Ook economieën Rusland en China dreigen te bezwijken Eén van de vele nieuwe tentenkampen in de VS, waar vroegere middenklasse gezinnen nu in moeten wonen. Ook in Japan een snel groeiend, triest fenomeen.   De dankzij Obama's aangekondigde reddingspakket even oplevende aandelenmarkten ten spijt, het begin van het nieuwe jaar voor de wereldeconomie is ronduit dramatisch te noemen. De Amerikaanse economie kende nog nooit zo'n zware terugval, het instorten van de Russische economie is historisch gezien van ongekende proporties en zelfs de Chinese economie blijkt véél kwetsbaarder dan gedacht, en stevent eveneens af op een totale implosie. De onontkenbare realiteit is dat de crisis zich welliswaar als eerste voordeed in de VS, maar zich daarna over de hele wereld heeft verspreid - geen land ontkomt eraan. De economieën van Europa en Japan bevinden zich in een pijlsnelle neerwaartse spiraal; de ene slechte maand wordt gevolgd door een nog veel slechtere maand, en de verwachtingen moeten voortdurend naar beneden worden bijgesteld.   Lage olieprijs maakt Rusland kapot Europa en Japan krijgen het steeds moeilijker, maar de problemen zijn hier nog dragelijk vergeleken bij de slachting die er in Rusland is aangericht. Nooit eerder in de geschiedenis was er een economie die zó afhankelijk was van één produkt: olie. Eveneens is er nog nooit eerder een produkt geweest dat zó snel en zó ver in waarde gedaald is: Russsische olie.   De prijs van een vat Russische Oeral-olie is in slechts een half jaar tijd gedaald van $141 naar slechts $32 - een crash van maar liefst 77%, die de waarde van de Russische financiële markten letterlijk vermorzeld heeft. Het grote probleem is dat de begroting van Rusland is gebaseerd op een minimum olieprijs van $ 70 per vat. Nu het land amper de helft ontvangt, stapelen de verliezen zich razendsnel op. Het is geen wonder dat de Russische aandelenmarkt 72% van haar waarde is kwijtgeraakt en dat de financiële handel maar liefst 25 keer stilgelegd moest worden vanwege de gigantische dagverliezen.   De laatste jaren door de olie'bel' aangedreven Russische vastgoedmarkt is eveneens aan het instorten. Het gigantische bouw- en vastgoedconcern Sistema-Hals zag in één jaar tijd 94% van haar beurswaarde verdampen; collega-gigant PIK Group deed het zelfs nog slechter: 96% van de financiële waarde van het bedrijf werd in 2008 weggevaagd.   Buitenlandse autofabrikanten zoals Ford, Renault en Volkswagen stoppen de produktie in hun Russische fabrieken. De werkeloosheid stijgt naar verwachting zeker tot over de 10%. Enorme hoeveelheden buitenlands kapitaal vloeien weg uit Rusland.   In een wanhopige poging het tij te keren heeft de Russische regering de roebel sinds november 2008 al 11 keer gedevalueerd, en heeft het een kwart van haar buitenlandse financiële reserves moeten aanspreken om de economie overeind te houden. Desondanks is het niet genoeg. De belangrijkste inkomstenbron ligt in scherven en als de olieprijs niet héél snel minstens verdubbeld, dan is de financiële ondergang van het land niet meer te stoppen.   Daarmee komt een groot gevaar om de hoek loeren: politieke spanningen en sociale onrust. Zelfs nog vóór de crisis was het gemiddelde salaris van de Russische middenklasse minder dan een schamele $500 per maand, en dat in een land met net zulke hoge kosten voor het levensonderhoud als in de VS, Europa en Japan. Het laatste waar de Russen dus op zaten te wachten was een economische depressie - maar dat is precies wat ze nu krijgen.   Rusland, dat een geschiedenis van onvoorspelbare wendingen kent, heeft nog maar één zetje nodig om opnieuw een periode in te gaan van grote onzekerheid met mogelijk dramatische gevolgen voor zowel het land zelf als voor het buitenland.   