(Gathering Spot | Vertaling Marieke Schoutens) Hoe voedselfabrikanten consumenten om de tuin leiden met misleidende ingrediëntenlijsten

Als op het voedingswaarde-etiket op de verpakking alle ingrediënten van een product genoemd worden, hoe kan men dan alsnog klanten misleiden? Hieronder een paar van de meest gebruikte manieren:

Eén van de meest gebruikte trucjes is het verspreiden van suikers over verschillende ingrediënten zodat ze niet in de top 3 voorkomen. Een fabrikant kan bijvoorbeeld een combinatie van sucrose, glucosestroop, bruine suiker, dextrose en andere suikers gebruiken zodat ze geen van allen genoeg voorkomen om een toppositie in de ingrediëntenlijst te verkrijgen. De ingrediënten staan namelijk gerangschikt op hun aandeel in het product, met het meest gebruikte ingrediënt bovenaan.

Op deze manier wordt de consument wijsgemaakt dat er niet veel suiker in het product zou zitten terwijl de meeste ingrediënten eigenlijk allemaal verschillende soorten suikers kunnen zijn. Het is een kunstmatige manier om suiker lager op de ingrediëntenlijst te zetten en consumenten te misleiden over het suikergehalte van het gehele product.

Een ander trucje is het opvullen van de lijst met kleine hoeveelheden mooi klinkende ingrediënten. Dit gebeurt ook in persoonlijke verzorgingsproducten en shampoo, waarbij bedrijven beweren dat ze kruidenshampoos verkopen terwijl er eigenlijk geen kruiden in zitten. In de voedingsmiddelenindustrie worden ingredientenlijsten verfraaid met gezond klinkende bessen, kruiden of krachtvoer wat er vaak alleen in miniscule hoeveelheden in voorkomt. Als spirulina¹ op de ingrediëntenlijst staat wil dat nog niets zeggen; er zit niet genoeg van in het product om enig merkbaar effect op de gezondheid te hebben. Dit trucje heet “label padding” (“etiket versieren”) en wordt vaak gebruikt door junk food-fabrikanten die zonder dat ze gezonde voeding maken toch met de gezondheids-hype mee willen doen.

Het verstoppen van gevaarlijke ingrediënten

Een derde trucje is het verstoppen van gevaarlijke ingrediënten achter onschuldig klinkende namen die voor consumenten veilig lijken. Het zeer kankerverwekkende ingrediënt natriumnitraat klinkt bijvoorbeeld heel onschuldig, maar is een bewezen veroorzaker van hersentumoren, alvleesklierkanker, darmkanker en vele andere soorten kanker (zoek in Google Scholar naar natriumnitraat voor een lange lijst aan ondersteunend onderzoek).

Karmijn klinkt als een onschuldige kleurstof maar wordt gemaakt van geplette schildluizen. Niemand zou uiteraard nog aardbeienyoghurt eten als er “rode kleurstof op basis van insecten” op het label stond, dus in plaats daarvan noemen ze het gewoon “karmijn”.

Ook biergistextract klinkt als een veilig ingrediënt, maar is eigenlijk een manier om ve-tsin (een chemische smaakversterker in veelvuldig verwerkte etenswaren) te verbergen, zonder het op het etiket te hoeven zetten. Heel veel ingrediënten bevatten verborgen ve-tsin en ik heb daar veelvuldig over geschreven op deze site.² Eigenlijk alle gehydrolyseerde en geautolyseerde ingredienten bevatten een hoeveelheid verborgen ve-tsin.

Laat je niet misleiden door de productnaam

Wist je dat de naam van een voedingsmiddel vaak niets te maken heeft met wat er in zit? Voedselfabrikanten van grote merken maken bijvoorbeeld producten zoals “Guacamole Dip” waar geen avocado in zit! In plaats daarvan is het gemaakt van gehydreerde soja-olie en kunstmatige groene kleurstoffen. Maar naïeve klanten blijven deze producten kopen, denkende dat ze avocadodip krijgen terwijl ze eigenlijk groengekleurd, lekker smakend voedzaam vergif kopen.

