Ab Osterhaus, de regeringsadviseur die in Nederland al maandenlang paniek zaait over de mogelijk verregaande epidemische en dodelijke gevolgen van Mexicaanse griep, blijkt aandelen te hebben in een bedrijf dat meewerkt aan de ontwikkeling van vaccins tegen die griep. En als het ligt aan zijn andere deeltijdwerkgever, de universiteit van Rotterdam, wordt hij daar schatrijk mee.

Dat blijkt uit onderzoek van het Radio 1-programma Argos. Osterhaus is griepadviseur van de Nederlandse regering. Nu blijkt dat hij ook 9,8% of 9,9% van de aandelen heeft in ViroClinics, zo wordt in de uitzending bevestigd door Anton Westerlaken van de Raad van Bestuur van het Erasmus MC, het ziekenhuis verbonden aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit. Maar zowel Westerlaken als Osterhaus stellen dat de waarschuwingen van Osterhaus niks te maken hebben met zijn zakelijk belang. ‘Ik zie het spanningsveld’, zegt Osterhaus in de uitzending. ‘En daar ligt een schone taak voor de journalistiek, om uit te leggen waarom dat nodig is. Voor mij is het belangrijkste: transparantie.’

Dat universiteiten bedrijven opzetten om de kennis van hoogleraren en andere aan hun verbonden deskundigen te ‘vermarkten’, is inderdaad al vele jaren gemeengoed. Maar opvallend is wel dat Osterhaus heel anders tegen de opkomst van de Mexicaanse griep aankeek (en nog steeds kijkt) dan veel van zijn collega’s in Nederland en België. Osterhaus trok parallellen met de Aziatische en Spaanse griep. De laatste pandemie zorgde voor vijftig tot honderd miljoen doden.

De Nederlandse overheid heeft 34 miljoen vaccins gekocht afgelopen zomer, vele malen meer dan België, waar deskundigen juist conservatief reageerden en heel andere adviezen verstrekten aan Brussel dan Osterhaus aan Den Haag. In Nederland zwelt de kritiek tegen de paniekzaaierij van Osterhaus dan ook aan. Uiteindelijk kwam de Nederlandse regering tot de conclusie dat het een milde griep betreft, niet veel gevaarlijker dan de ‘normale wintergriep’, waaraan jaarlijks enkele honderden mensen overlijden. Osterhaus houdt desondanks in de uitzending vol dat het geen ‘mild’ maar een ‘venijnig’ virus betreft. Andere Nederlandse deskundigen, waaronder Roel Coutinho, bestrijden dat in de uitzending van Argos.

Osterhaus stelt niet zo veel te verdienen aan ViroClinics, althans niet meer dan hij zou verdienen als fulltime hoogleraar. Osterhaus werkt een dag per week voor ViroClinics en vier dagen voor de universiteit. Maar bij verkoop van het bedrijf, casht hij dus wel mee. Westerlaken: ‘Voor een mogelijke uitbetaling van zijn intellectueel eigendom hebben we aandelen aan hem toegekend. Als de aandeelhouders gaan beslissen, en daarbij is het Erasmus MC als grootste aandeelhouder dominant, dan zouden wij eventueel dividend beschikbaar kunnen stellen voor aandeelhouders, waardoor je de kans hebt om Ab zijn intellectuele eigendom waar te maken. Gezien vanuit de belangen van het Erasmus MC hoop ik dat Osterhaus schat- en schatrijk word met die 9,8%. Want dan hebben wij immens veel geld om prachtig onderzoek, goede patiëntenzorg en uitstekend onderwijs te leveren.’