Kloonvlees wordt in Europa nog niet gemaakt. Maar we kunnen wel ongemerkt Amerikaans kloonvlees op ons bord krijgen. Het Europees Parlement wil dat nu verbieden.

De Europese Commissie rekte tijd. En de Europese Raad keek weg. Maar het Europees Parlement gaf woensdag beide EU-organen opnieuw te verstaan dat de bevolking geen gekweekt vlees van gekloonde dieren op zijn bord wil. Het is vrij uniek dat het parlement niet alleen wettelijke maatregelen eist, maar Raad en Commissie een duidelijke opdracht meegeeft wat er in die wet moet komen te staan: een kloonvleesverbod.

In landen met een lager moreel besef zoals Amerika is kloonvlees al in de handel. Dat het merendeel van de kunstmatig verwekte dieren niet levend ter wereld komt, dat van de rest er nog vele sterven door ziekte en dat moederdieren ernstige pijnen lijden, weten ze niet of deert Amerikanen niet. En er zijn ook Europeanen die economie belangrijker vinden dan het vermijden van dierenleed.

In de EU wordt kloonvlees nog niet gefabriceerd. Maar de import is vrij, het is dus niet uit te sluiten dat Amerikaans kloonvlees wordt verwerkt in ons eten. Er is geen douanier die dat nu vaststellen kan. Het Europees Parlement wil dat kloonvlees traceerbaar wordt. Kloonvlees is namelijk volkomen identiek aan gewoon vlees. De Europese Raad wil het als ‘Nieuw voedingsmiddel’ erkennen. Maar dat is tegen het zere been van de bevolking.

Dinsdagavond debatteerde het Europees Parlement over het rapport van mijn hand over Nieuwe voedingsmiddelen. Ik heb er als ‘rapporteur’ pakweg drie jaar aan gewerkt. Wat nieuwe voedingsmiddelen zijn is een lang verhaal. Het gaat om alles wat vanaf 15 mei 1997 op de markt is gekomen en wat na vandaag nog ‘uitgevonden’ moet worden. Dat kan een specerij zijn uit een derdewereldland, een tot nog toe onbekende exotische vrucht, maar ook een glijmiddel dat dankzij nanotechnologie trage klodders ketchup sneller uit de fles doet stromen of een hele reeks andere innovaties die bijvoorbeeld de houdbaarheid van levensmiddelen verlengt.

De EU-wetgeving mag niet worden misbruikt om nog meer barrières op te werpen voor derdewereldlanden om zo’n nieuw voedingsmiddel te exporteren. De regels zijn nodig om de voedselveiligheid, de volksgezondheid, dierenrechten en het milieu te beschermen tegen ondoordachte technologische innovaties.

Ik heb er in mijn rapport voor gepleit dat de voedselveiligheid altijd voorop hoort te staan. Ik heb betoogd dat we bij ons eten en drinken het ‘voorzorgsbeginsel’ moeten toepassen: alleen als het volkomen veilig is mag de EU het op de markt toelaten. Voor gewone mensen is dat logisch, maar helaas niet voor Europese marktfundamentalisten: zij denken altijd eerst aan handelsbelangen.

Gen-voedsel valt buiten het rapport. Nanotechnologie valt er onder. Het is nog niet bewezen dat ‘nanofood’ volkomen veilig is. Het parlement heeft vandaag uitgesproken dat er voor nanotechnologie een moratorium nodig is: eerst moeten er onderzoeksmethodes komen om de voedselveiligheid te kunnen garanderen.

Kloonvlees bleek het meest heikele voedingsmiddel. In 2009 besprak ik dit onderwerp in Straatsburg voor het eerst in de plenaire vergadering. Ik kreeg toen een ruime meerderheid van het Europarlement: 658 stemmen voor mijn rapport (15 tegen, 11 onthoudingen). Een Belgische afgevaardigde zei dinsdag dat ik tot dusver “een schitterende koers” heb gereden. Maar om in wielertermen te blijven: de Europese Commissie maakte deze week een “sur place”. Alweer. Eurocommissaris John Dalli las een ambtelijk opgesteld prevelementje op en zegde opnieuw een rapport toe. Dit terwijl het parlement zelf toch al jaren een heel andere taal spreekt. En de Europese Raad? Die liet verstek gaan in de grote vergaderzaal in Straatsburg en zat dinsdagavond waarschijnlijk in de rooksalon naar een andere wedstrijd te kijken.

Zo’n Straatsburgdebat is eigenlijk geen debat. Als rapporteur ben je het enige lid dat twee keer het woord krijgt en iets mag terugzeggen. Pakweg 20 leden kregen gemiddeld anderhalve minuut voor een statement, geen tijd dus voor reflectie op de ethische aspecten van wat ik samenvattend ‘knutselvoedsel’ noem. Hoewel het voor de meeste kiezers volkomen helder is dat kloonvlees moreel verwerpelijk is, erkenden de sociaaldemocraten dat ze een intern debat in de fractie hebben gevoerd. Sommige christendemocraten moesten slikken: om in beeldspraak te blijven: ze hebben collega’s die geen been zien in kloonvlees. Hun EVP-fractie is tot op het bot verdeeld. Het gruwelijke leed dat dieren wordt aangedaan speelde gelukkig wel een rol bij hun interne discussie. De Duitse christendemocraat Peter Liese memoreerde dat slechts 10% van de kloondieren levend geboren wordt en dat 33% van de levendgeborenen al voor de 3e maand alsnog dood gaat. Wat zou ik graag bloederige foto’s van kloontaferelen hebben ophangen om de realiteit in hun fractiekamer tot leven te brengen!

Met de stemming van woensdag over mijn rapport ben ik tevreden. Voedsel van gekloonde dieren is uitgesloten van de werkingssfeer van de verordening Nieuwe voedingsmiddelen. 636 leden stemden er voor om klonen apart te regelen en 588 stemden vandaag meteen voor een verbod op kloonvlees en op de productie van kloondieren als levensmiddel.

De Europese Commissie moet dus nu met een wetgevend voorstel komen om het op de markt brengen van producten van kloondieren en hun nakomelingen te verbieden. Dat is voor de juristen onder ons een noviteit en voor politici en de mensen die zij vertegenwoordigen een hele geruststelling. Jammer is wel dat mijn voorstel om nieuwe voedingsmiddelen als zodanig te etiketteren het net niet heeft gehaald.
Omdat de Europese Raad en Commissie dinsdagavond volhardden in hun standpunt respectievelijk in hun stilzwijgen, ben ik nog niet gerust. Ik zal nog pittige gesprekken moeten voeren om de beide instellingen er van te overtuigen dat als het Europees Parlement nee zegt, ze geen ja bedoelt…