Heb jij dat ook weleens, dat je een flard van een gesprek opvangt? Op straat of in de trein? Mij gebeurde dat laatst wandelend. In het voorbijgaan zei de ene man tegen de andere: ‘Mensen zijn nu eenmaal zo’.

Eén zo’n zin is genoeg voor mij. Tijdens mijn verdere wandeling mijmerde ik erover. Mensen-zijn-nu-eenmaal-zo. Elk woord is betekenisvol wat mij betreft. Mensen bijvoorbeeld. Zou deze man alle mensen hebben bedoeld? Of ging het er om één en durfde hij dat niet expliciet te zeggen?

Zijn is ook zo’n woord. Echt een werkwoord waar je niet omheen kunt. Ook al zou je het willen. Nu, woord nummer drie, is ook al zo verpletterend. Nu, zeker in spirituele kringen, is onontkomelijk. Er is niets anders dan dat. Stop maar met draaikonten, want hier kom je niet onderuit.

Eenmaal lijkt dan ineens een uitzondering. Een vreemde eend in de bijt. Niets is minder waar. In het nu is er geen ruimte voor iets anders. En omdat het nu nu eenmaal altijd is, is het ook eenmaal.

Kom ik uiteindelijk uit bij zo. Zó kun je het ook uitspreken. Maar die man zei zo. Zonder nadruk en zonder klemtoon. Dat klinkt een beetje defaitistisch. En als hij het zo bedoelde, dan is ook de betekenis van dit korte woord onontkomelijk. Mensen zijn nu eenmaal zo, en niet anders. Daar helpt geen Lieve Heertje.

Zouden het twee psychologen zijn geweest? Of was het slechts psychologie van de koude grond? Het kan ook een klaagzang zijn geweest naar aanleiding van de laatste werkbespreking of vergadering. En dat de man het had over een onuitstaanbare collega waar hij graag gelijk over wilde hebben.

Maar dan hebben we het ineens over een generalisatie, en algemeenheden zijn nooit waar. Ze hebben wel een grond van waarheid, zegt men dan. Maar een grond van waarheid is net zoals een beetje zwanger zijn. Dat kan niet, dus een algemeenheid is altijd onwaar.

Als de man maar wat algemeenheden debiteerde, dan zegt dat meer over hemzelf dan over de mensen waarover hij sprak. Door in meervoud te spreken, in plaats over die ene persoon, is überhaupt een zwaktebod. Het is een verkapte aanval naar degene die het betreft.

Meestal krijgt de persoon die het betreft het niet rechtstreeks te horen. Da’s jammer. Maar ja, mensen zijn nu eenmaal zo. Hoewel? Liever ben ik de uitzondering op de regel. Doorbreek ik het patroon. Zet ik de trend. Verander ik de wereld, en begin ik bij mezelf. Of sla ik nu door. Nou ja, mensen…

STOP!

Dit artikel verscheen eerder in Educare 4/2009.