In de VPRO documentaire Tegenlicht is een scenario geschetst van de mogelijke gebeurtenissen op de dag dat de dollar zou vallen en de Amerikaanse economie instort.

Leven we op een zeepbel? Kan de zwaar in de schulden geraakte Amerikaanse economie instorten en ons, Europeanen, meesleuren in de vrije val? Zijn de dagen van wereldmunt dollar geteld? En is een herhaling van de crisisjaren dertig echt zo ondenkbaar?

VPRO's Tegenlicht en NRC Handelsblad presenteren in nauwe samenwerking hun eerste proeve van 'stel dat'-journalistiek. Stel dat op een dag de dollar valt. In een scenario dat zich ontrolt in 24 uur buitelen waarheid en fictie over elkaar heen. Om negen uur 's morgens krijgt een handelaar in Singapore de opdracht om een grote hoeveelheid dollars te verkopen, waarmee hij een ongekend diepe val van de dollar in gang zet. Uur na uur zien we hoe de wereld daarop reageert. Aan het eind van de dag staat correspondent Twan Huys handenwringend voor de camera in Washington, Chinezen maken zich op voor een mogelijke oorlog, en in Amsterdam kan een vrouw haar taxi alleen nog maar betalen met drie pakjes sigaretten.

Per seconde raken de Verenigde Staten 18.000 dollar dieper in de rode cijfers. Per dag lenen overheid, bedrijfsleven en particulieren inmiddels zo'n 3 miljard dollar (!) van de rest van de wereld. Bij de introductie van de euro in 2002 was een dollar 1.13 euro waard ; in februari/maart van 2005 werd - tijdelijk - de laagtegrens van 0,75 eurocent gepasseerd. Reden voor analisten als Stephen Roach, chief economist bij MorganStanley, om de noodklok te luiden: de almaar toenemende tekorten in Amerika vormen een tijdbom onder de huidige wereldeconomie. Andere experts zijn minder stellig maar moeten het ook toegeven: waarschijnlijk zal binnen nu en tien jaar een eind komen aan het tijdperk van de dollar als wereldreservemunt. Zoals ooit de dollar het estafettestokje overnam van het Britse pond, zo zal immers ook de dollarstandaard overgaan in een nieuwe standaard. In elk geval heeft het huidige valutastelsel, dat gemaakt lijkt om Amerikanen eindeloos te laten consumeren en investeren, de beste tijd gehad. Want het is nauwelijks voorstelbaar dat Azië - met name de exploderende economie van China - tot in lengte van dagen de tekorten van Uncle Sam zal blijven financieren.

Maar wat gebeurt er dan precies als die tikkende tijdbom ontploft? Tegenlicht nodigde Maarten Schinkel, financieel-economisch redacteur van NRC Handelsblad, uit om hardop mee te denken over (de gevolgen van) een dergelijke monetaire crisis. Een plotse spike in de dagkoersgrafiek van de dollar kan de eerste steen zijn in een nog rustige zee. Maar de vloedgolf die eruit voortkomt bedreigt de geglobaliseerde en geintegreerde mondiale economie. Want waren die internationale economische verhoudingen wel zo rustig als ze leken? Was alles wel zo in evenwicht? De kenners weten beter. De wereld steekt massaal de kop in het zand. "Het gaat goed zolang het nog goed gaat".

In 'De Dag dat de Dollar valt' voegt regisseur Roel van Broekhoven fictie en werkelijkheid samen. De in scene gezette val van de dollar wordt becommentarieerd door o.a. bankeconomen Stephen Roach (New York) en Andy Xie (Hong Kong), topbankier en voormalig thesaurier Cees Maas, defensiespecialist Rob de Wijk en GroenLinks kamerlid Kees Vendrik. In gespeelde scenes en journaalfragmenten zien we hoe de paniek van de financiële wereld overslaat naar het leven van alledag. Met medewerking van Twan Huys (New York) en nieuwslezeres Aldith Hunkar.

Bekijk hier de uitzending.