De consequenties van de marktwerking in de zorgsector zijn dramatisch. De zorg moet zich toeleggen op het aanbieden van behandelingen die geld opleveren. Ook het ontwikkelen van geneesmiddelen tegen veel voorkomende ziekten is lucratief, vanwege de grote afzetmarkt. Daarnaast is het financieel aantrekkelijk om mensen te behandelen op zo'n manier, dat er veel geld mee te verdienen valt. Bij een vrije markt hoort bovendien een terughoudende rol van de overheid. Subsidies vanuit de overheid moeten minimaal worden, de zorgindustrie dient op eigen benen te staan.
Bezuinigingen
Kabinet Balkenende 2 organiseert een forse bezuiniging in de basiszorg. Fysiotherapie, tandarts en de pil gaan uit het ziekenfondspakket. Daarbovenop komt nog een no-claimregeling, zoals we die van autoverzekeringen kennen. Om kosten te besparen sluiten zorgverzekeraars als Amicon contracten met apotheken en andere zorgverleners. Ook voor de zorgverzekeraar staat het belang van de zorgvrager niet meer voorop, maar het maken van winst.
Mensen die de pech hebben veel zorg te behoeven, zijn extra de dupe van de nieuwe bezuinigingsronde. Gehandicapten, chronisch zieken en anderen, waaronder veel rolstoelgebruikers, gingen de afgelopen tijd dan ook meerdere malen de straat op om actie te voeren tegen de bezuinigingen.
Zo blokkeerde actiegroep 'Geen Valys' de ingang van de Tweede Kamer uit protest tegen de nieuwe vervoersregeling van het kabinet, Valys. 'Voor vele rolstoelgebruikers en anderen van dit vervoer afhankelijke mensen wordt vervoer dit jaar een steeds onbereikbaarder luxe. Uitsluiting is het gevolg. Werk zal minder toegankelijk zijn door de hoge kosten om er te komen. Bezoekjes aan familie en vrienden worden peperduur. En dat terwijl rolstoelgebruikers vaak al van een minimum moeten leven. Vergaderen in een andere stad, bijvoorbeeld om voor je rechten op te komen, wordt een financiële aderlating van jewelste' (http://www.biopolitiek.nl/art_ak_valys.html).
Steeds meer zijn de kosten van de zorg het ijkpunt. Zo wordt in 2006 het Diagnose Behandeling Combinatie systeem (DBC) operationeel. Diagnoses krijgen vastgestelde behandelingen. De behandelaar krijgt daarvoor een vastgestelde vergoeding. Het laat zich niet moeilijk raden dat dit snellere behandeling tot gevolg heeft - immers, hoe meer DBC`s, hoe meer geld. Maar of de patiënt er ook beter van wordt is de vraag. Medici zullen eerder een standaardbehandeling aanbieden, want iedere afwijking kost geld. Het is niet onvoorstelbaar dat het zorgverzekeringspakket alleen nog de gestandaardiseerde DBC`s gaat vergoeden en dat je je moet bijverzekeren voor andere, op jouw situatie toegesneden, behandelingen.
No-claim
Minister Hoogervorst (VVD) loopt voorop in de wereld met zijn nieuwe no-claim regeling. Die heeft als doel 'het beroep op de gezondheidszorg af te remmen' (Trouw, 12 maart 2004). De regeling lijkt het meest op een autoverzekering, waarbij een korting op de premie kan worden verdiend door geen gebruik te maken van de verzekering. Aan het eind van ieder jaar zal de balans worden opgemaakt. Mensen die weinig of geen zorg hebben gebruikt zullen een bedrag op hun rekening gestort krijgen. De Hoogervorst No Claim korting kan oplopen tot 200 a 250 euro per jaar.
Om deze korting te kunnen financieren gaat de premie omhoog met 5 tot 10 euro per maand. Chronisch zieken, gehandicapten, ouderen en andere zorg behoevende mensen zullen hiervan de dupe worden. In een artikel in Trouw (19 maart 2004) uitte Doeke Post, emeritus-hoogleraar sociale geneeskunde in Groningen, zijn bezorgdheid over deze regeling: 'Door deze no-claimkorting wordt de solidariteit in de zorg wel heel sterk aangetast. Zorg en markt passen niet bij elkaar. Gezondheid is geen koopwaar en ongezondheid straf je niet af met no-claim.' Het kabinet heeft de regeling, die 1 januari 2005 van start moet gaan, inmiddels goedgekeurd.
