Hier zijn ze dan: de foto's die aantonen hoe groot de olieramp in de Golf van Mexico echt is. BP probeert al sinds 20 april de pers te manipuleren en dit soort foto's uit de media te houden. Eerder was al te zien hoe BP-baas Tony Hayward een persconferentie compleet manipuleerde en zelfs een fotograaf liet verwijderen die een met olie besmeurde vogel wou kieken.

Bekijk hier de hele reeks.

BP heeft vannacht een succesje geboekt: het is erin geslaagd een kap te plaatsen over de lekkende pijp. Gisteren konden ingenieurs een stuk van de pijpleiding afsnijden, waardoor de kap gemakkelijker kon aangebracht worden dan bij eerdere pogingen. Dat betekent geenszins dat het lek dicht is. De kap is immers gezet op de pijp waarin het lek is, maar niet op het lek zelf. Om het einde van het lekken te bekomen is er nog steeds maar één oplossing, het boren van relief wells, en dat gaat nog maanden duren.  Waarom kan u verderop in dit artikel lezen.

Op de persconferentie moest BP toegeven dat het "niet kon zien hoe goed de kap erop zit omdat er teveel olie wegvloeit". Een "tight fit" is het niet, en dat komt omdat BP de verkeerde zaag gebruikt heeft. De eerste, een diamantzaag, kwam halverwege vast te zitten. Daarom moest een nieuwe ingezet worden met een veel minder fijnzinniger blad en als gevolg een oneffen gesneden pijp. Waarop de kap dus niet echt 100 procent past.

Ondertussen is nog steeds niet bevestigd dat er een tweede, nog veel groter lek ontdekt zou zijn. Bovendien blijkt het scenario dat er in augustus een einde aan het dagelijks lekken van miljoenen liters olie komt veel te optimisch en het zal waarschijnlijk duren tot december. Sommige specialisten houden er zelfs rekening mee dat het nog veel langer duurt of dat de bron niet gedicht kan worden en nog een tiental jaar zal "leegbloeden". Ondertussen blijkt naast miljoenen liters olie ook dagelijks zes miljoen kubieke meter gas te ontsnappen, dat van de oceaan een levensloze dead zone zonder zuurstof maakt.

Het Amerikaanse National Center for Atmospheric Research (NCAR) heeft een computermodel vrijgegeven waar op te zien is waar de olie naartoe gaat. En dat is duizenden kilomteres ver. Deze zomer nog zal de Atalantische Oceaan bereikt worden. Daar krijgt de olievlek ook een "speed boost": ze zal sneller verspreiden en over een groter oppervlak.

Bekijk hier het computermodel.

Moratorium, ook voor boren in ondiep water
Het lijkt de Obama-administratie ondertussen menens: volgens de Washington Post wordt er gewerkt aan een volledig moratorium voor het boren naar olie op zee. Dus ook in minder diep water. Daarmee gaat Obama verder dan verwacht. De olielobby roert zich ondertussen, maar het lijkt niet meteen de beste spreekbuizen te vinden. Zo is er Sarah Palin, die op Facebook postte dat de olieramp in de Golf van Mexico de schuld is van de 'groene jongens' zelf. Want, redeneert Palin, door hun gedoe is het almaar moeilijker om vergunningen te krijgen op plaatsen waar het makkelijk boren naar olie is. Het moet gezegd: mevrouw Palins echtgenoot heeft 18 jaar voor BP gewerkt.

"Olie is toch een natuurproduct"
Een andere pion van Big Oil is de Republikein Don Young, ook al uit de oliestaat Alaska. Volgens Young is "het misschien wel de ergste olieramp maar ik zou het geen milieuramp noemen." Want olie is een natuurproduct volgens de senator. "De natuur zal zich herstellen, no problem, 't gaat even duren, maar het zal gebeuren. We gaan wat vogeltjes verliezen, wat zeedieren. Is dat zo'n catastrofe?" Young staat bekend om zijn innige relatie met oliebedrijven. En zelfs binnen het Republikeinse bastion stuit hij op onbegrip. "We beseffen dat dit een enorme ramp is, het heeft geen zin te ontkennen", aldus John Cox die Young vergeleek met een struisvogel.

