NRC.NEXT publiceerde vanochtend het artikel ‘Het kapitalisme is uit de hand gelopen’. Kort samengevat: het moreel besef is sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw verslapt. Dat die samenvalt met de ontkerkelijking mag toeval zijn, maar dat is wellicht tóch wel de reden. Het Calvinisme leerde ons immers dat rijkdom niet meteen moest worden uitgegeven, maar moest worden geherinvesteerd. (..) De socioloog Weber betoogde in het begin van de vorige eeuw dat er een grote samenhang was tussen protestantisme en ondernemerschap, wat op hetzelfde neerkomt. 

Ik laat die theorie even voor wat die is, maar neem de gegevens van de schuldenpositie over die in de krant worden vermeld. Het gaat om de totale schuld van overheid, bedrijfsleven en huishoudens. Dat de overheden fors hebben geleend weten we inmiddels. Dat banken dat ook deden, zeker in relatie met hun minimale eigen vermogen snappen we ook allemaal. Maar er is meer: alle bedrijven nemen tegenwoordig gemiddeld genoegen met veel minder eigen vermogen gerelateerd aan het totale vermogen dan in de jaren zestig. Zelfs in de jaren tachtig was de solvabiliteit vaak nog 50% of meer. Nu is dit nog veel minder, door het rendement op te schroeven met veel meer leverage. En de consument die leent zich suf, via hypotheken of ander consumentenkrediet. 

Huizenprijzen minus dertig procent?

Wat blijkt: Nederland is een van de landen met de grootse schulden (400% van het BNP) van het Westen, meer dan menig PIIGSland en meer dan in Amerika!! Wij worden wat schulden maken slechts overtroffen door het VK. Schulden zijn een voorschot op de toekomst waarvan de rekening pas later komt. Aan die pijnlijke waarheid zullen we in Nederland in het komend decennium worden herinnerd. Het is daardoor zeer goed denkbaar dat de huizenprijzen, die kunstmatig zijn opgepomd door de hypotheekrenteaftrek nog een zware klap zullen krijgen, als we onverhoopt in een recessie komen. In Amerika is er inmiddels dertig procent af, waarom zou dat bij ons ook niet kunnen gebeuren als veel mensen hun schulden niet meer kunnen betalen? Het bankwezen kan dan ook zware klappen tegemoet zien de straf die ook Ierland kreeg voor een in verhouding te groot bankwezen.

Zo bezien is er geen enkele reden om ons op de borst te kloppen vanwege ons solide gedrag, integendeel consumenten, bedrijven en overheid doen er goed aan teveel schulden weer te beschouwen als een teken van karakterzwakte. Dat veel Nederlanders dat nog niet inzien en menen dat de bomen tot in de hemel groeien mag worden afgeleid uit de uitkomst van de raadpleging over het pensioenakkoord. Liefst 96% van de leden van FNV Bondgenoten stemden tegen. Men wil steeds meer, maar wie kan nog betalen is de vraag?