Zorgverzekeringstelsel
Een zorgverzekering is bedoeld om gezamenlijk de kosten te dragen van de mensen die zorg nodig hebben. Verzekeringen, zeker de ziekenfondsen, zijn door sociaal-democratische artsen en arbeiders opgezet. De overheid stelt het ziekenfondspakket samen. De solidariteit die uit dit idee spreekt komt door privatisering steeds meer op de helling te staan.
Half april 2004 besprak de Tweede Kamer een radicaal plan: Het ziekenfonds verdwijnt per 1 januari 2006, iedereen wordt particulier patiënt. Verzekeringsmaatschappijen moeten, als gevolg van een acceptatieplicht, iedereen accepteren voor een soort basisverzekering. Daarin zullen echter veel minder diensten vergoed worden dan in het huidige ziekenfonds. Aanvullende zorg kunnen mensen op de vrije markt proberen bij te verzekeren. Bovenop de sociale onrechtvaardigheid die zo'n stelsel met zich meebrengt, dreigt nog een extra complicatie. PvdA Kamerlid Frans Heemskerk vreest dat de internationale concurrentie op zorggebied de acceptatieplicht zou kunnen aanvechten bij het Europese Hof. Een rampzalig scenario.
Ondertussen loopt Nederland binnen de EU voorop met dit experiment van een vorm van gereguleerde marktwerking. Kostenbeheersing is hierbij vaak een argument. Kabinet Balkenende 2 probeert met een aantal ingrijpende bezuinigingen het zorgstelsel te hervormen. Er komt een zeer minimale basisverzekering die duurder is dan het huidige ziekenfonds, er zijn bonussen te verdienen (no-claim) door weinig gebruik te maken van zorg en mensen moeten zelf op zoek naar geschikte aanvullende verzekeringen.
De consequentie is dat grote groepen mensen steeds meer buiten de boot gaan vallen. Vooral mensen met chronische ziekten en handicaps kunnen zich slechts tegen hoge premies bijverzekeren. Anderen zullen dat uit geldgebrek nalaten, met alle gevolgen van dien.
Eigen verantwoordelijkheid
Beleid komt nooit uit de lucht vallen. Zo ligt er aan het hierboven geschetste beleid van Balkenende 2 een ideologie ten grondslag, die voortdurend in de vorm van propaganda de wereld in wordt geslingerd. Propaganda moet nieuw beleid acceptabel maken en het gladjes door het politieke vaarwater loodsen. Een analyse van deze politieke uitingen van het kabinet is een tweede facet in het ontstaan van een gezondheidszorg als markt.
De meest verstrekkende gevolgen voor de zorg hebben wellicht de uitlatingen van politici over de zogenaamde verantwoordelijkheid. Die moeten we nemen voor onze eigen zorgbehoeften. Maar als er iets is waaraan mensen niet of nauwelijks zelf schuld hebben, is het ziek worden, gehandicapt raken, een ongeluk krijgen of een andere vorm van zorg nodig hebben. Er is dus juist een systeem nodig dat er vanuit gaat dat de zorgvraag ontstaat doordat iedereen iets kan overkomen. Een dergelijk stelsel hebben we lange tijd gekend, maar wordt nu in rap tempo om zeep geholpen.
De overheid wil toe naar een systeem waarbij het de eigen schuld van mensen is dat ze gehandicapt raken, een ongeluk krijgen, ziek worden of iets anders ellendigs overkomen. Een dergelijke houding van de overheid heeft ook een sterke moraliserende werking. Door de schuld bij de zorgvrager zelf neer te leggen wordt het steeds makkelijker om deze te zien als profiteur van gemeenschapsgeld.
Bevolkingspolitiek
De gezondheidszorg is bij uitstek een sector waarmee de overheid stevig grip kan houden op het doen en laten van mensen. Mensen die ziek zijn bevinden zich in een kwetsbare positie en worden afhankelijk van zorgverlenende instanties en individuen.
Mensen zijn afhankelijk van de manier waarop de zorg is ingericht. Als bijvoorbeeld alleen grootschalige verzorgingshuizen beschikbaar zijn voor oudere mensen, dan zullen ze daar wel heen moeten, ook al is dat niet de voor hen meest wenselijke oplossing. Hebben mensen heel veel pijn door hun ziekte en het enige zorgaanbod is euthanasie, dan zullen ze daarvoor kiezen. De politiek maakt keuzen, bijvoorbeeld om euthanasiewetgeving in te voeren in plaats van het ontwikkelen van goede palliatieve zorg. Met die keuze moet de patiënt het vervolgens maar doen.
Marktwerking zal iets andere keuzen mogelijk maken, maar de situatie wordt er niet beter op. Bevolkingspolitiek zal meer in het licht komen te staan van het creëren van een zo productief mogelijke bevolking tegen zo laag mogelijke kosten. Zo berichtte de Volkskrant op 6 april dat gehandicapten in de toekomst voor hun zorg eerst bij de buren moeten bedelen (gratis), alvorens ze misschien op steun van de overheid kunnen rekenen.
Zowel de overheid als de markt hebben een bepaalde ideale bevolkingssamenstelling voor ogen, ook al zal deze van elkaar verschillen. Het overgaan van een door de overheid gestuurde naar een marktgestuurde zorg zal veel voeten in de aarde hebben voor de zorgvrager. Andere groepen mensen dan nu zullen bevoordeeld en benadeeld worden. In ieder geval zullen de verschillen in de hoeveelheid zorg die mensen kunnen krijgen toenemen.
Meer en grotere groepen mensen zullen in de door Balkenende 2 zo vurig gewenste vrije markt buiten de boot vallen en een groter beroep moeten doen op hun omgeving voor gratis zorg. Andere, rijkere mensen zullen echter een groter zorgaanbod kunnen genieten, wat voor hen betaalbaar blijft door het uitsluiten van de grote groepen armere mensen.
Herman van Wietmarschen & Jeroen Breekveldt zijn werkzaam voor Werkplaats Linkse Analyse Biopolitiek. Voor meer informatie, onder andere over de acties tegen Valys, zie www.biopolitiek.nl
De consequenties van de marktwerking in de zorgsector zijn dramatisch. De zorg moet zich toeleggen op het aanbieden van behandelingen die geld opleveren. Ook het ontwikkelen van geneesmiddelen tegen veel voorkomende ziekten is lucratief, vanwege de grote afzetmarkt. Daarnaast is het financieel aantrekkelijk om mensen te behandelen op zo'n manier, dat er veel geld mee te verdienen valt. Bij een vrije markt hoort bovendien een terughoudende rol van de overheid. Subsidies vanuit de overheid moeten minimaal worden, de zorgindustrie dient op eigen benen te staan.
Bezuinigingen
Kabinet Balkenende 2 organiseert een forse bezuiniging in de basiszorg. Fysiotherapie, tandarts en de pil gaan uit het ziekenfondspakket. Daarbovenop komt nog een no-claimregeling, zoals we die van autoverzekeringen kennen. Om kosten te besparen sluiten zorgverzekeraars als Amicon contracten met apotheken en andere zorgverleners. Ook voor de zorgverzekeraar staat het belang van de zorgvrager niet meer voorop, maar het maken van winst.
Mensen die de pech hebben veel zorg te behoeven, zijn extra de dupe van de nieuwe bezuinigingsronde. Gehandicapten, chronisch zieken en anderen, waaronder veel rolstoelgebruikers, gingen de afgelopen tijd dan ook meerdere malen de straat op om actie te voeren tegen de bezuinigingen.
Zo blokkeerde actiegroep 'Geen Valys' de ingang van de Tweede Kamer uit protest tegen de nieuwe vervoersregeling van het kabinet, Valys. 'Voor vele rolstoelgebruikers en anderen van dit vervoer afhankelijke mensen wordt vervoer dit jaar een steeds onbereikbaarder luxe. Uitsluiting is het gevolg. Werk zal minder toegankelijk zijn door de hoge kosten om er te komen. Bezoekjes aan familie en vrienden worden peperduur. En dat terwijl rolstoelgebruikers vaak al van een minimum moeten leven. Vergaderen in een andere stad, bijvoorbeeld om voor je rechten op te komen, wordt een financiële aderlating van jewelste' (http://www.biopolitiek.nl/art_ak_valys.html).