Nog dissidenten in het olieminnende Republikeinse kamp: Matt Simmons blijft volhouden dat er een tweede, nog groter olielek ontdekt zou zijn op een goeie acht kilometer van het lek op 1.500 meter diepte onder het op 20 april ontplofte platform Deepwater Horizon in de Golf van Mexico. Uit dat lek zou dagelijks 18 miljoen liter olie ontsnappen. De voormalige raadgever van Bush zegt dat NOAA (National Oceanic and Atmospheric Association) hem dat bevestigd heeft.

"Afleidingsmanoeuvre van BP"
Simmons was een adviseur van George Bush tijdens diens presidentschap, is lid van de National Petroleum Council en CEO van Simmons & Company International, een investment bank die alleen werkt voor oliemaatschappijen. De Wall Street Journal noemde hem vorig jaar nog "één van de vijf belangrijkste stemmen binnen de olie-industrie". Volgens Simmons zijn de pogingen om het lek onder Deepwater Horizon te dichten niet meer dan een "sideshow" van BP, een afleidingsmanoeuvre om de aandacht niet te vestigen op het echte probleem.

"Zet het leger in, nu"
Hoe het tweede lek, en dan nog op zo'n afstand van de plaats van de ramp, onstaan is, weet Simmons niet. Hij vermoedt dat een gevolg is van de explosie en het stukgaan van de well casing onder Deepwater Horizon. Wat veel mensen niet beseffen is dat de oliebron een enorme bel is die kilomters ver gaat in alle richtingen, merkt de man op.

Simmons zegt dat ook zijn uitspraken over het dichtmaken van de lekken met een nucleaire bom in die context moet worden gezien. "Het publiek beseft bij lange aan de omvang van deze ramp niet. Obama moet onmiddellijk BP van de zaak halen en het Amerikaans leger de zaak laten oplossen, anders geraakt ze niet opgelost. BP staat nergens in het bestrijden van deze ramp, zelfs het boren van die twee relief wells zal niks oplossen, want het echte lek zit ergens anders."

Naar een miljard liter gelekte olie
Er worden momenteel twee nieuwe gaten geboord naar het lek onder de Deepwater Horizon, wat algemeen gezien wordt als de enige manier om het lekken te stoppen. Die zouden klaar zijn in augustus. Maar sinds vandaag is er sprake van dat het pas tegen Kerstmis zou lukken. Zelfs met de meest conservatieve schattingen (3 miljoen liter lekkage per dag) zou dat betekenen dat er nog eens 635 miljoen liter ruwe olie in de Golf van Mexico gaat stromen. Wetenschappers betwisten die cijfers, volgens hun metingen, ontsnapt er dagelijks meer dan het dubbele. We kijken dus aan tegen meer dan een miljard liter olie.

Het boren van een relief well is eigenlijk veel moeilijker dan het boren van een gewoon boorgat omdat de ingenieurs een erg specifiek doel moeten raken. In dit geval moeten ze met een pijp een andere pijp raken die amper 30 centimeter breed en 5 kilometer verderop ligt.

Orkaanseizoen vergeten
Eén van de redenen waarom er nu plots over december gepraat wordt is van een onwaarschijnlijke stupiditeit: bij het uitrekenen van het aantal boordagen zou BP "vergeten" zijn rekening te houden met het orkaanseizoen dat net begonnen is en gedurende vijf maanden roet in het eten gooit in de regio. NOAA waarschuwt dat het orkaanseizoen uitzonderlijk hevig zal zijn. NOAA voorspelt 14 tot 23 bijzonder zware stormen (normaal zijn er dat gemiddeld 11), waarvan er acht tot 14 (normaal zes) zich zullen ontwikkelen tot orkanen. Van die orkanen zullen er drie tot zeven zich ontpoppen tot het soort vergelijkbaar met Katrina. Normaal zijn er dat hooguit twee per seizoen.

