Onlangs had ik een discussie met een wetenschapper. Ik had hem gevraagd wat hij het grootste wetenschappelijke raadsel vindt. Zijn antwoord: ‘Waarom is er iets in plaats van niets?’

Het is één van de grootste filosofische vragen die er bestaan: ‘Waarom er iets is in plaats van niets?’. Hiermee bedoelen we niet waarom er een universum is. Daar bestaan mogelijke verklaringen voor. Universa zoals het onze kunnen ontstaan in een hogerdimensionale ruimte: een ruimte buiten ons heelal die nog meer dimensies telt dan onze vier dimensies. Veel fysici stellen zich immers een soort multiversum voor, een hogerdimensionale ruimte waarin continu universa ontstaan en vergaan. Ons universum is één van deze universums.

Maar de vraag blijft: Waarom is er iets? Waarom is er een universum, of beter gezegd, een multiversum? Waarom is niet gewoonweg Niets: geen tijd, geen ruimte, geen ‘plek’ waarin of waaruit universa kunnen ontstaan.

Maar misschien is dit een verkeerde vraag. En bestaat het Niets gewoonweg niet. En is er altijd al iets geweest. Het multiversum kan er altijd al geweest zijn. Het multiversum is eeuwig, maar de universums erin echter niet: ze ontstaan met een big bang en vergaan in een eindkrak of verdampen na een schijnbare eeuwigheid.

Wetenschappelijke ontdekkingen lijken inderdaad aan te tonen dat onze notie van het absolute niets bedrog is. Lege ruimte is nog gevuld met ‘vacuümfluctuaties’: deeltjes die kortstondig uit het niets ontstaan. En Einstein heeft aangetoond dat de ijle lege ruimte kan kronkelen en krommen als een slang.

Maar waar zou dan onze illusie van dat absolute ‘Niets’ vandaan komen?

Waarschijnlijk omwille van ons bewustzijn. Wij mensen denken dat het Niets bestaat omdat we bewuste wezens zijn. Als er geen bewustzijn is, zoals in een diepe slaap of wanneer we knock-out worden geslagen of op de operatietafel liggen, dan is er echt Niets: geen gedachten, geen gevoelens, geen tijd, geen ruimte.

Daarom denken we dat het Niets ook echt buiten ons hoofd moet bestaan en stellen we ons de vraag waarom er iets is, in plaats van niets. Maar het antwoord kan zijn dat het Niets gewoonweg niet bestaat. Het multiversum is eeuwig en eindeloos uitgestrekt en het niets bestaat enkel in ons hoofd. Er was altijd al iets.

Het universum ontstond aldus niet uit het niets, maar uit het alles.

Door: Kris Verburgh