Is de klimaattop in Poznan mislukt? Technisch: ja; politiek: mwah. Hetzelfde akkoord dat Europa viert als uniek en leidend, brengt internationale klimaatdoelen verder uit zicht.

Om de atmosferische concentratie van broeikasgassen te stabiliseren onder 450 ppm zou Europa onder het nieuwe klimaatverdrag, realistisch gesproken, een bindende emissiereductie van 40 procent moeten ervaren, waarvan tenminste 30 procent op eigen grondgebied zou moeten worden gerealiseerd.

In scherp contrast daarmee voorziet het Europese klimaatplan, eveneens tot 2020, in een uitstootverlaging van slechts 20 procent, die bovendien voor maar liefst tweederde deel in ontwikkelingslanden kan worden afgekocht. Hiermee wordt een groot beslag gelegd op de beschikbare marge waarbinnen deze landen kunnen reduceren, terwijl ook zij zelfstandig, met 15 à 30 procent, de groei van hun uitstoot zouden moeten terugdringen.

Bovendien gaat er van het Europese plan geen hervormingsprikkel uit naar de eigen industrie, die mondiale vergroening zou kunnen versnellen – des te meer daar emissierechten gratis worden weggegeven, in plaats van deze te veilen via het EU-systeem voor emissiehandel.

Politiek succes
Met het technisch falen van de EU is gelijk ook de VN-klimaattop mislukt, omdat in Poznan alleen Europa in staat was om de collectieve ambitie te verhogen – en niet Amerika, dat nog geleid wordt door de Bush-regering. Maar in politiek opzicht mag de Europese Unie inderdaad stellen dat het succesvol is geweest, om de simpele reden dat een grote groep landen een akkoord heeft bereikt, waarbij het zichzelf concrete emissiedoelen stelt (echter zonder sancties overeen te komen). Uniek, zo stellen Europese regeringsleiders tevreden. En daarmee loopt Europa inderdaad voor op de rest van de wereld.

2009: werk aan de winkel
Maar het is cruciaal dat in de maanden naar de beslissende klimaattop in Kopenhagen ook Europa alsnog besluit tot krachtiger emissiedoelen, zodat bijvoorbeeld ook de VS en andere geïndustrialiseerde landen hun uitstoot met 25 tot 40 procent zullen verlagen en China, India en Brazilië, hun emissiegroei met 15 tot 30 procent afvlakken. Alleen in dat scenario -dat nog gebonden is aan een reeks aanvullende voorwaarden- is een succesvol klimaatverdrag, ook technisch, nog mogelijk. Lichtpunt is dat Europa de deur naar 30 procent reductie officieel open heeft laten staan, op voorwaarde dat andere landen soortgelijke doelen stellen.

We zullen er in het komende jaar allemaal scherp op moeten toezien. Poznan was een gemiste kans voor open doel. Kopenhagen is nu een één-nul achterstand met nog vijf minuten te gaan. Maar wij spelen collectief scheidsrechter en fluiten niet af voor succes bereikt is.