"We zijn erg sceptisch"
Dan Pickering van beursmakelaar Tudor Pickering Holt & Co. in Houston, gespecialiseerd in aandelenhandel van olie- en energiebedrijven, bevestigt dat de financiële wereld eerder afgaat op het scenario van december. "We zijn erg sceptisch", zegt hij.

"We praten nu over extinctie"
Pech voor de aandeelhouders van BP, maar even naar de essentie. Als het lek duurt tot december - en in alles wat we nu zeggen gaan we er niet van uit dat het verhaal van het tweede lek klopt - dan betekent dat duizenden kilometers kustlijn in Texas, Alabama, Louisiana, Florida, maar ook Cuba en Mexico die onder de olie zullen komen te zitten. Dixit Harry Roberts, professor Coastal Studies aan Louisiana State University. "En het betekent de uitroeiing van het overgrote deel van de zeedieren in de Golf van Mexico."

"Zo'n hoeveelheid olie die in de zee loopt, dat is inderdaad andere koek", bevestigt Mak Saito, van het gereputeerde Woods Hole Oceanographic Institution in Massachusetts. "Dat betekent dat de chemische samenstelling van een hele zee overhoop wordt gegooid."

Het gaat vaak mis
Er is nog iets waar angstvallig over gezwegen wordt: het boren van relief wells is enorm preciesewerk en het gaat vaak mis. "Meestal lukt het wel bij de tweede poging, maar vaak zijn er vier nodig" zegt Dave Rensink, die aan het hoofd staat van de American Association of Petroleum Geologists. En mislukken betekent simpelweg: opnieuw, van nul herbeginnen. "Die 90 dagen van BP da's echt wel heel optimistisch. Dan mag er niks, maar ook niks misgaan. Tot nu hebben ze niet echt bewezen daar goed in te zijn."

"Misschien krijgen ze hem wel nooit dicht"
Fred Aminzadeh, research professor aan de University of Southern California's Center for Integrated Smart Oil Fields, heeft nog iets anders in gedachten. "Wel, niemand denkt momenteel aan een erg reëel scenario: dat het lek gewoon nooit dichtgeraakt." Hoe lang blijft de olie dan stromen? "Een tiental jaar. Maar ik geloof dat het wel gaat lukken uiteindelijk met die relief wells, 't zal alleen langer duren dan BP zegt."

Vorig jaar duurde het 105 dagen om de Montara Well voor de kust van Australië te dichten met een relief well. Daar werd echter geboord op amper 75 meter diep. Toch waren er vijf pogingen nodig. Robert Bea van de University of California in Berkeley meent dat het succesvol boren van relief wells niet het einde van het verhaal is: je moet daarna de oliebron nog altijd dichtkrijgen. Lees: vol modder pompen en er een betonnen stop over plaatsen. "En bij dat ging het in de eerste plaats mis op 20 april, zo simpel is dat niet op 1.500 meter."

Het gas dat je niet ziet
Marinebiologen luiden ondertussen de alarmbel over iets heel anders: de schrikwekkende afname van zuurstof in het zeewater. Dat heeft vooral te maken met een aspect van de ramp waar niemand het over heeft, en dat komt omdat je er ook niks van kan zien. Maar de realiteit is dat er naast de olie een enorme hoeveelheid gas ontsnapt uit het lek. Drieduizend keer meer dan olie zelfs. Het gaat om zeker zes miljoen kubieke meter gas per dag. De oceaan heeft een grote capaciteit om methaan vast te houden, maar wanneer het methaan oplost in water gaat dat ten koste van zuurstof. Wat onstaat heet een "dead zone", zeewater dat niet genoeg zuurstof heeft opdat er iets in kan leven. Ook de olie die onderwater blijft heeft dat effect.

Doordat de Golf van Mexico eigenlijk een binnenzee is, doet de stroming bijzonder weinig om in die dead zones toch zuurstofrijk water te krijgen. Dat was voorafgaand aan deze ramp in de regio al een immens probleem. Want er was al een dead zone die groter is dan België ontstaan door de Mississippi-rivier, die pesticiden afzet die in de hele Amerikaanse midwest gebruikt worden in vooral de maïsteelt. (mvl)