Over depressie zijn karrenvrachten literatuur geschreven. Weinig onderzoekers bekijken de positieve kanten van een depressie. Dat lijkt logisch, want heeft een depressie dan positieve kanten? Volgens evolutionair psychologen wel. Volgens hen heeft al ons gedrag namelijk een ‘positieve kant’. Preciezer geformuleerd: een evolutionair gezien voordelige kant. Veel voorkomend gedrag moet zin hebben, anders zou het gedrag de evolutie niet overleefd hebben. Dat aannemende: wat is precies de zin van een lange periode van slapeloosheid, een sombere stemming, minder energie en nog zowat van die vervelende eigenschappen? Een recente studie van Paul W. Andrews laat de ‘zonnige zijde’ van een depressie zien.

Vroeger geen depressies?

Er zijn deskundigen die aan het bestaan van depressie in vroegere tijden twijfelen. Zij gaan uit van een recente “depressie epidemie”: gepromoot en in stand gehouden door de farmaceutische industrie. Zomergast Trudy Dehue is een van de bekendste voorvechters van die stelling. Als zij en anderen gelijk hebben dat depressie een relatief nieuw verschijnsel is, dan haalt dat het onderzoek van Andrews onderuit. Andrews zoekt namelijk een evolutionaire basis voor het verschijnsel depressie. Het opvallende gegeven is, dat hij vanuit zijn evolutionair psychologische uitgangspunt, wel tot dezelfde conclusies komt als Dehue. Die conclusie is dat pillen vaak een depressie in stand houden, verlengen en zeker niet oplossen.

Geen ziekte

Volgens de onderzoeker is depressie geen ziekte, maar een waarschuwing dat er een complex probleem aangepakt dient te worden. Geen probleem dat je kunt oplossen door een ‘quick fix’. De benen strekken, een uiltje knappen of een everzwijn eten lost de depressie niet op. De enige oplossing is: je problemen onderkennen en er mee leren leven. Ik geef onmiddellijk toe: de zin is snel opgeschreven, maar een depressievelling heeft er weinig aan. Andrews laat verder zien dat vermijding- en vluchtgedrag typisch depressief gedrag is. Het grote probleem is dat we tegenwoordig veel meer tijd en middelen hebben om te vluchten: te drinken, tv te kijken en medicatie in te nemen. Stuk voor stuk doen deze ‘middelen’ aan symptoombestrijding. De werkelijke oorzaak van de depressie blijft daardoor buitenschot.

Zonnige zijde

Dat Andrews aangeeft dat medicatie symptoombestrijding is, wordt ook door anderen gezegd. Dat is dus geen nieuws. Wél nieuw is zijn evolutionair biologische verklaring. Emotionele pijn leren te verdragen en helpen te gebruiken in het dagelijks leven is volgens Andrews de langzame, maar meer structurele manier om een depressie aan te pakken. Is dát dan de zonnige zijde van een depressie? Jazeker, depressieve gevoelens zijn niet ziekelijk, maar een normaal evolutionair verklaarbaar verschijnsel. Van die wetenschap knap je helaas niet op. Het helpt misschien alleen een beetje om niet voor een schijnoplossing te kiezen. Het domweg consumeren van pillen is zo’n schijnoplossing.