In de naam van een voedingsmiddel kan een ingrediënt voorkomen wat helemaal niet in het product zit. In een “kaas”cracker zit bijvoorbeeld geen kaas. Een “romig” product hoeft geen room te bevatten. In een “fruit”-product hoeft nog geen klein beetje fruit te zitten. Laat je niet voor de gek houden door productnamen op de verpakking. Deze namen zijn er om producten te verkopen, niet om duidelijkheid over de ingredienten te verschaffen.

Ingrediëntenlijsten vermelden geen vervuilende stoffen

Ingrediëntenlijsten hoeven geen chemisch verontreinigende stoffen, zware metalen, bisfenol A³, polychloorbifenyl⁴, perchloraat⁵ of andere giftige middelen die in het product zitten te benoemen. Als gevolg daarvan staat er op de ingrediëntenlijsten niet wat er echt in het eten zit, maar wat de producent wil dat jij denkt dat er in het eten zit.

Dat is natuurlijk met opzet zo. De eisen voor het vermelden van ingrediënten zijn zowel door de regering als door de private sector (lees: voedselfabrikanten) opgesteld. In het begin wilden voedselfabrikanten helemaal geen verplichting om hun ingrediënten te vermelden. Ze claimden dat de ingrediënten “eigendomsrecht” waren en dat het vermelden van hun geheime bedrijfsrecepten het einde voor hun bedrijf zou inluiden. Dat is natuurlijk onzin, omdat de fabrikanten vooral willen dat consumenten niet weten wat er echt in hun producten zit. Daarom is er nog steeds geen eis wat betreft de vermelding van verschillende chemische bestrijdingsmiddelen, pesticiden, zware metalen en andere stoffen die een directe en substantiele impact op de gezondheid van de consument hebben. (Voedselfabrikanten hebben ook jarenlang hard gevochten tegen de vermelding van transvetzuren, en pas na massaal publiek protest door consumenten die begaan waren met hun gezondheid dwong de FDA de voedselfabrikanten om transvetzuren op het label te vermelden).

De portiegrootte manipuleren

Voedselfabrikanten hebben ook ontdekt hoe ze hun portiegroottes kunnen manipuleren zodat het lijkt alsof er geen schadelijke ingrediënten, zoals transvetzuren, in hun producten zitten. De FDA⁶ vond namelijk een uitweg voor het vermelden van transvetzuren op het label: Op elk voedingsmiddel met 0,5 gram transvetzuren per portie of minder mag men vermelden dat er GEEN transvetzuren in voorkomen. Zie hier de logica van de FDA, waarbij 0,5 = 0. Maar dat zijn niet de enige fratsen die de FDA uithaalt om de commerciële interesses te beschermen van de industrie die ze claimen te regulariseren.

Bedrijven buiten deze marge van 0,5 gram uit door de portiegroottes van hun producten extreem te verkleinen – net genoeg om de transvetzuren tot 0,5 gram per portie te reduceren. Dan kunnen ze luid en duidelijk “GEEN transvetzuren!” op de verpakking zetten. In werkelijkheid kan het product dan alsnog vol zitten met transvetzuren (uit gehydrateerde oliën), maar het gewicht van de portiegrootte is dan net genoeg om een eekhoorn mee te voeden.

Als je een product uit de winkel pakt en het “aantal porties” uit de productinformatie bekijkt, vind je waarschijnlijk een belachelijk hoog nummer wat niets met de werkelijkheid te maken heeft. Een koekjesfabrikant kan bijvoorbeeld zeggen dat één koekje een “portie” koekjes is. Maar wie eet er nu maar één koekje? Als één koekje 0,5 gram transvetzuren bevat, kan een fabrikant beweren dat een pak koekjes “vrij van transvetzuren!” is. De werkelijkheid is echter anders; als er 30 koekjes in het pak zitten met ieder 0,5 gram transvetzuren is het totaal aantal transvetzuren 15 gram (maar dat zou betekenen dat mensen kunnen rekenen wat ons natuurlijk moeilijker wordt gemaakt omdat gehydrateerde oliën onze hersenen aantasten. Geloof me maar: 30 koekjes x 0,5 gram per koekje is bij elkaar toch echt 15 gram).

