AMSTERDAM - De ziekte multiple sclerose (MS) zou weleens primair in de hersenen kunnen ontstaan, in plaats van in het immuunsysteem, zoals nu algemeen wordt aangenomen.

Dat denkt een groep Nederlandse en Canadese onderzoekers op basis van recente onderzoeksbevindingen. Ze publiceren er volgende week over in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Reviews Neuroscience.

''In de medische wetenschap gaan we er nu van uit dat MS een ziekte van het immuunsysteem is, waarbij het immuunsysteem zich tegen het brein keert. Wij draaien het om. In de hersenen gaat het mis. Dat het immuunsysteem ontregelt, is daar een gevolg van'', vertelt Jeroen Geurts, neurowetenschapper aan het VUmc en een van de auteurs van het artikel.

''Het is duidelijk dat er iets mis is met het immuunsysteem bij MS. Maar wij denken dat dat het gevolg is. Niet de oorzaak.''

Behandeling

Als dit echt zo is, betekent dit een radicale verandering in het denken over multiple sclerose. ''Al 150 jaar wordt onderzoek gedaan naar MS. We hebben al heel wat bereikt op het gebied van de behandeling van deze ziekte, maar we hebben nog steeds geen oplossing. Misschien kijken we met zijn allen al die tijd de verkeerde kant op", aldus Geurts.

Het is belangrijk om te ontdekken hoe de ziekte ontstaat om die beter te kunnen behandelen. Huidige medicijnen zijn gericht op het immuunsysteem, terwijl het wellicht beter zou zijn om medicijnen te ontwikkelen die direct werken in het brein.

Verandering in de hersenen

De wetenschappers kwamen op het idee om de benadering om te draaien, omdat er veranderingen in de hersenen te zien zijn nog voordat het immuunsysteem ontregeld raakt.

''Ook blijkt dat als je de reactie van het immuunsysteem remt, de ziekte niet volledig gestopt wordt’’, legt Geurts uit. ''Er lijkt iets aan de hand te zijn in de hersenen, waar het immuunsysteem op reageert. Je kunt die reactie wel afremmen, maar daar los je de ziekte niet mee op.’’

Diagnose

In Nederland lijden ongeveer 16.000 mensen aan multiple sclerose. Bij MS-patiënten wordt het afweersysteem ontregeld. Het valt niet alleen bacteriën en virussen aan, maar ook eigen zenuwweefsel van de patiënt. De klachten van MS-patiënten zijn erg divers. Daarom duurt het vaak een tijdje voordat de diagnose gesteld wordt. Verzwakte spieren, vermoeidheid of slecht zien, zijn klachten die vaker voorkomen.

De wetenschappers van het VUmc en de universiteit van Calgary (Canada) doen onderzoek naar MS in hersenen van levende en overleden MS-patiënten en in proefdieren.