ANALYSE - Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en diens directeur Infectieziektenbestrijding Roel Coutinho hebben een huisarts voor de rechter gedaagd omdat hij de 'integriteit en de onafhankelijkheid' van Coutinho ter discussie zou hebben gesteld. De overheid zet groot materieel in.

Huisarts Hans van der Linde uitte eind oktober in Trouw twijfels over nut en noodzaak van de jaarlijkse griepprik, nadat het Geneesmiddelenbulletin had geschreven dat er geen bewijs is van de werkzaamheid van de influenza-vaccinatie bij ouderen en risicopatiënten.

Coutinho gaat over die prik, hij koopt de vaccins in voor de staat. Maar hij is onlangs ook benoemd tot hoogleraar aan de Universiteit van Utrecht, waar hij betrokken is bij projecten die mede worden betaald door makers van vaccins: MSD en GlaxoSmithKline.

Van der Linde vindt dat Coutinho's belangen zijn verstrengeld. Dat is een vaker voorkomend verschijnsel in de medische wetenschap. Tot op zekere hoogte is dat ook geaccepteerd, maar het wordt ingewikkeld als iemand een belangrijke vertrouwensfunctie heeft in de publieke gezondheidszorg, zoals bij Coutinho.

In Trouw ging Van der Linde in op de invloed van vaccinatie-experts als Coutinho op de al jaren lopende discussie over de griepprik. Hij meldde dat de farmaceutische industrie voordurend voorschrijvers tracht te beïnvloeden. "In dertig jaar tijd zijn de grenzen steeds meer opgeschoven", zei Van der Linde. "Ook door de rol van adviseurs op het terrein van vaccinatie, zoals Ab Osterhaus of Roel Coutinho, die als wetenschappers veel onderzoek hebben gedaan in opdracht van de industrie"

Op de dag van het artikel in Trouw, nodigden Radio 1 en het tv-programma 'Moraalridders' Van der Linde uit om zijn kritiek te herhalen. Vervolgens kwam Coutinho in actie. Hij eiste dat Van der Linde zijn uitlatingen zou terugnemen, want ze schaadden niet alleen hem, vond hij, maar ook het vertrouwen in de bescherming van de volksgezondheid door het RIVM. Dat laatste kon volgens Coutinho "ernstige maatschappelijke gevolgen hebben voor de uitvoering van het Rijksvaccinatieprogramma, bij de bestrijding van een uitbraak van een infectieziekte, of bij een milieucalamiteit".

Van der Linde weigerde rectificatie, waarop Coutinho een rechtszaak aankondigde. De discussie over de effectiviteit van de griepprik, die tot dusver binnen de medische wetenschap wordt gevoerd, waar deze ook thuishoort, zal daarmee worden verplaatst naar de rechtszaal.

Opvallend was dat Coutinho niet koos voor een snelle procedure, voor het kort geding, maar voor de tijdrovende, kostbare variant: een bodemprocedure. Die kan jaren voortslepen. Die beslissing valt moeilijk te rijmen met de acute dreiging van het ondermijnen van het vertrouwen in het rijksvaccinatieprogramma, die volgens Coutinho door Van der Linde in gang is gezet. De kwestie is kennelijk niet zo spoedeisend.

De teller staat voor Van der Linde naar schatting inmiddels op 5000 euro advocatenkosten, de rekening kan zomaar oplopen tot het tienvoudige. Geld dat deze huisarts, zelfs als hij uiteindelijk wint, niet terug zal krijgen. Door de rechtszaak dreigt het beeld te ontstaan, dat Coutinho en het RIVM een lastige huisarts, die kritisch is over de vermenging van medische wetenschap en industrie, vooral een toontje lager willen laten zingen.