Een klein en dicht object van slechts 20 kilometer in doorsnede is verantwoordelijk voor het creëren van een enorme röntgennevel, die zich uitstrekt over 150 lichtjaar. Deze nevel (en diens centrale krachtbron) zijn nu waargenomen door het Chandra X-Ray Observatory. Deze centrale krachtbron is een zeer jonge en krachtige pulsar, die bekend staat als PSR B1509-58. Een pulsar is een snel rondtollende neutronenster die bundels van straling uitstoot, waardoor complexe structuren kunnen ontstaan.

 

De kleuren die zichtbaar zijn op de opname zijn uiteraard geen ware kleuren - het gaat immers om röntgenstraling. De verschillende kleuren representeren röntgenstraling van verschillende intensiteit en energiegehalte. Zo staat rood voor de minst energetische röntgenstraling, groen voor het middenbereik en blauw voor de röntgenstraling met de meeste energie. Astronomen denken dat B1509 ongeveer 1700 jaar oud is en op een afstand van 17.000 lichtjaar staat.

Neutronensterren ontstaan als massieve sterren door hun brandstof heen raken en onder hun eigen gewicht gaan instorten. De kern van de ster wordt dan samengedrukt tot een neutronenster, terwijl de rest van de ster met veel geweld de ruimte in geblazen wordt (supernova). B1509 draait per seconde wel zeven keer in het rond, waarbij enorm veel energie wordt vrijgegeven. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door het intense magnetische veld van de pulsar, dat ongeveer 15 triljoen keer sterker is dan het aardmagnetisch veld.

De energie dat wordt uitgestoten door de pulsar komt in botsing met het interstellaire medium, waarbij de opvallende nevel die door Chandra is waargenomen geproduceerd wordt. Deze nevel vertoont opmerkelijke overeenkomsten met de beroemde Krabnevel, hoewel de nevel van B1509 vijftien keer groter is.

In de binnendelen van de nevel is een heldere "cirkel" zichtbaar, die de locatie aangeeft waarop de krachtige winden van de pulsar worden afgeremd door de langzaam uitdijende nevel. De "vingers" van de kosmische hand strekken zich uit naar de nabije gaswolk RCW89, die als gevolg van de straling helder is gaan oplichten (uiteraard op röntgengolflengten, in zichtbaar licht zal er niets van te zien zijn).

Geschreven door Olaf van Kooten

Orginele bron: Chandra X-Ray Observatory