Onze geneesmiddelen zijn te duur. Dat komt doordat medicijnfabrikanten handig gebruik maken van octrooien. Een octrooi is het alleenrecht om een middel te maken. In de uitzending laten zien dat je hierdoor tot wel 80 procent te veel betaalt voor geneesmiddelen.

Octrooien

Octrooien worden gebruikt om een uitvinding te beschermen. Ook aan geneesmiddelen worden octrooien toegekend. Zodra een farmaceut een nieuw stofje heeft gevonden, kan hij er een octrooi op aanvragen. Dit wordt gebruikt om de farmaceut voor maximaal 35 jaar het alleen recht te geven op de verkoop van het medicijn.

Als een octrooi afloopt, mogen de generieke farmaceuten de markt op met de kopies die zij van de merkgeneesmiddelen maken. Deze zijn veel goedkoper dan de merkgeneesmiddelen, waardoor de merkfabrikant ook zijn prijs zal moeten aanpassen. Merkfabrikanten proberen dus zo lang mogelijk het octrooi op hun geneesmiddel te behouden, want dat genereert de hoogste inkomsten.

Volgens Nefarma, de branche vereniging van de innovatieve farmaceuten, wordt dit geld voornamelijk gebruikt om nieuwe medicijnen te ontwikkelen. Daar is volgens professor Schellekens, hoogleraar medische biotechnologie aan de universiteit Utrecht echter geen sprake van. Hij zegt dat het geld voornamelijk op gaat aan de marketing voor hun best verkopende medicijnen.

Het gevolg is dat er te lang te dure geneesmiddelen op de markt zijn. De maatschappij draagt deze kosten uiteindelijk. Professor Schellekens heeft uitgerekend dat er wereldwijd op jaar basis 800 miljard euro bespaard zou kunnen worden als we het octrooisysteem zouden afschaffen. Welk systeem er voor in de plaats zou moeten komen, is echter niet duidelijk.

Evergreening

Er zijn verschillende manieren waarop de innovatieve farmaceuten hun octrooien proberen te behouden. Dat heeft zelfs een naam: evergreening. Om uit te leggen hoe evergreenen precies werkt, is het belangrijk om te snappen hoe de wereld van exclusieve verkooprechten voor medicijnen in elkaar zit. Dat bestaat uit drie componenten: het octrooi, de marktvergunning en het aanvullend beschermingscertificaat.

Het octrooi kan aangevraagd worden, zodra er een nieuw stofje is gevonden. Als dit wordt toegewezen, heb je twintig jaar de exclusieve rechten. De farmaceut kan vervolgens onderzoek doen en er een geneesmiddel van maken. Als dat zo ver is, bekijkt het College ter Bescherming van Geneesmiddelen (CBG) of het middel veilig is. Indien het middel veilig is, krijgt het een marktvergunning en mag de farmaceut het middel verkopen. Deze marktvergunning krijg je voor een periode van tien jaar. Ter compensatie van de tijd die de farmaceut kwijt is met het ontwikkelen van het stofje tot een medicijn en het op de markt brengen daarvan, kan hij een aanvullend beschermingscertificaat van vijf jaar aanvragen.

Losec

Een goed voorbeeld van hoe er met deze componenten wordt gesjoemeld is het middel Losec, een maagzuurremmer geproduceerd door de firma AstraZeneca.

Door middel van een kleine aanpassing heeft AstraZeneca een nieuw octrooi verkregen, terwijl er gediscussieerd kan worden over de vraag of die aanpassing vernieuwend genoeg is.

De maagzuurremmer die op de markt was, bevatte stoffen die niets deden. Deze zijn er door de firma uit gehaald en het medicijn met een andere naam, Nexium, op de markt gezet. De generieke farmaceuten hebben hierover een rechtszaak aangespannen, omdat het volgens hen niet vernieuwend genoeg is om opnieuw het alleenrecht op verkoop te verkrijgen.

Machtsmisbruik

Onlangs heeft het Europese Hof van Justitie een uitspraak gedaan over twee andere trucjes van AstraZeneca. Er is bewezen dat AstraZeneca op twee punten machtsmisbruik heeft toegepast.

Het eerste machtsmisbruik heeft te maken met de marktvergunning. Ze hebben bij verschillende octrooibureaus in Europa een verkeerde datum opgegeven. Ze hebben gezegd dat ze de marktvergunning later hebben verkregen dan feitelijk zo was. Daardoor heeft het aanvullend beschermingscertificaat, die je krijgt als compensatie voor de tijd tussen het vinden van het stofje en het ontwikkelen tot medicijn, ruim een half jaar te lang doorgelopen. En dat op een medicijn waar zij 600.000 euro bruto per dag mee verdienen.

Het tweede machtsmisbruik dat is aangetoond heeft te maken met een nieuw toedieningstrucje. In plaats van het middel in een capsule te stoppen, zit het nu in een zogenaamde mub. Via marketingtools heeft AstraZeneca patiënten zo ver gekregen deze nieuwe toedieningsvorm te gebruiken. Op het moment dat het octrooi op de capsule bijna verlopen was, en de generieke farmaceuten kopies zouden kunnen gaan maken, hebben ze alle informatie die men nodig zou hebben om het middel te maken teruggetrokken. De generieke farmaceuten konden hierdoor geen tegenhangers ontwikkelen. Bovendien zaten de patiënten inmiddels allemaal aan de mubs.

Bron met dank aan: http://www.trosradar.nl/uitzending/archief/detail/aflevering...