De voedselcrisis is door de kredietcrisis van de voorpagina's verdrongen. Toch zijn de problemen verre van opgelost. Het lijkt er zelfs op dat de situatie de komende tijd nog verder zal verslechteren. ´Waarom worden banken wel gered en de hongerigen niet?´ Vraagt Jayati Ghosh, een van de bekendste vrouwelijke economen ter wereld.

Sterk tegenvallende graanoogsten leidden halverwege 2008 voor explosief stijgende voedselprijzen. Omdat eten te duur werd voor mensen in ontwikkelingslanden werd gevreesd voor miljoenen levens en braken rellen uit van Haïti tot Bangladesh. Aan het einde van het jaar werd vastgesteld dat bijna een miljard mensen ondervoed waren. De voedselprijzen zijn inmiddels weer op hun oude niveau, toch wordt de honger alleen maar erger. Dat heeft volgens Ghosh drie oorzaken.

Verkeerde inversteringen
Ten eerste wordt er volgens de econome op een verkeerde manier geïnvesteerd in de mondiale landbouwsector. Onderzoek gericht op innovatie staat op een laag pitje en oplossingen voor de problemen die boeren in ontwikkelingslanden hebben blijven uit. In plaats van het ondersteunen van de derde wereld zorgt de westerse wereld er met het verstrekken van landbouwsubsidies aan de eigen boeren voor dat arme boeren het hoofd nauwelijks boven water kunnen houden. Zo zorgden subsidies die Nederlandse kippenhouders van de EU krijgen in het verleden al voor het ineenstorten van de Ghanese pluimveesector. Arme boeren profiteren op deze manier niet of nauwelijks van stijgende voedselprijzen.

Koopkracht
Een tweede probleem is volgens Ghosh de daling van lonen in ontwikkelingslanden. Zelfs in landen waar de economie groeit betekent dit dat de koopkracht achterblijft. De vraag naar voedsel in die landen is daarom ook niet gestegen, simpelweg omdat mensen zich niet meer voedsel kunnen veroorloven.

Kartels
Als derde oorzaak wijst Ghosh op de vorming van enkele wereldwijd opererende agrarische kartels die de markt stevig in handen hebben. Deze kartels laten de arme boeren geen ruimte en profiteren bovendien het meeste van overheidssubsidies. Zij verbouwen verder gewassen die bestemd zijn voor de productie van ethanol, een biobrandstof. Ook daarvoor krijgen de kartels veel subsidie. Het verbouwen van ethanol gaat ten koste van landbouwgrond in ontwikkelingslanden. Gevolg is dat juist in die landen de voedselprijzen gelijk zijn gebleven, waar ze over de hele wereld zijn gedaald.

Kredietcrisis
Ghosh vreest dat elk van deze drie negatieve processen versterkt zal worden als gevolg van de kredietcrisis. Door de crisis zullen overheden nog minder snel geneigd zijn te investeren in landbouw, zal de loonsituatie in ontwikkelingslanden verergeren en zal verdere kartelvorming in de hand werken.      

Behalve Ghosh maakt ook de Wereldbank zich ernstige zorgen. De vraag naar voedsel zal volgens de instelling wereldwijd verdubbelen voor 2030. Bovendien wijzen steeds meer onderzoeken op de nadelige effecten van klimaatverandering. Zo verdwijnt er volgens de VN elk jaar een lap vruchtbare grond ter grootte van de Oekraïne.

Europese banken die getroffen worden door de financiële crisis zijn gered met tientallen miljarden. De hongerigen moeten het tot nu toe doen met een fonds van 1 miljard euro tot 2010, ingesteld door de Europese Comissie.

Lees het hele betoog van Jayati Ghosh in the Guardian