Op deze manier maak je een pak koekjes met 15 gram transvet (een enorme hoeveelheid voedselvergif) terwijl je toch kunt zeggen dat er niks in zit. Dit is alweer een voorbeeld van hoe voedselfabrikanten de productinformatie en ingredientënlijsten gebruiken om hun klanten te misleiden in plaats van te informeren.

Tips bij het lezen van de ingrediëntenlabels

1. Onthoud dat de ingrediënten gerangschikt zijn op hun aandeel in het product. Dat betekent dat de eerste 3 ingredienten belangrijker zijn dan de rest. Je eet vooral deze ingrediënten.

2. Als er op de ingrediëntenlijst lange, chemisch-klinkende woorden staan die je niet uit kunt spreken, kun je die items het beste vermijden. Waarschijnlijk gaat het dan om verschillende giftige stoffen. Waarom zou je dat willen eten? Beperk je tot de ingrediënten die je herkent.

3. Laat je niet voor de gek houden door interessant klinkende kruiden of andere ingrediënten die onderaan de lijst staan. Een voedselfabrikant die “goji bessen” aan het eind van de lijst zet doet dat waarschijnlijk alleen als marketingtruc. Het echte aandeel goji bessen is dan te verwaarlozen.

4. Onthoud dat chemische bestrijdingsmiddelen niet op de ingrediëntenlijst hoeven te staan. Voedsel kan besmet zijn met pesticiden, chemicaliën, acrylamiden⁷, perfluoroctaanzuur⁸, perchloraat (raketbrandstof) en andere giftige chemicaliën zonder dat dat vermeld wordt.* De beste manier om zo weinig mogelijk giftige stoffen binnen te krijgen is om biologisch of vers niet-verwerkt voedsel te kopen.

5. Zoek naar woorden als “gekiemd” of “ongekookt” voor voedsel van een betere kwaliteit. Gekiemde granen en zaden zijn veel gezonder dan niet gekiemde. Ongekookte ingrediënten zijn over het algemeen gezonder dan verwerkte of gekookte ingrediënten. Meergranen zijn gezonder dan “verrijkte” granen.

6. Laat je niet misleiden door “tarwebloem”. Alle bloem die van tarwe gemaakt is kan tarwebloem genoemd worden, zelfs als het verwerkt en gebleekt is en alle voedingsstoffen er uit zijn gehaald. Alleen “meergranen tarwebloem” is een gezonde vorm van tarwebloem. (Veel consumenten denken dat alle “tarwebloem”- producten meergranen producten zijn. Dat is niet waar. Voedselfabrikanten kunnen consumenten makkelijk misleiden met dit trucje.)

7. Denk niet dat bruine producten altijd gezonder zijn dan witte. Bruine suiker is nep – dat is gewoon witte suiker met bruine kleur- en smaakstoffen. Bruine eieren verschillen niet van witte (behalve dan dat hun schil er anders uit ziet). Bruin brood is ook niet altijd gezonder dan witbrood, behalve wanneer het meergranenbrood is. Laat je niet voor de gek houden door “bruin” voedsel. Dat is gewoon een trucje van de voedselfabrikanten om de consument meer te laten betalen voor verwerkte producten.

8. Kijk uit voor bedrieglijk kleine porties. Voedselfabrikanten gebruiken dit trucje om het aantal calorieën, suiker en vet in een product te verlagen. Veel portiegroottes zijn willekeurig en komen niet overeen met de werkelijkheid.

9. Wil je weten hoe je het beste boodschappen kunt doen? Download dan onze gratis Eerlijke Voedselgids, de eerlijke referentie naar voedsel die al meer dan 800,000 keer gedownload is. Het is een vervanging voor de corrupte en gemanipuleerde Voedselgids Piramide*⁹ van de USDA, wat niet meer is dan een marketingdocument voor de zuivel- en voedingsmiddelenindustrie. De Eerlijke Voedselgids is een onafhankelijke, voedings-sound naslagwerk waarin precies staat wat je wel en niet moet eten om je gezondheid op peil te houden.

Voetnoten (vertaler):