GENT – Het zijn bange dagen voor menig imker. Nu de lente in het land is, wordt de balans opgemaakt van het aantal honingbijen dat de winter heeft overleefd. Sinds een aantal jaren neemt de bijensterfte dramatische proporties aan. Een problematiek die ook voor de mens zware gevolgen kan hebben.

Het Informatiecentrum voor Bijenteelt heeft in totaal vijfentwintig bijenkasten in Gent. De balans is desastreus. Slechts twee kasten hebben er de winter overleefd. In en rond Gent zijn ongeveer tachtig imkers actief. De Gentse imkervereniging krijgt rond deze periode steeds meer e-mails van imkers die wanhopig op zoek zijn naar nieuwe bijen. “Vijf jaar geleden waren er bijen in overvloed en kreeg je ze gratis mee. Nu kost een volle kast al gauw 150 euro”, aldus Stefaan Vergaert van de Gentse Imkersvereniging.

Net zoals in de rest van Vlaanderen zijn de meeste onder hen hobby-imkers. Professionele imkers zijn er enkel in de fruitstreek in Limburg. Zelf glipt Vergaert dit jaar door de mazen van het net: “Ik heb slechts één kast van de negen verloren en mag van geluk spreken. Vorig jaar was ik de helft kwijt.” De boosdoener is een dodelijke cocktail van pesticiden en insecticiden, het verdwijnen van bij-vriendelijke planten en de Varroa destructor, een mijt die zich voorplant op het broed van honingbijen en sinds eind jaren tachtig ook virussen overbrengt.

Groot probleem

“Wanneer de bijen sterven, heeft de mens nog slechts vier jaar te leven”, zou Einstein gezegd hebben. Hoewel biografen nog steeds niet op één lijn zitten over het feit of deze uitspraak werkelijk uit de mond van de beroemde natuurkundige komt, neemt bijenexpert Frans Jacobs ze wel au sérieux. “Drie vierde van onze voeding is afhankelijk van de bestuiving van honingbijen. Dankzij onze reserves zullen we nog wel enkele jaren weten te overleven. Daarna zitten we met een groot probleem.”

Het is volgens Jacobs dan ook niet ondenkbaar dat de fruitprijs op termijn verder zal stijgen. Veel alternatieven voor bestuiving zijn er volgens hem niet: “In de jaren 80 en 90 werden tomaten handmatig bestoven. Het inzetten van menselijke handelingen is onzin en kost bovendien enorm veel geld”, vertelt Jacobs, die verder ook het ecosysteem ziet delen in de klappen: “Bijen zijn graasdieren en kan je plaatsen op het niveau van de koeien. De bijencrisis treft bijgevolg ook predators zoals vogels en wespen.”

Scholing

De hele problematiek heeft voor een metamorfose gezorgd in de imkerij. “Het is eerst en vooral moeilijker geworden. Een imker moet zich meer dan ooit bijscholen. Bovendien moet die hygiënischer te werk gaan”, licht Jacobs toe. Toch is er ook goed nieuws. “Tot een aantal jaren geleden zakte het aantal Vlaamse imkers van 5.000 naar 3.000. Dankzij de media-aandacht zien we dat cijfer stijgen naar 3.500. Bovendien kiezen steeds meer jonge mensen voor de imkerij”, aldus Filip Wouters van de Koninklijke Vlaamse Imkersbond.

Stefaan Vergaert, die de imkerij leerde kennen via zijn grootvader, ziet de beweegredenen van beginnende imkers veranderen: “Vroeger werden er bijen gehouden van generatie op generatie. Vandaag zie ik vooral groengezinde mensen kiezen voor de imkerij. Ze doen het niet zozeer voor de honing maar voor de bestuiving en het amusement. Een goede scholing is daarom broodnodig. Je moet de agressie van honingbijen weten te controleren.”