Hoe meer (krachtige) telescopen de kosmos onderzoeken, hoe meer astronomen en kosmologen beweren dat ze het heelal kennen. Maar is onze groeiende kennis over de kosmos zo eenvoudig? Is het niet onrustwekkend te moeten vaststellen dat om het even welke nieuwe ontdekking wel wat opwinding veroorzaakt, maar weinig verrassend is? Het is alsof dat wat er ook gevonden wordt perfect past in onze denkwereld. Een mogelijke veronderstelling daarvoor is dat al onze theorieën over het heelal correct zijn.

Nu hebben we wel een vrij goed idee over het universele concept. We zijn op het juiste spoor, nog even en alles zal onthuld worden. Maar... is er geen andere veronderstelling mogelijk? Bijvoorbeeld over de aard van wat we kunnen weten? Er kunnen veel 'werkelijkheden' zijn, maar is het niet zo dat we slechts een bepaalde reeks van aangenomen principes kunnen 'veronderstellen'? Zelfs als zien we het resultaat voor ogen, toch missen we het eigenlijke plaatje.

Zintuigen

Onze zintuigen hebben grenzen. We hebben bijvoorbeeld de zintuiglijke scherpte van dieren zoals honden, dolfijnen en vleermuizen niet. We zijn vrij beperkt in wat we kunnen weten en begrijpen van datgene wat we ervaren en ontdekken. Om onze zintuigen te verbeteren hebben we technologieën zoals krachtige telescopen. Maar bieden telescopen op een gelijkaardige manier zintuiglijk inzicht en begrip? Of zien we slechts wat we kunnen vatten?

Veronderstellen

Welke aard van kennis vloeit voort uit onze veronderstellingen? Onze kennis is beperkt, en beperkte kennis produceert meestal zaken die als misleidend kunnen worden beschouwd. Niet dat onze kosmologen dom zijn, maar onvoldoende kennis kan leiden tot ideeën die aanleunen bij 'geloven' en 'aannemen' in plaats van rationaliteit.

Wetenschap is een godsdienst

Fundamentalistische godsdienstige bewegingen zijn een goed voorbeeld van 'geloven'. En het is duidelijk dat bij bepaalde onderdelen van de wetenschap hetzelfde gebeurt. Het wordt steeds moeilijker om tegen de consensus van een wetenschappelijk idee in te gaan dat bezit heeft genomen van de collectieve verbeelding.

Telescopen als godsdienst

Telescopen bieden ons een geloof omdat de kwantumtheorie deze mogelijkheid toelaat. Als waarnemer zien we een effect dat het resultaat is van onze beperkte capaciteit om waar te nemen en te bepalen. Het heelal past zich aan naar onze meningen en modellen, een omgekeerde wereld. Wat wij met telescopen zien is de borstel van een kunstenaar die in onze gedachten woont. We beeldhouwen met veronderstellingen ons begrip over de kosmos.

En dat brengt ons bij een intrigerende vraag. Wanneer we werkelijk ter plaatse het heelal zouden kunnen bekijken, zou onze veronderstelling van vandaag er dan net hetzelfde uitzien? Mocht dat inderdaad zo zijn, dan zijn we de schepper van ons eigen heelal en is ons universum niets meer dan een droom. Dan zijn we God.