Steeds meer zijn de kosten van de zorg het ijkpunt. Zo wordt in 2006 het Diagnose Behandeling Combinatie systeem (DBC) operationeel. Diagnoses krijgen vastgestelde behandelingen. De behandelaar krijgt daarvoor een vastgestelde vergoeding. Het laat zich niet moeilijk raden dat dit snellere behandeling tot gevolg heeft - immers, hoe meer DBC`s, hoe meer geld. Maar of de patiënt er ook beter van wordt is de vraag. Medici zullen eerder een standaardbehandeling aanbieden, want iedere afwijking kost geld. Het is niet onvoorstelbaar dat het zorgverzekeringspakket alleen nog de gestandaardiseerde DBC`s gaat vergoeden en dat je je moet bijverzekeren voor andere, op jouw situatie toegesneden, behandelingen.
No-claim
Minister Hoogervorst (VVD) loopt voorop in de wereld met zijn nieuwe no-claim regeling. Die heeft als doel 'het beroep op de gezondheidszorg af te remmen' (Trouw, 12 maart 2004). De regeling lijkt het meest op een autoverzekering, waarbij een korting op de premie kan worden verdiend door geen gebruik te maken van de verzekering. Aan het eind van ieder jaar zal de balans worden opgemaakt. Mensen die weinig of geen zorg hebben gebruikt zullen een bedrag op hun rekening gestort krijgen. De Hoogervorst No Claim korting kan oplopen tot 200 a 250 euro per jaar.
Om deze korting te kunnen financieren gaat de premie omhoog met 5 tot 10 euro per maand. Chronisch zieken, gehandicapten, ouderen en andere zorg behoevende mensen zullen hiervan de dupe worden. In een artikel in Trouw (19 maart 2004) uitte Doeke Post, emeritus-hoogleraar sociale geneeskunde in Groningen, zijn bezorgdheid over deze regeling: 'Door deze no-claimkorting wordt de solidariteit in de zorg wel heel sterk aangetast. Zorg en markt passen niet bij elkaar. Gezondheid is geen koopwaar en ongezondheid straf je niet af met no-claim.' Het kabinet heeft de regeling, die 1 januari 2005 van start moet gaan, inmiddels goedgekeurd.
Zorgverzekeringstelsel
Een zorgverzekering is bedoeld om gezamenlijk de kosten te dragen van de mensen die zorg nodig hebben. Verzekeringen, zeker de ziekenfondsen, zijn door sociaal-democratische artsen en arbeiders opgezet. De overheid stelt het ziekenfondspakket samen. De solidariteit die uit dit idee spreekt komt door privatisering steeds meer op de helling te staan.
Half april 2004 besprak de Tweede Kamer een radicaal plan: Het ziekenfonds verdwijnt per 1 januari 2006, iedereen wordt particulier patiënt. Verzekeringsmaatschappijen moeten, als gevolg van een acceptatieplicht, iedereen accepteren voor een soort basisverzekering. Daarin zullen echter veel minder diensten vergoed worden dan in het huidige ziekenfonds. Aanvullende zorg kunnen mensen op de vrije markt proberen bij te verzekeren. Bovenop de sociale onrechtvaardigheid die zo'n stelsel met zich meebrengt, dreigt nog een extra complicatie. PvdA Kamerlid Frans Heemskerk vreest dat de internationale concurrentie op zorggebied de acceptatieplicht zou kunnen aanvechten bij het Europese Hof. Een rampzalig scenario.
Ondertussen loopt Nederland binnen de EU voorop met dit experiment van een vorm van gereguleerde marktwerking. Kostenbeheersing is hierbij vaak een argument. Kabinet Balkenende 2 probeert met een aantal ingrijpende bezuinigingen het zorgstelsel te hervormen. Er komt een zeer minimale basisverzekering die duurder is dan het huidige ziekenfonds, er zijn bonussen te verdienen (no-claim) door weinig gebruik te maken van zorg en mensen moeten zelf op zoek naar geschikte aanvullende verzekeringen.
De consequentie is dat grote groepen mensen steeds meer buiten de boot gaan vallen. Vooral mensen met chronische ziekten en handicaps kunnen zich slechts tegen hoge premies bijverzekeren. Anderen zullen dat uit geldgebrek nalaten, met alle gevolgen van dien.
