Het heeft ons natuurlijk allemaal een beetje overvallen. Risico’s zijn immers theoretisch totdat het fout gaat. Het is alleen maar menselijk om erin te stinken… Wat veel pijnlijker is, is dat financiële markten kennelijk een heel instabiel gebouw vormen.

Het verleden voorspellen is makkelijk

Zodra een baksteen verkruimelt, stort het hele gebouw in als een Twin Tower. De bewoners maken dat ze wegkomen en nemen hun eigen bakstenen mee, waardoor het allemaal nog harder gaat. De overheid toont zich een dappere brandweerman en stut het gebouw waar mogelijk, maar of het iets gaat uithalen is allerminst zeker.

Mijnheer Deckers van Van Lanschot Bankiers pleit er voor om de financiële constructie op te delen in kleinere gebouwen. Geen hoogbouw maar laagbouw, zeg maar. Schijnt in de Bijlmer ook te lukken. Stort er een gebouw in, dan is tenminste niet iedereen direct dakloos. Een logische conclusie, maar wel wijsheid achteraf. Niettemin kunnen we een hoop leren van het verleden. Laat ik proberen om een paar suggesties te doen waar we nu mee aan de slag kunnen.

Van het verleden leren

Wat is nu wijsheid vooraf? Wat zouden we nu moeten doen om beter uit deze crisis te komen? Ik zou graag de lezer uitdagen om hun ideeën hierover te delen, maar laat ik zelf eens wat suggesties doen. De vorige crisis -de dotcom crisis- heeft nogal wat aandeelhouderswaarde weggezapt, en veel internet startups bleken niet zo levensvatbaar als ze wilden laten geloven.

Er waren voor de dotcom crisis zelfs economen die dachten dat het nu nooit meer kapot kon, en die hebben inmiddels ook hun baard laten staan om niet herkend te worden. De dotcom crisis was een rationalisering, het einde van het geloof in sprookjes. Het internet en de daarmee samenhangende business is sindsdien overigens onverstoorbaar verder gegroeid. Genoeg bedrijven met een businessmodel dat niet louter gericht was op aandeelhouderswaarde hebben de dotcom crisis overleefd, en sommigen met veel succes. Het valt te verwachten dat dat nu ook zal gebeuren. Bedrijven die minder afhankelijk zijn van het uitbesteden van risico’s en het aantrekken van vreemd vermogen maken nu absoluut meer kans. Maar gewoon blijven zitten waar je zit is niet genoeg.

Niet meer opscheppen dan je op kan

Allereerst is er nu sprake van een grote risico aversie. Verse littekens doen immers het meeste pijn. Als je producten aanbiedt -zeker op de kapitaalgoederenmarkt- zul je misschien niet bang moeten zijn om garanties af te geven. Misschien moet je prijzen gedeeltelijk afhankelijk maken van het succes van je product. Je zult in ieder geval op zoek moeten gaan naar schaalbare oplossingen, zodat je de vervelende investeringen vooraf kunt vermijden. Dit soort investeringen zullen immers juist nu als risicovol worden gezien en dat is een vies woord. Op internet is die trend al wat langer bezig. Veel diensten worden aangeboden met een lage instapdrempel met weinig investeringen, maar vragen wel variabele kosten.

Zoek naar kant en klaar

Ik denk dat het daarom juist nu interessant is om aandacht te besteden aan Cloud Computing (EC2), Virtualisatie en Online Storage (S3, SQS). Amazon.com verdient tegenwoordig meer aan dit soort diensten dan aan hun boekenwinkel. EC2 is een dienst waarbij je virtuele computers a la minute kunt inhuren. Ideaal om snel op te schalen als de vraag naar je diensten plotseling toeneemt, zonder dat je ook maar een enkel stukje hardware in huis hoeft te halen of ongebruikt te laten brommen. S3 en SQS zijn diensten waarbij je op dezelfde manier grote hoeveelheden opslagcapaciteit kunt inhuren. Zorgen over backups en meervoudig opslaan van gegevens hoef je je niet eens te maken. Wil je het toch dicht bij huis houden, overweeg dan eens virtualisatie. In plaats van steeds nieuwe machines aanschaffen voor iedere nieuwe activiteit kun je meerdere systemen op minder machines draaien. Flexibeler en levert tevens minder CO2 op…

Telecomoplossingen zijn ook een goed voorbeeld, denk aan bulk SMS en VOIP die nu toegankelijker zijn dan ooit. Moest je vroeger nog met iedere telecom operator aan tafel, er zijn nu al een tijdje prima aggregators waarmee je per direct SMS diensten en telefoondiensten kunt opschakelen.

