Als het aan de Kamer ligt wordt binnenkort bekend gemaakt hoeveel taps de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) plaatsen. De motie daartoe van SP, VVD en GroenLinks werd al in januari opgesteld en is gisteren aangenomen.

Openheid

Achtereenvolgens hebben oud-minister Ter Horst en demissionair minister Hirsch Ballin van Binnenlandse Zaken (BZK) getracht de Kamer op andere gedachten te brengen, omdat openbaring 'teveel zicht zou bieden op de werkwijze van de geheime diensten'.

Maar een meerderheid van de Kamer vindt die argumenten niet steekhoudend en eist openheid, in elk geval kwantitatief.

“Ze moeten die cijfers nu gewoon geven. Klaar”, zegt SP-lid Arda Gerkens, mede-opsteller van de motie. Volgens Gerkens is afluisteren een ingrijpend middel dat inbreuk maakt op de persoonlijke levenssfeer. “Daarom moet het niet te pas en te onpas worden gebruikt. Afluisteren is prima als het moet, maar mijn indruk is dat er veel te makkelijk naar dit middel wordt gegrepen.”

Volgens Gerkens heeft de Tweede Kamer gevraagd om openbaarheid over zowel internet- als telefoontaps, hoewel internettaps niet expliciet worden aangehaald in de motie.

Nederlandse tapdrang

Het is bekend dat de Nederlandse Justitie internationaal de kroon spant met meer dan 25.000 telefoontaps per jaar, ruim tien keer meer dan bijvoorbeeld in de VS. Al die taps zijn gesanctioneerd door de rechter-commisaris, in tegenstelling tot geheime taps, die direct onder de verantwoordelijkheid van de minister valt. Recentelijk werd ook duidelijk dat er een sterke groei zit in het aantal internettaps.

De PvdA stemde ook voor de motie. Kamerlid Ton Heerts: “Het is een principekwestie. De minister vraagt eerst om het aanhouden van de motie en komt daarna weer met dezelfde argumenten, dat kwantitatief inzicht de operationele doelen van de inlichtingendiensten in gevaar zouden brengen. Dat overtuigt niet.”

Ook het compromis van de regering om alleen de Kamercommissie die gaat over staatsveiligheid (de commissie Stiekem) in te lichten over het aantal taps van AIVD en MIVD, vond een Kamermeerderheid onvoldoende. De roep om openheid is luid. Heerts noemt als zorgwekkend voorbeeld van tapdrang de onrechtmatige AIVD-tap van drie Telegraaf-journalisten vorig jaar.

Ongedefinieerde fractie

Heerts stoort zich ook dat de minister in het debat de Kamer niet tegemoet is gekomen met ten minste enig inzicht in de aantallen. Het enige dat toenmalig minister Ter Horst in een brief liet weten, was dat het aantal geheime taps “slechts een fractie” is van het aantal taps dat Justitie uitvoert. Maar hoe groot die fractie is, blijft schimmig.

De Kamer heeft geen concrete deadline gesteld wanneer het kabinet met de tapcijfers op de proppen moet komen. Gerkens: “Maar ik zal bij de eerstvolgende procedurevergadering de minister vragen om met cijfers te komen.”

Het ministerie van Defensie verwijst na een verzoek om commentaar door naar BZK voor de woordvoering in deze kwestie. Dat departement wil niet inhoudelijk reageren maar laat weten dat de minister zich beraadt op een reactie aan de Kamer.