Het stond in de NRC. Niet paginagroot, maar het stond er toch: ‘SP, VVD en D66: opheldering over kritisch Irak-advies’. Het hek is eindelijk van de dam. ‘Verschillende politieke partijen willen opheldering van de regering over een kritisch juridisch ambtelijk advies uit 2003 over de Irak-oorlog’ (NRC, 17 januari 2009). ‘Kritische memo over steun Irak-inval weggemoffeld’, kopte Trouw diezelfde dag. De media zinderen. Overal gaat het nieuws het land door. Steeds meer schoenen worden klaargezet, al is het nog geen Sinterklaas.

Ambtenaren van de Directie Juridische Zaken (DJZ) merkten in 2003 al op dat de politieke steun die Nederland aan de Amerikaans-Britse invasie gaf ‘procedureel en materieel tekort schoot’, terwijl het kabinet vond dat de invasie in Irak kon worden gesteund zonder een resolutie van de Veiligheidsraad. Toenmalig secretaris-generaal van het departement Frank Majoor stuurde de memo niet door aan toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Jaap de Hoop Scheffer (CDA). Op de memo zou Frank Majoor hebben geschreven: ‘Goed opbergen in de archieven voor het nageslacht, de discussie is hiermee voor dit moment gesloten!’

Er was dus helemaal geen sprake van een ‘sluitende juridische redenering’, zoals de minister-president had verklaard. De topjuristen van Buitenlandse Zaken stelden ‘dat Nederland een eventuele procedure voor het Internationaal Gerechtshof waarschijnlijk zou verliezen’.

Hadden oud-ministers Jozias van Aartsen, Hans van Mierlo, Ben Bot, Hans van den Broek en Max van der Stoel al eerder laten weten dat ze voorstander waren van een parlementair onderzoek naar de politieke steun die Nederland heeft gegeven aan de inval in Irak (RTL Nieuws, 12 januari 2009), nu begon het plotseling tot iedereen door te dringen. Hot news! Had ieder nadenkend burger zich al afgevraagd hoe het toch mogelijk was dat een regeerakkoord gesloten werd met de afspraak om het deksel op de Irak-heksenketel te houden en dat er dus geen onderzoek naar die steun zou komen, nu is de tijd aangebroken dat het deksel eraf gaat. Geen ontsnappen meer mogelijk. Eindelijk openheid over de steun aan Irak. En daarna: openheid over het geblokkeerde EU-referendum. Dat stoort tot de dag van vandaag nog vele burgers.

Eindelijk een kans om het waarden- en normenprogramma volledig uit de kast te halen en de waarheid en niets anders dan de waarheid eruit te laten rollen. Werk aan de wetswinkel voor Harry van Bommel, Hans van Baalen, Mark Rutte, Alexander Pechtold, Wouter Bos, Klaas de Vries, Martijn van Dam en vele anderen die zich straks massaal zullen gaan aansluiten. Een weg terug is niet meer mogelijk. De parlementaire enquête komt er eindelijk aan. Iedereen voelt dat.

Nog steeds heb ik het beeld voor ogen van toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Jaap de Hoop Scheffer met minister-president Jan Peter Balkenende onder één paraplu na hun bezoek aan de inmiddels meest impopulaire president aller tijden, George W. Bush. Niet veel later werd Jaap secretaris-generaal van de NAVO. En nog steeds knaagt bij velen de vraag: wat werd er toen afgesproken? Waarom toch die vasthoudendheid van Jan Peter? Had Double You nog even gebeld toen Jan Peter weer in het torentje zat? Of hij alles toch wel goed begrepen had over die samenwerking? En Jaap ook…? Jaap is nu plotseling kritisch naar Washington. Niet zo moeilijk nu Double you weg is.

Ons nageslacht houdt nog heel wat te goed. Maar de kwestie Irak niet meer. In dit voormalige Sumerië, het land van de Eufraat en de Tigris, een van de oudste beschavingen ter wereld, werden memo’s nog in spijkerschrift geschreven. Over deze kwestie is het deksel nu echt van de pan. En allerlei andere deksels zullen ook van de pannen afvliegen. Het wordt tijd. Burgers hebben het recht om te weten wat hun regering en volksvertegenwoordigers beslissen. Ze moeten hún daden kunnen controleren in plaats van dat de regering de burger controleert via camera’s en het opslaan in databanken van telefoongegevens, faxen, sms’sjes, EPD’s en bodyscans. 

Het zal vast niet lang meer duren of president Obama zal naar Maxime en Jan Peter bellen met de vraag of Nederland nog wat troepen kan sturen. Toch maar weer naar Afghanistan? Yes we can!




© Aes Flavum