Even dreigde er afgelopen maandag geen einde te komen aan de vrije val waarin de wereldwijde beurzen terecht waren gekomen naar aanleiding van de berichtgeving van Duitsland over de mogelijkheid van een gecontroleerd faillissement van Griekenland. In de loop van dag herstelden de beurzen zich enigszins en wel op het nieuws dat Italië waarschijnlijk gered zou gaan worden door China. Dit nieuws ging er bij beurshandelaren in als gesneden koek. Want het gaat de financiële sector alleen maar om het welbekende eigen gewin.
Suikeroompje
De werkelijkheid was echter geheel anders. Niet China bood Italië de helpende hand. Nee, het was juist andersom. Het was de Italiaanse regering die China om hulp vroeg, simpelweg omdat de Chinezen telkens weer graag bereid zijn om zich voor een appel en een ei in te kopen in Europa. Dat China geen suikeroom is met filantropische neigingen maar dat het ook de Chinezen uiteindelijk om eigen gewin gaat, blijft in de praktijk grotendeels onbesproken. Hoe kun je van een verenigd Europa spreken als China daar hele happen uitneemt?
Staat van ontkenning
De echte vraag is of Italië wel zo gebaat is met een paar miljard noodhulp van China? De Amerikanen noemen het ‘kicking the can down the road’ om aan te geven dat een land wel even tijd kan kopen maar uiteindelijk niet aan de realiteit –van een faillissement- kan ontsnappen. Tenminste, als het land écht failliet is en dat is Italië. Maar hoe komt het toch dat we het feitelijke faillissement van een lidstaat –zelfs van Europa- blijven ontkennen, namelijk net zolang totdat het kalf verdronken is? Zoals ten aanzien van Griekenland het geval is. Waarom kunnen de regeringsleiders van Europa niet gewoon eerlijk bekennen dat de zaak stuk is en dat het beter is om een frisse doorstart te maken. Waar is iedereen toch zo bang voor?
Wat de toekomst brengen moge
De eerste reden is tegelijkertijd de belangrijkste. We hebben geen idee wat de toekomst ons zal brengen en daarom houden we krampachtig vast aan het bekende en hebben wij watervrees als het gaat om het onbekende. Liever dan schoon schip te maken –via een Europees faillissement- zijn wij geneigd om onze oude schoenen (van schuldhulpverlening) niet weg te gooien zolang er nog op gelopen kan worden.
Optimisme als susmiddel
De tweede reden heeft betrekking op het diepgewortelde optimisme van politici en bestuurders, namelijk dat uiteindelijk alles wel goed zal komen als er maar voldoende tijd van leven is. Komt tijd, komt raad. Eerst kon Griekenland niet failliet, inmiddels wel. Spanje en Ierland lijken de weg naar herstel gevonden te hebben door een combinatie van politieke wilskracht en bezuinigingen. Maar de vraag blijft hoe ‘opgepoetst’ de situatie is. Houdt Europa zichzelf voor de gek?
Vertrouwen of feit?
De derde reden heeft met vertrouwen te maken. Wij blijven in het westerse economische-, financiële en politieke systeem geloven ook al zien we dat onder onze ogen verkruimelen. Inmiddels draaien zelfs traditionele economen niet langer om de hete brij heen. Ook zij weten niet hoe het verder moet. Het systeem is stuk omdat het niet langer stabiel, betrouwbaar en –dus- voorspelbaar is. Welke econoom is er niet aan gewend om te ‘rekenen’ aan de economie, in plaats van die te begrijpen?
Systeemcrisis
Er is inmiddels vrijwel niemand meer die zich niet verbaasd over de huidige crisissituatie. Geen enkel plan heeft gewerkt. Geen enkele zak met geld heeft de nood gelenigd. Geen enkele verklaring was raak. De vele ballonnetjes die de lucht in zijn geblazen, krijgen nergens voet aan de grond. We lijken het einde van de weg bereikt te hebben. Zijn we daarmee ook aan het einde van de westerse rit gekomen? Zullen we een systeemcrash meemaken?
Doe normaal
Ik denk het niet. Voor die tijd zal namelijk de wal het schip keren en wel via de economie van het gezonde verstand. Dan gaan we daadwerkelijk terug naar de tegeltjeswijsheid van onze ouders en grootouders. Dan wordt economie weer mensenwerk. Dan wordt duidelijk dat welvaart eerst moet worden verdiend voordat er écht – en met recht- van kan worden genoten. Dan gaan we wegen zoeken –en vinden- om schulden af te bouwen in plaats van aan te gaan.
Leuker kunnen we het niet maken
Beweerd wordt dat het westerse systeem niet zonder schulden kan bestaan. Ik beweer precies het tegenovergestelde. Het is tijd voor anders denken.
René Tissen