Eigen verantwoordelijkheid
Beleid komt nooit uit de lucht vallen. Zo ligt er aan het hierboven geschetste beleid van Balkenende 2 een ideologie ten grondslag, die voortdurend in de vorm van propaganda de wereld in wordt geslingerd. Propaganda moet nieuw beleid acceptabel maken en het gladjes door het politieke vaarwater loodsen. Een analyse van deze politieke uitingen van het kabinet is een tweede facet in het ontstaan van een gezondheidszorg als markt.
De meest verstrekkende gevolgen voor de zorg hebben wellicht de uitlatingen van politici over de zogenaamde verantwoordelijkheid. Die moeten we nemen voor onze eigen zorgbehoeften. Maar als er iets is waaraan mensen niet of nauwelijks zelf schuld hebben, is het ziek worden, gehandicapt raken, een ongeluk krijgen of een andere vorm van zorg nodig hebben. Er is dus juist een systeem nodig dat er vanuit gaat dat de zorgvraag ontstaat doordat iedereen iets kan overkomen. Een dergelijk stelsel hebben we lange tijd gekend, maar wordt nu in rap tempo om zeep geholpen.
De overheid wil toe naar een systeem waarbij het de eigen schuld van mensen is dat ze gehandicapt raken, een ongeluk krijgen, ziek worden of iets anders ellendigs overkomen. Een dergelijke houding van de overheid heeft ook een sterke moraliserende werking. Door de schuld bij de zorgvrager zelf neer te leggen wordt het steeds makkelijker om deze te zien als profiteur van gemeenschapsgeld.
Bevolkingspolitiek
De gezondheidszorg is bij uitstek een sector waarmee de overheid stevig grip kan houden op het doen en laten van mensen. Mensen die ziek zijn bevinden zich in een kwetsbare positie en worden afhankelijk van zorgverlenende instanties en individuen.
Mensen zijn afhankelijk van de manier waarop de zorg is ingericht. Als bijvoorbeeld alleen grootschalige verzorgingshuizen beschikbaar zijn voor oudere mensen, dan zullen ze daar wel heen moeten, ook al is dat niet de voor hen meest wenselijke oplossing. Hebben mensen heel veel pijn door hun ziekte en het enige zorgaanbod is euthanasie, dan zullen ze daarvoor kiezen. De politiek maakt keuzen, bijvoorbeeld om euthanasiewetgeving in te voeren in plaats van het ontwikkelen van goede palliatieve zorg. Met die keuze moet de patiënt het vervolgens maar doen.
Marktwerking zal iets andere keuzen mogelijk maken, maar de situatie wordt er niet beter op. Bevolkingspolitiek zal meer in het licht komen te staan van het creëren van een zo productief mogelijke bevolking tegen zo laag mogelijke kosten. Zo berichtte de Volkskrant op 6 april dat gehandicapten in de toekomst voor hun zorg eerst bij de buren moeten bedelen (gratis), alvorens ze misschien op steun van de overheid kunnen rekenen.
Zowel de overheid als de markt hebben een bepaalde ideale bevolkingssamenstelling voor ogen, ook al zal deze van elkaar verschillen. Het overgaan van een door de overheid gestuurde naar een marktgestuurde zorg zal veel voeten in de aarde hebben voor de zorgvrager. Andere groepen mensen dan nu zullen bevoordeeld en benadeeld worden. In ieder geval zullen de verschillen in de hoeveelheid zorg die mensen kunnen krijgen toenemen.
Meer en grotere groepen mensen zullen in de door Balkenende 2 zo vurig gewenste vrije markt buiten de boot vallen en een groter beroep moeten doen op hun omgeving voor gratis zorg. Andere, rijkere mensen zullen echter een groter zorgaanbod kunnen genieten, wat voor hen betaalbaar blijft door het uitsluiten van de grote groepen armere mensen.
Herman van Wietmarschen & Jeroen Breekveldt zijn werkzaam voor Werkplaats Linkse Analyse Biopolitiek. Voor meer informatie, onder andere over de acties tegen Valys, zie www.biopolitiek.nl
Bron: Grenzeloos.org
Voeg toe aan:
