De kans dat Atlantis ooit heeft bestaan, wordt met de dag kleiner. Toch fascineren mensen zich over de legende van de verloren stad. Logisch, want een verhaal over een verdwenen superbeschaving gaat er als zoete koek in. Maar hoe kwam Plato bij het verhaal over Atlantis? Heeft hij het verzonnen?

De Griekse filosoof Plato leefde van 428 v. Christus tot 347 v. Christus. Hij was een gerespecteerd man. Toen hij met het verhaal over Atlantis kwam, waren mensen van mening dat er wel eens een kern van waarheid in zou kunnen zitten. Plato had het verhaal gehoord van familieleden, die het meer dan honderd jaar geleden hadden gehoord van de Atheense dichter Solon, tevens de eerste beroemde politicus van Athene. Solon had het verhaal gehoord tijdens zijn verblijf in Egypte in het jaar 565 voor Christus.

De legende van Atlantis
Het verhaal over Atlantis begint met de god van de zee: Poseidon. Hij wordt verliefd op mensenvrouw Cleito en creëert een heuveltop voor haar. De heuvel – met de naam Atlantis – wordt al snel bewoond door de kinderen van Cleito. De halfgoden krijgen allemaal een stukje van de heuvel. Atlantis – de eerste koning – krijgt de centrale heuvels en de omliggende omgeving, het grootste deel van Atlantis.

De heuvel van Atlantis zou zich volgens de legende 11.000 jaar geleden in het midden van de Atlantische Oceaan bevinden. Het is niet verwonderlijk hoe de Atlantische Oceaan aan haar naam is gekomen, nietwaar? Plato wist de exacte details over Atlantis. Zo waren er kanalen van negen kilometer lang, de meeste mensen woonden even voorbij de buitenste waterring, de stadskern van Atlantis had een diameter van 1,7 kilometer en buiten de stad lag een stuk landbouwgrond van 530 kilometer lang en 190 kilometer breed. Daarnaast wist Plato dat er in Atlantis twee keer per jaar werd geoogst, dat er in het noorden bergen waren en dat er veel dieren op het eiland leefden, zoals olifanten.

Helaas begon Atlantis steeds meer te lijken op de wereld van nu. Atlantis was bevlekt van machtsvertoon, machtmisbruik, corruptie en inhalerigheid. God Zeus besloot om met de andere goden een passende straf te zoeken. Atlantis – een aards paradijs – verdween in de zee. Vloedgolven en aardbevingen maakten een eind aan de meest geavanceerde aardse beschaving tot dan toe.

Waar of niet waar?
Is de legende van Atlantis waar? Een vraag die moeilijk te beantwoorden is, aangezien het om een legende gaat. Ten eerste zou de legende na de verdwijning 9.000 jaar lang doorverteld moeten worden om Solon te bereiken. Gezien de exacte details over Atlantis, lijkt dit een onmogelijke missie. Daarnaast is er nog nooit direct bewijs gevonden van het bestaan van Atlantis, terwijl de bodem van de Atlantische Oceaan redelijk goed in kaart is gebracht. Wetenschappelijk gezien is Atlantis momenteel niet te bewijzen. Dit wil niet zeggen dat Atlantis niet heeft bestaan.

Het was niets voor Plato om een verhaal te verzinnen. Waarschijnlijk had hij gelijk dat hij het verhaal indirect van Solon had gehoord. Laten we niet vergeten dat Solon een echte reiziger was en veel gebieden bezocht. Solon hoorde het verhaal over Atlantis tijdens zijn verblijf in Egypte. Dit lijkt niet te kunnen, aangezien Egyptenaren het niet zo hadden op buitenlanders. Het idee dat zij een gedetailleerde traditie bewaarden over twee afgelegen beschavingen (Atlantis en Athene) is onwaarschijnlijk. En hoe bewaarden de Egyptenaren het duizenden jaren oude verhaal? Het verhaal over Atlantis speelde zich af voordat de Egyptische beschaving ontstond.

Het is logischer dat Solon verhalen door elkaar haalde. De beste man reisde immers zoveel, dat het aannemelijk is dat hij een Lydisch verhaal toeschreef aan Egypte. Er gaan verhalen rond dat Solon tijdens zijn verblijf in het koninkrijk van Lydië in het hedendaagse Turkije verhalen wisselde met koning Croesus, maar ook met de historische fabelverteller Aesop. Het kan zijn dat Aesop de legende vertelde over Tatalus en dat dit in de loop der eeuwen veranderde in Atlantis. Het verhaal over Tatalus vertoont namelijk overeenkomsten met de legende over Atlantis en gaat over een Lydische koning.

Atlantis = Thera
Atlantis zou ook wel eens Thera kunnen zijn. Dit eiland in de Egeïsche Zee was de thuisbasis van de Minoïsche beschaving. Net als Atlantis werd Thera geteisterd door natuurrampen. Zo liet een vulkanische uitbarsting een grote krater achter in het centrum van Thera, waardoor één groot eiland transformeerden naar meerdere kleinere eilanden. Wat in het midden van het eiland was, bevindt zich nu op de bodem van de zee. Dit ondersteunt het ‘gezonken stad’-verhaal. Plato’s beschrijving van Atlantis komt fysiek en topografisch overeen met Thera. Het enige wat niet overeenkomt is de tijd. Atlantis verdween 9.000 jaar voor Plato’s verhaal; de Minoïsche beschaving verdween 1.000 jaar voor Plato’s verhaal.

Waar Atlantis ligt is een dubieuze vraag. Aangezien Atlantis niet heeft bestaan, is er geen locatie waar Atlantis zou kunnen liggen. De enige mogelijke locatie – volgens de legende – is in het midden van de Atlantische Oceaan. Maar daar is nooit iets gevonden.

Plato heeft een mooi mysterie achtergelaten. De mensheid zal dit mysterie waarschijnlijk nooit oplossen. Mochten we terug kunnen gaan in de tijd, dan zou het leuk zijn om de sporen van Plato en Solon na te gaan. Want ja, de mens is en blijft immers oplossingsgericht. Tot dan blijft Atlantis mooi voer voor mythbusters.

Bronmateriaal:

 "The Sunken Kingdom" - Knowledge
"Atlantis Location Hypothesis" - Crystalinks
"Atlantis" - World Mysteries
" De legende van Atlantis" - Seriewoordenaar
"Atlantis and Thera" - Suite 101
"Minoïsche beschaving" - Wikipedia