Een nieuwe studie van de National Academy of Sciences geeft aan wat de mogelijkheden zijn als de Aarde getroffen wordt door een van de ergste zonnestormen.

De schade aan krachtcentrales en communicatienetwerken zouden wel eens catastrofaal kunnen zijn, aldus de wetenschappers. Dit zou kunnen leiden tot een mogelijk verlies van de grip van regeringen op de situatie.

De voorspelling is deels gebaseerd op de gevolgen die een grote zonnestorm in 1859 had. Deze storm had tot gevolg dat telegraafdraden in de Verenigde Staten en Europa kortsluiting maakten, waardoor er enorme branden ontstonden.

Het was volgens de nieuwe studie waarschijnlijk de ergste in de afgelopen 200 jaar en met de huidige technische ontwikkeling op het gebied van krachtcentrales en satellieten staat er veel meer op het spel.

“Een herhaling van de gebeurtenissen in 1859 zou nu een hevigere en ruimere verstoring van de sociale en economische netwerken veroorzaken,” aldus de conclusie van de wetenschappers.

Regering en controle kunnen verloren gaan.

Als de Zon zich in de actieve periode van een 11-jarige cyclus bevindt, kunnen er krachtige magnetische stormen optreden die satellieten onklaar kunnen maken, astronauten in gevaar brengen en zelfs de communicatiesystemen op Aarde kunnen verstoren.

De ergste stormen kunnen er voor zorgen dat de transformatoren in krachtcentrales smelten.

Moderne krachtcentrales zijn zo ver doorgeschakeld dat grote ruimtestormen, het soort dat een maal per eeuw voorkomt, kunnen zorgen voor een domino-effect. Hierdoor kunnen miljoenen mensen zonder stroom komen te zitten.

Dergelijke gevallen, ofschoon men denkt dat het hier om zeldzame gevallen gaat, kunnen invloed hebben op andere belangrijke systemen.

“Als de Aarde getroffen wordt door een zonnestorm kan dit ook invloed hebben op de watervoorziening. Deze effecten zijn al binnen een paar uur waarneembaar. Vergankelijk voedsel en medicijnen zijn binnen een periode van 12 tot 24 uur verloren. Het onmiddellijke verlies van verwarming en airconditioning, afwatering, telefoondiensten, transportmiddelen, brandstofvoorziening, enzovoorts behoren ook tot de gevolgen,” aldus het rapport.

Het herstellen van de stroomvoorziening kan maanden in beslag nemen, zeggen de onderzoekers. Banken kunnen gesloten worden en de handel met andere landen zal stoppen.

“Eerstehulpdiensten kunnen belemmerd worden in hun werk en de autoriteiten verliezen hun grip op de samenleving,” zo schrijven de onderzoekers onder leiding van Daniel Baker, directeur van het Laboratory for Atmospheric and Space Physics van de Universiteit van Colorado in Boulder.

“Of het nu gaat om aardse rampen of extreme weersinvloeden vanuit de ruimte, de resultaten kunnen rampzalig zijn voor moderne gemeenschappen die afhankelijk zijn van ontelbare manieren waarop de techniek hun leven beïnvloed,” zo zegt Baker in een verklaring die tegelijkertijd met het rapport werd uitgegeven.

Een stormachtig verleden.

Zonnestormen hebben belangrijke gevolgen gehad in de moderne tijd:

- In 1989 werd de stroomvoorziening in geheel Quebec, Canada, platgelegd.

- Een opmerkelijke gebeurtenis in 2003 waarbij 10 grote zonnevlammen gedurende een periode van twee weken optraden had tot gevolg dat er twee satellieten die zich in een baan om de Aarde bevonden werden verwoest. Ook werden de instrumenten aan boord van een mars sonde ontregeld.

“Het mag duidelijk zijn dat de Zon de bloedsomloop van de Aarde vormt,” zegt Richard Fisher, directeur van de Heliophysics afdeling van de NASA. “Om mogelijke gevaren voor de mensheid te onderkennen, is het belangrijk dat we de extreme weersinvloeden, die veroorzaakt worden door de Zon beter leren begrijpen.”

“Weersinvloeden vanuit de ruimte kunnen elektromagnetische velden veroorzaken die er voor zorgen dat er extreem hoge spanningen door de bedrading gaat waardoor de toevoer verstoord wordt. Hierdoor komt de telecommunicatie en het internet in gevaar,” aldus het rapport. “Verder kunnen ook satellieten voor onder andere communicatie, GPS en weersvoorspellingen buiten bedrijf raken.” Haast om voorbereid te zijn.

We moeten ons haasten om straks beter in staat te zijn om weersinvloeden vanuit de ruimte beter te kunnen voorspellen, omdat de volgende piek rond 2012 verwacht wordt.

De Zon houdt zich nu rustig maar de activiteiten kunnen ieder ogenblik toenemen en het hevigste ruimteweer kondigt zich vaak al twee jaar voor het echte hoogtepunt aan.

Sommige wetenschappers verwachten dat de volgende piek ernstigere gevolgen met zich mee zal brengen dan andere recente pieken. “Een catastrofale weigering van de commerciële- en regeringsstructuur kan verminderd worden door de publieke waakzaamheid op te voeren. Ook het verbeteren van kwetsbare systemen en een geavanceerd waarschuwingssysteem kan bijdragen aan het verminderen van de schade,” aldus het rapport. “Zonder preventieve acties zal de mens kwetsbaarder zijn dan ooit.”

Het rapport is uitgeven en gefinancierd door de NASA. Experts op het gebied van onder andere industrie, regeringszaken en academici van over de gehele wereld hebben hun medewerking verleend.