Wie weinig eet, leeft langer. Een knorrende maag en een permanent hongergevoel is de prijs die de aanhangers van ondervoeding voor een langer leven willen betalen.

Anti-aging: de eeuwige jeugd

De VS is een land van uitersten: aan de ene kant een alarmerende toename van zwaarlijvigheid, aan de andere kant verslaving aan fitness, eeuwige jeugd (anti-aging) en, daarmee samenhangend, in North Carolina een “Vereniging voor calorie-reductie” met 3500 betalende leden. De leden hebben besloten om voor de rest van hun leven minder te eten dan eigenlijk voor hun lichaam gewenst zou zijn.

De meeste aanhangers van deze dieetbeweging doen mee omdat ze langer willen leven. Anderen willen leeftijd-gerelateerde ziekten voorkomen of lijden reeds aan diabetes, een hoog cholesterolgehalte of verstopte slagaders en willen met een streng dieet het lichaam weer op orde krijgen.

Een van de leden, een 61-jarige ex-militair, leed 15 jaar lang aan hoge bloeddruk totdat hij acht jaar geleden besloot om bewust (te) weinig te eten. Toen hij begon met zijn veranderd voedingspatroon voelde hij zich vaak hongerig en had last van eetaanvallen, herinnert hij zich. Maar toch zette hij door en telde vanaf die tijd nauwgezet alle calorieën. Wel lette hij erop om voldoende vitaminen, mineralen en aminozuren binnen te krijgen. En dat hielp. Thans voelt de asceet zich veel vitaler en beweert hij meer energie te hebben dan 20 jaar geleden.

Hongeren verlengt de levensduur met 30 procent

De aanhangers van de vereniging hebben niet het gevoel bijzonder weinig te eten. Men beperkt zich weliswaar tot twee maaltijden per dag, maar eet veel groente en fruit met een beetje vlees of vis. Vette, zoute of zoete borrelhapjes zijn taboe.

De “Vereniging voor calorie-reductie” beroept zich op de resultaten van wetenschappelijke dierproeven. Die hebben aangetoond dat met een permanente lichte ondervoeding het leven met meer dan 30 procent kan worden verlengd. De hongerlijders hopen op soortgelijke effecten voor zichzelf. In de rijke landen eet waarschijnlijk 90 procent van de mensen 50 procent te veel, aldus Christiaan Leeuwenburgh, leider van een onderzoeksteam aan de Universiteit van Florida. Zelfs als ze maar half zoveel calorieën zouden gebruiken, zou dat in hun basisbehoefte voorzien. Hij beschreef de optimale balans tussen energie-inname en energieverbruik: gemiddeld genomen hebben mannen voldoende aan 1800 calorieën per dag, vrouwen tussen 1200 en 1600, al naar gelang hun grootte.

Jeugdig hart- en vaatstelsel

Tal van studies hebben aangetoond dat inachtneming van die caloriebalans helpt om type 2 diabetes, hart-en vaatziekten en kanker te voorkomen. De resultaten van proeven die nóg verder gingen en 10 tot 20 procent onder de basisbehoefte doken, doen vermoeden dat een geringe ondervoeding zelfs extra bijdraagt aan een goede gezondheid.

Luigi Fontana is professor aan de afdeling Foodscience and Geriatrie van Washington University in St. Louis in de staat Missouri. Al jaren onderzoekt hij de effecten van een calorie-arm dieet bij mensen. In een langetermijnstudie observeerde hij een groep van 50 volwassenen die zich al minimaal 10 jaar calorie-arm had gevoed. De meesten van hen waren van middelbare leeftijd, maar de wetenschapper konstateerde dat hun cardiovasculaire systeem (hart- en vaatstelsel) vergelijkbaar was met dat van tieners. De bloeddruk en de cholesterol- en bloedsuikerspiegel waren laag, het niveau van het "goede" HDL-cholesterol daarentegen hoog. Stiekem hopen de ‘caloriespaarders’ erop dat de ondervoeding het verouderingsproces tot staan brengt, of op zijn minst vertraagt.

Genetisch bepaalde levensduur oprekken

Óf en in hoeverre hongeren met een langer leven beloond wordt, is echter onduidelijk. Het is onwaarschijnlijk dat de levensduur van een mens er wezenlijk door verlengd kan worden. Experimenten met apen doen niet vermoeden dat het leven van ‘opperdieren' als mensen en apen zich evenals dat van muizen en ratten met 30 of zelfs 40 procent laat verlengen.

Of we onze levensduur daadwerkelijk met pakweg tien jaren kunnen verlengen weet niemand, volgens onderzoeker Leeuwenburgh. Maar één ding is zeker: reducering van het aantal calorieën kan wel meehelpen om de genetisch bepaalde maximum levensduur op te rekken.