onder andere reserveonderdelen voor ISS bevatten.

STS-130: Node 3 en de Cupola
Gepland op 10 december is missie STS-130, die de laatste onder een atmosfeer werkende modules moet meenemen. Het zijn Node 3 en de Cupola. De Cupola is zogezegd het observatiedek van ISS. Het biedt zes ramen, die astronauten uitzicht geven op werkzaamheden en de Aarde. Als bescherming tegen micrometeorieten kunnen er luiken gesloten worden voor de ramen. Het ronde raam in het midden is het grootste raam dat ooit in de ruimte gebracht zal zijn.

Node3 en daarop de Cupola.

Mini-Research Module 2
In augustus moet een Sojoez raket een extra module brengen, de Mini-Research Module 2. De kleine module komt tegenover de Pirs koppelmodule te zitten en is ongeveer even groot als de Pirs module.

Ares I
Terwijl het aantal missies voor de space shuttles wegtikt, is NASA al volop bezig met de opvolger van de shuttle: het Constellation project. De Constellation bestaat uit nieuwe raketten en een nieuw ruimteschip: de Orion. NASA heeft twee nieuwe raketten op het oog: de Ares-I en de Ares-V. De Ares-I lijkt verdraait veel op een opduwraket van de shuttle en dat klopt: men heeft daar verder op willen bouwen. De Ares-V is een veel zwaardere raket, die NASA astronauten weer naar de maan moet brengen.

Een demonstratiemodel van Ares-I wordt op dit moment al geconstrueerd op Kennedy Space Center. Lanceerplatform 39A zal voor de Ares-I omgebouwd moeten worden en shuttles kunnen er dan niet meer terecht. Daarom is het zaak dat missie STS-125 naar Hubble niet nog meer vertraging oploopt. STS-125 kan bij beschadiging van het hitteschild niet uitwijken naar ISS. Dus NASA wil dat er een tweede shuttle klaar staat voor eventuele redding. Zolang STS-125 niet gevlogen heeft, kan het lanceerplaform niet omgebouwd worden.

H-II Transfer Vehicle
Japan wil dit jaar een nieuw transportvoertuig gaan lanceren naar ISS. Het is vooral bedoeld om experimentrekken bij ISS te brengen, maar de HTV kan ook 300 liter water meenemen.

X-37B, X-37A
Niet bemand, maar wel opmerkelijk: in februarie en maart moet een Atlas 5 raket een demonstratiemodel van de X37, een herbruikbaar ruimteschip, lanceren. Deze X37A lijkt erg veel op het Crew Exploration Vehicle, waar NASA geen budget voor kreeg. Maar tegenwoordig wordt onderzoek naar de X37 gefinancierd door DARPA, het onderzoeksinstituut van de Amerikaanse Defensie.

X-37

Lanceringen

Nieuwe raketten

Nog steeds moet de Europese Vega raket, een raket speciaal voor kleine satellieten, zijn eerste vlucht maken. De lancering vanaf de basis Kourou in Frans-Guyana staat nu gepland in maart 2009. Het Nederlandse Dutch Space heeft de tussentrap tussen de 1e en 2e trap geleverd. Ook wordt dit jaar voor het eerst een Sojuz raket gelanceerd vanaf de lanceerbasis Kourou. Voordeel voor de Russen is dat lanceren naar een geostationaire baan vanaf de evenaar minder brandstof kost, dus kan er meer mee. Japan test aan het eind van dit jaar de H-IIB raket, waarmee vracht naar ISS gebracht kan worden. Het consortium SpaceX heeft eind dit jaar de lancering van hun raket Falcon 9 gepland. Deze raket moet straks het bemanbare ruimtestation van Bigelow Aerospace gaan lanceren.

Satellieten

Astronomie

Kepler
Kepler (NASA) is een ruimtetelescoop die helemaal gericht is op het vinden van planeten bij andere sterren. Of de satelliet wordt gelanceerd in 2009 is nog even de vraag. Het bedrijf dat het titanium voor een van de structuren in Kepler leverde, is aangeklaagd voor fraude met de kwaliteit van geleverd titanium. De satelliet is ondanks dat getransporteerd naar Kennedy Space Center

Widefield Infrared Survey Explorer
In november wil NASA de infrarood-telescoop Widefield Infrared Survey Explorer (WISE) lanceren. Deze satelliet moet de hemel in infrarood in kaart brengen. WISE zoekt daarbij naar de dichtstbijzijnde en koudste sterren en mogelijke planeetsystemen. Verderweg kijkt het naar de meest lumineuze sterrenstelsels.

De Widefield Infrared Survey Explorer in een baan om de Aarde.

Herschel en Planck
De ESA gaat in april 2009 twee telescopen op een Ariane 5 raket lanceren: Herschel en Planck. Herschel is een infrarood telescoop met de grootste spiegel die ooit in de ruimte gebracht is. Met Herschel gaat het ontstaan van melkwegstelsels onderzocht worden en de chemische samenstelling van het universum. Planck is ontworpen om meer te weten te komen over hoe het universum ooit begon. Het gaat daarvoor gericht microgolven onderzoeken. ESA wil met Planck de Hubble constante bepalen en modellen voor het vroege universum testen. Beide telescopen zullen in een baan rond het Lagrange punt L2 gebracht worden. Dat is een punt waar de zwaartekracht van de Aarde en de maan even hard aan een satelliet trekken, en de satelliet dus in feite stil hangt.

De Herschel telescoop.

ASTROSAT (India)
India heeft een röntgensatelliet Astrosat die het zelf zal lanceren dit jaar. Rusland werkt aan de RadioAstron missie, een radiotelescoop van 10 meter doorsnede. De satelliet zal in samenwerking met radiotelescopen op Aarde interferometer observaties doen. De lancering ervan staat gepland in april 2009
De ASTROSAT röntgentelescoop.

Tugsat-1 (Oostenrijk) Tugsat-1 is een mini-satelliet met een telescoop, die de helderheidsvariaties van sterren gaat onzerzoeken. Het zal de eerste satelliet van Oostenrijk in de ruimte zijn.

Aardobservatie

Dit jaar staat een hele reeks satellieten op de planning, die ons meer moeten leren over het milieu. Zo moet 30 januari NASA's Orbiting Carbon Observatory gelanceerd worden. Deze satelliet, die gaat hele precieze metingen van CO2 in de atmosfeer doen. Japan lanceert haar Greenhouse Gas Observing SATellite (GOSAT), ook wel Ibuki. Dit is nog een satelliet die concentraties kooldioxide (en methaan) in de atmosfeer kan meten. Verder moet de Glory satelliet van NASA een beeld brengen van de energiebalans op Aarde. De satelliet meet aerosolen en roet in de atmosfeer en ook verzamelt Glory vergelijkingsmateriaal van zonneactiviteit en temperatuur op Aarde. Dit moet achterhalen of temperatuurveranderingen op Aarde oorzaken hebben buiten onze planeet. Deze lancering staat gepland in juni.

ESA's GOCE satelliet moet het zwaartekrachtveld van de Aarde in kaart gaan brengen. Dat gebeurt vanuit een hele lage baan van slechts 250 km hoogte. Satellieten op die hoogte worden normaal afgeremd door de ijle atmosfeer op die hoogte, waarna ze in een steeds lagere baan terechtkomen. GOCE ziet eruit als een soort pijl, door deze vorm kan de satelliet langer in een zijn baan blijven. De lancering op een Russische Rokot is al meerdere keren uitgesteld, en staat nu gepland voor februari.

Andere toepassingen

Een paar satellieten vallen op. India gaat een satelliet voor geneeskunde op afstand lanceren die Healthsat heet. Daarmee kan specialistische kennis worden doorgegeven aan dokters in de meest afgelegen gebieden. Dorpen krijgen mobiele apparaten waarmee men in contact kan komen met doktoren. Op deze manier hoeven zieke dorpelingen geen reizen te maken naar vergelegen ziekenhuizen. India wil de Healthsat in januari lanceren.