Neem je klant mee naar de keuken

Een ander effect van de kredietcrisis is de roep om transparantie. Individuele aandeelhouders, fondsbeleggers en zelfs spaarders willen plotseling precies weten wat er met hun geld gebeurt. Ook zullen bedrijven steeds meer verantwoording moeten afleggen over hoe hun producten tot stand komen. Wordt daarbij teveel CO2 geproduceerd, Congolese burgers afgeslacht, kinderen uitgebuit, of grondstoffen verspild dan zou dat wel eens nare gevolgen kunnen hebben voor de afzet.

Net als je kipfilet van de C1000 zal straks ook je kleding, je stereo, laptop, mobiele telefoon en tuinhuisje traceerbaar gaan worden. Plotseling is het relevant welke boom daarvoor is omgehakt, aangeplant, waar de Coltan vandaan komt, wat er gerecycled is. Als ik kleermaker was zou ik ieder overhemd van een nummer voorzien waarmee je kunt opzoeken hoe wat een geweldige keuze je hebt gemaakt. Je verkoopt daarmee niet alleen een overhemd maar ook een schoon geweten. Zal bij sommige bankiers best behoefte aan zijn, denk ik.

Bio, eco en klimaatneutraal

In het licht van het voorgaande is het logisch dat de eco-trend zijn geitenwollen sokken imago verliest. Eco-producten zijn misschien wel vriendelijker, maar veel belangrijker is dat ze meer toekomst bestendig zijn, zeg maar duurzamer. Het risico dat deze producten plotseling ontmoedigd worden door overheden, milieuorganisaties of rebellen is daarmee kleiner. En risico, daar wilden we immers net van af. Eco-aandelen doen het daarom nu ook vrij goed…

En verder gewoon doen waar je goed in bent

Als laatste is het in elke crisis plotseling een stuk moeilijker om vraag en aanbod aan elkaar te knopen. Vragers zullen veel kritischer zijn in wat ze aanschaffen, alternatieven afwegen en op hun centjes gaan zitten. Voor aanbieders betekent dit twee dingen.

Ten eerste moet je vooral doen waar je goed in bent en dat heel duidelijk en eenvoudig kunnen uitleggen. Als daarmee je produkt of dienst niet compleet is, zoek dan partners of value added resellers. Massaproducten zijn uit, maak je produkten flexibel en open, zodat ze aanpasbaar zijn voor iedere individuele behoefte. Ik denk dat veel producten en diensten straks als een soort “halffabrikaat” worden aangeboden op het internet en door derde partijen zullen worden verpakt, verrijkt, aangevuld en gepimpt. De hierboven genoemde diensten van Amazon zijn dat eigenlijk ook, en de computer waarop je dit leest zit er vol mee.

Ten tweede moet je informatie heel toegankelijk zijn, niet alleen voor zoekmachines, maar ook RSS feeds voor vergelijkingssites en het aanbieden van zoveel mogelijk relevante informatie. Je kunt dit niet genoeg faciliteren, en anderen uitnodigen iets met die informatie te doen. Als je veel te vertellen hebt over je product dan moet je dat vooral doen en ervoor zorgen dat anderen het doorvertellen. Betere reclame is er niet.

Wie heeft er lef?

De crisis is vervelend, als je eigenlijk liever gewoon was doorgegaan met wat je deed. Je kunt het wat rustiger aan doen, een tandje minder, wachten tot het overwaait. Maar zeg eens eerlijk: dan ben je toch een watje!

Voor een beetje bikkel liggen er een hoop kansen om nu een voorsprong te nemen. Wat je daarvoor nodig hebt is een beetje lef en vooral wat fantasie. Schroom niet om vooral te laten weten waar volgens jou de kansen liggen. Ik ben heel benieuwd of er lezers zijn die het predikaat “geschikt” verdienen.

Sven Bommezijn (van Datanator) is freelance consultant op het gebied van Crossmedia en IT.