China veel kwetsbaarder dan verwacht De enorme economische groei van China is de laatste 10 jaar de grote aanjager geweest van Australië, Brazilië, zuidoost Azië en zelfs Japan. Deze eens zo geoliede Chinese machine komt nu echter piepend en krakend tot stilstand. Velen dachten dat de Chinese economie, met een jaarlijkse groei van 10% of hoger, wel een stootje kon hebben. Er zijn echter duidelijke signalen dat China veel meer te wachten staat dan een economische vertraging. Zelfs een totale implosie is niet langer ondenkbaar.   De export, twee-vijfde van de Chinese economie, is nu al snel aan het dalen. Met de binnenlandse economie, die voor een groot deel van de export afhankelijk is, gaat het eveneens de verkeerde kant op. De Chinese aandelenmarkt zakte in 2008 60%, het aantal buitenlandse investeringen nam in dezelfde periode met 36,5% af en de import daalde in november alleen al met 17,9%.   Als reactie kondigde de regering een stimulatiepakket van $582 miljard aan, wat echter slechts een schijntje is vergeleken bij de biljoenen die verdient worden met de inmiddels kwetsbare export. Daarnaast heeft de regering nauwelijks iets gedaan om de miljoenen kleine en middelgrote bedrijven uit de problemen te helpen. Velen van hen gaan nu failliet en miljoenen Chinezen verliezen hierdoor op dit moment hun baan.   Ook China wordt getroffen door een ernstig kapitaalprobleem. Luchtvaartmaatschappijen, fabrieken en vastgoedmaatschappijen zitten plotseling zonder geld en moeten inkrimpen of ermee stoppen. De Chinese auto- en scheepvaartindustrie bevindt zich in een neerwaartse spiraal en de vastgoedmarkt is, net als in de VS en in Europa, aan het instorten.   China wacht daarom massale werkloosheid en een even massale remigratie van de stad naar het platteland, waardoor sociale onrust zal ontstaan, iets waar de authoriteiten in het verleden en ook in het recente heden slecht mee om konden gaan. De Chinese leiders hebben reeds toegegeven dat de economische achteruitgang hun regeervaardigheid danig op de proef stelt. En de rest van de wereld? Andere belangrijke landen in de wereld laten een al even sombere ontwikkeling zien. India heeft nog nooit in haar bestaan met zo'n scherpe daling van de export te maken gekregen (12,1% in oktober en nog eens 9,9% in november). Fabrieken moeten massa's mensen ontslaan of hun poorten sluiten.   Brazilië, dat tot het derde kwartaal van 2008 nog een recordgroei kende, is plotseling vastgelopen. Veel van het buitenlandse kapitaal waar het land op dreef, is verdwenen. De autoverkopen zijn verpletterd en krediet, een paar maanden geleden nog volop aanwezig, is nergens meer te krijgen.   Japan bevindt zich in de ergste economische recessie sinds de Tweede Wereldoorlog. De industriële produktie daalde nog nooit zó snel en zelfs de oerstabiele gigant Toyota moest haar eerste verlies in 70 jaar tijd melden. Overal in het land verschijnen net als in de VS tentenkampen van werknemers die ontslagen zijn en hun huis zijn kwijtgeraakt.   Waar je ook kijkt, van Argentinië en Mexico tot Australië, Nieuw Zeeland en zelfs het eens zo puissant rijke Midden Oosten, maakt de wereldwijde crisis slachtoffers. Eens zo bloeiende economieën zijn in enkele maanden tijd veranderd in schroothopen, en het tempo van de instorting van de wereldeconomie versnelt zich nog steeds. Reddingspakketten van welke overheid dan ook zullen het tij dan ook niet kunnen keren.   Opnieuw klinkt de waarschuwing: bereid u voor. Grote kans dat u in Nederland nog niet of nauwelijks iets gemerkt heeft van de steeds groter wordende wereldwijde economische problemen. Denk echter niet dat het onze deur wel voorbij zal gaan. Hoe erg we in Nederland getroffen zullen worden valt moeilijk te voorspellen, maar u kunt maar beter op het ergste voorbereid zijn, dan plotseling overvallen worden. En gezien het feit dat slechts enkele maanden geleden de verwachting voor de Nederlandse economie nog een kleine groei was, en dit inmiddels is bijgesteld naar een krimp van enkele procenten (en mogelijk zelfs meer), kan inmiddels geconcludeerd worden dat alle signalen op rood staan.   Xander