In het noorden van China hebben 37.000 mensen een bijzonder bijbaantje. Tijdens hun gewone werk kunnen zij ieder moment worden opgeroepen om een enorm kanon te bemannen. Ze vechten niet tegen rebellen en ook niet tegen een vijandig leger. De loop van hun kanonnen staat omhoog gericht, en hun munitie bestaat uit raketten en granaten gevuld met chemische stoffen als zilverjodide. Als er in hun door droogte geteisterde land een wolk in zicht is, wordt die in het vizier genomen en beschoten. Vervolgens is het een kwestie van afwachten. Misschien zijn er door de beschieting een paar regendruppeltjes los te krijgen…
Zilverjodide als imitatie-ijs
Hoewel niet heel zeker is waar deeltjes aan moeten voldoen om een goede ijskern te zijn, gebruiken regenmakers meestal zilverjodide (chemische formule AgI). De reden daarvoor is terug te vinden in het kristalliseren van ijs. De ijsdeeltjes rangschikken zich namelijk in een geordend rooster, met een vast patroon en een vaste afstand tussen de deeltjes. Die maten komen bijna precies overeen met die in AgI-kristallen, en zo’n stukje zilverjodide past daarom heel mooi in het midden van een ijskristal.
Grillig
De grilligheid van het weer zorgt voor vervelende, onvoorspelbare omstandigheden. Een tornado komt nooit gelegen, en niemand vraagt om hagelstenen. De schade zou behoorlijk te beperken zijn als we precies zouden weten waar en wanneer die weersomstandigheden voor gaan komen. Dat we dat al best goed kunnen, zien we iedere avond als Erwin Kroll zijn voorspelling doet. Maar zelfs hij heeft het wel eens fout.
Veel weerkundigen (meteorologen) doen hun best om steeds nauwkeuriger te voorspellen waar we ons op voor moeten bereiden. Voor andere wetenschappers is dat nog niet genoeg. Leuk hoor, als je weet wanneer en waar een orkaan over het land zal razen, maar kun je die orkaan niet voorkomen, of van pad laten veranderen?
Een moderne regendans
Vooral landen die veel last hebben van extreme weersomstandigheden dromen ervan de touwtjes in eigen handen te nemen. Het is dan ook niet verrassend dat er in die richting al veel onderzoek is gedaan. Een van de eerste methoden, en gelijk ook de enige die met succes wordt gebruikt, werd in de eerste helft van de 20e eeuw ontwikkeld.
In de zomer van 1932 deed de Nederlander August Willem Veraart als eerste een poging om regen uit wolken te halen. Twee van zijn collega’s en hijzelf stegen op in kleine Cessna-vliegtuigjes, om hoog boven de wolken hun vracht uit het laadruim te dumpen. Die lading bestond uit zo’n 18.000 kilo ijs en droogijs (vaste CO2). Toen ze weer voet aan de grond zetten ging het inderdaad regenen, maar wij nuchtere Hollanders waren niet overtuigd dat de tien millimeter die dat etmaal vielen zonder Veraart’s hulp in de wolken waren blijven zitten.
In 1946 werd door weer- en natuurkundigen bij het General Electric Research Laboratory in New York een theoretische basis voor regencontrole gelegd. Ze bekeken daarvoor de manier waarop regen zich in de natuur vormt, en bedachten hoe ze dat proces konden helpen. Het bleek dat het idee van August Veraart er niet zo ver naast zat: het koelen van wolken is een belangrijk deel van de nieuwe methode. Maar de techniek, die wolken inzaaien wordt genoemd, had nog een tweede ingrediënt nodig: stofdeeltjes. Iedere druppel begint namelijk rondom een klein stukje materie, en als dat er niet is gaat het ook niet regenen.
De chemicus Vincent Schaefer mocht in november 1946 de proef op de som nemen met de nieuwe methode. Hij vloog daarvoor naar een dikke laag bewolking boven het oost-New Yorkse stadje Schenectady, en zaaide vanuit zijn vliegtuigje de wolken in met een kleine hoeveelheid droogijs en zilverjodide-deeltjes. Die stof zou volgens de theoretici extra goed werken om regen op te wekken. Niet lang na zijn vlucht begonnen de eerste sneeuwvlokjes naar beneden te dwarrelen, en het eerste kunstmatige sneeuwbuitje ter wereld bracht de ontwikkelaars lof en publiciteit.
Een vliegtuig bestrooit de koude bovenkant van een wolk met zilverjodide (1). Daardoor vormt zich ijs, dat als regen naar beneden valt (2). Ondertussen komt nieuwe waterdamp naar boven, zodat het proces door kan gaan.
bron: IDRC, Canada.
Regendieven
Wereldwijd wekte het onderzoeksresultaat van de New Yorkers veel interesse. Sinds de ontwikkeling zijn er vooral in de Verenigde Staten, Rusland, Australië en Azië veel weerkundige experimenten uitgevoerd, met wisselend succes…
Bron: kennislink.nl
Voeg toe aan:
