De opwarming van de aarde is inderdaad gestopt en de afkoeling is begonnen. Geen enkel klimaatmodel heeft deze afkoeling voorspeld, integendeel. Het klimaat van de toekomst kan niet voorspeld worden want we weten niet hoe de zon zich gedraagt. Dat is kort samengevat de visie van professor Henrik Svensmark, beroemd klimaatonderzoeker uit Kopenhagen. Een vertaling van een opiniestuk uit Jyllands Posten

De ster die ons in leven houdt heeft over de laatste jaren nauwelijks zonnevlekken laten zien - de gebruikelijke signalen van de magnetische activiteit van de zon.

Vorige week berichtte het wetenschappelijke team achter de Sohosatellieten (Solar and Heliospheric Observatory - website) dat het aantal zonnevlekken op weg is naar het laagste niveau in 100 jaar. Alles wijst er op dat de zon in een soort van winterslaap aan het raken is, en de voor de hand liggende vraag is wat wij daar op aarde van zullen merken.

Als je dat vraagt aan het IPCC, dat geacht wordt de consensus over klimaatverandering te vertegenwoordigen, dan klinkt hierop een geruststellend ‘niets’. Maar de geschiedenis en ook het recente onderzoek suggereren dat het IPCC er compleet naast zit. Laten we het eens beter bekijken.

De zonneactiviteit heeft altijd gevarieerd. Rond het jaar 1000 was er een periode van hoge zonneactiviteit en die viel samen met de warme periode van de middeleeuwen. In die tijd was vorst in de maand mei nagenoeg onbekend, en dat was van groot belang voor goede oogsten. De Vikingen vestigden zich in Groenland en verkenden de kusten van Noord Amerika. In deze periode verdubbelde de bevolking van China. Maar na het jaar 1300 werd de aarde kouder en begon het tijdperk dat we nu de Kleine IJstijd noemen. In deze koude periode verdwenen de Vikingen weer van Groenland. De Zweden verbaasden zich er over dat ze (bij een oorlog in 1658 met Denemarken) met hun duizenden manschappen tellende legers over de dichtgevroren Kleine Belt konden trekken (zie hier ). De Thames in Londen vroor herhaaldelijk dicht in die periode. Ernstiger waren de aanhoudende misoogsten die een ondervoede bevolking tot gevolg hadden. Als gevolg van ziektes en honger kromp de Europese bevolking met 30%. (Aanvulling vd Klimatosoof: deze ‘Verandering van het weer’ werd in deze Kleine IJstijd nogal eens aan heksen toegeschreven waarvan er dan ook verscheidene op de brandstapel eindigden, zie hier).

Het is belangrijk vast te stellen dat de Kleine IJstijd de hele aarde in zijn greep had. Hij eindigde in de tweede helft van de 19e eeuw en werd gevolgd door een toename van zonneactiviteit. In de afgelopen 50 jaar was de zonneactiviteit op een hoogtepunt sinds de middeleeuwse warme periode 1000 jaar geleden. En nu lijkt het er op alsof de zon op weg is naar een Groot Minimum - net als in de Kleine IJstijd.

Het samenvallen van zonneactiviteit en het klimaat wordt wel weg-verklaard als toeval. Maar het verband is er, ongeacht welke tijdsperiode je bestudeert, niet alleen in de afgelopen 1000 jaar. In de afgelopen 10.000 jaar heeft de zonneactiviteit gefluctueerd tussen hoog en laag, en 17% van die tijd bracht de zon door in een soort van winterslaap met een daaropvolgende afkoeling.

Het IPCC accepteert niet dat zonneactiviteit een effect heeft op het klimaat, men kijkt alleen naar de veranderingen in zonnestraling. Daarbij wordt er simpelweg gekeken of de zon meer of minder licht afgeeft. Satelliet metingen van de zonnestraling hebben laten zien dat de veranderingen daarin te klein zijn om klimaatverandering te bewerkstelligen en na die constatering werd het boek gesloten en was er geen aandacht meer voor een veel krachtiger wijze waarop de zon het aardse klimaat kan beinvloeden. In 1996 ontdekten wij dat de zon een verbazingwekkende invloed heeft op het ontstaan van wolken: snelle hoog energetische deeltjes van exploderende sterren - kosmische straling geheten - helpen mee om wolken te vormen.

Als de zon actief is dan houdt het magnetische veld deze kosmische straling tegen zodat minder van deze deeltjes uit de diepe ruimte de aarde kunnen bereiken. Dit heeft een effect op de wolkenvorming op onze planeet en dat beinvloedt weer de temperatuur. Bij hoge zonneactiviteit kan dan dus de aarde warmer worden. Weinig zonneactiviteit betekent dat er meer kosmische straling de aarde bereikt die de wolkenvorming stimuleert - met een afkoeling tot gevolg. De magnetische kracht van de zon is verdubbeld in de 20e eeuw, en dit fenomeen kan wellicht de opwarming voor een groot deel verklaren.

Dit is ook de verklaring waarom de meeste klimaatwetenschappers dit trachten te negeren. Men gaat er van uit dat de temperatuursstijging van de 20e eeuw vooral door de menselijke uitstoot van CO2 is veroorzaakt. Als de zon nu een belangrijke rol blijkt te hebben wordt de menselijke bijdrage vanzelf minder belangrijk.
Sinds onze theorie in 1996 werd gepresenteerd is er een stortvloed van kritiek op gekomen. Dat is normaal in de wetenschap.

Eerst werd er gezegd dat er geen verband kon zijn tussen de vorming van wolken en de zonneactiviteit omdat de verklaring van het fysieke mechanisme ontbrak. Maar in 2006 slaagden we er in een experiment aan het Deense Nationale RuimteCentrum het bestaan van zo’n mechanisme aan te tonen. Kosmische straling veroorzaakt aerosolen die het ‘zaad’ zijn voor de wolkenvorming.

Daarna kwam de kritiek dat dit mechanisme misschien wel in het laboratorium werkte, maar niet in de echte atmosfeer en daarom geen praktische betekenis had. Maar die kritiek hebben we verworpen. Het blijkt dat de zon zelf, zeg maar experiemnten uitvoert. Door gigantische ‘flares’ (vulkanische uitbarsting op de zon) kan de kosmische straling op aarde plotseling fors afnemenen, en in de dagen daarna neemt de hoeveelheid wolken af met 4%. De hoeveelheid water in de wolken neemt dan met 7% af. Je kunt zeggen dat de aardse wolken in de ruimte gemaakt worden.

We zijn daarom met toenemende bezorgdheid gaan kijken naar de magnetische activiteit van de zon, sinds deze in het midden van de jaren 90 begon af te zwakken. Op een wetenschappelijke bijeenkomst in Kiruna (Zweden) twee jaar geleden was al geopperd dat de zon in slaap zou kunnen vallen. Toen Nigel Calder en ik ons boek updaten hebben we er, enigszins provocatief in gezet: ‘geniet van de opwarming nu het nog kan’.

En de opwarming is inderdaad gestopt en het afkoelen is begonnen. Vorige week stelde Mojib Latif van de Universiteit van Kiel (en het IPCC-red.) op de VN Wereld Klimaat Conferentie in Geneve dat de afkoeling nog wel 10 tot 20 jaar zou kunnen aanhouden. Hij verklaarde dat uit natuurlijke veranderingen in de Noord Atlantische oceaanstromingen en niet met de zonneactiviteit. Maar hoe dan ook krijgen de natuurlijke veranderingen in het klimaat de overhand.

De zon stelt de theoriën over de opwarming van de aarde op proef. Er is geen klimaatmodel dat deze afkoeling heeft voorspeld, integendeel.
Dit betekent dat toekomstvoorspellingen voor het klimaat onbetrouwbaar zijn. Een verwachting die zegt dat het warmer of kouder wordt in de komende 50 jaar is niet erg nuttig want we kunnen de activiteit van de zon niet voorspellen.

In veel opzichten staan we op een kruispunt. De nabije toekomst wordt zeer interessant en ik denk dat het belangrijk is te erkennen dat de natuur zich niet laat beinvloeden door wat mensen denken.

Zal de broeikastheorie een significante afkoeling van de aarde overleven? Niet in zijn huidige dominante vorm. De klimaatproblemen van de toekost zullen heel anders zijn dan de broeikastheorie voorspelt - en misschien wordt het weer populair om de invloed van de zon op het klimaat te gaan bestuderen.