Een nieuwe term voor oeroude kennis: permacultuur is een manier van landbouw waarin alles samenhangt: zon,wind,water,bodem, én de mens. Een systeem dat voor ons in de toekomst onmisbaar wordt.


Verwoestijning,bodemerosie, watervervuiling door kunstmest en te veel bestrijdingsmiddelen: in Australië begon het al schrikbarende vormen aan te nemen. Om oplossingen te vinden voor deze typische problemen van de monocultuur (ofwel eenzijdige landbouw), bedacht men permacultuur, in de jaren ’70 aan de Universiteit van Tasmanië. Een kaal stuk grasland ombouwen tot een tropische, eetbare jungle via een vernuftig natuurlijk ontwerpsysteem is iets waar men daar nu de hand niet meer voor omdraait.
 
Hoe het werkt? Permacultuur is geen biologische landbouw, maar bestudeert de ecologische wetten, die opgaan voor een natuurlijk ecosysteem. De mens maakt deel uit van de natuur en die wordt er letterlijk omheen ontworpen.

Er wordt gekeken naar de drie ecologische hoofdfactoren: zon, water en wind, en hoe deze in het systeem kunnen worden geïntegreerd met inachtneming van bodemstructuur en bodemreliëf. In Nederland is het bijvoorbeeld belangrijk om het permacultuurontwerp zo te maken dat er veel zon wordt ingevangen en dat sterke winden worden omgeleid. In droge landen worden de ontwerpen dan weer vooral gemaakt voor optimale wateropvang en het behoud daarvan. Zelfs in Jordanië vlakbij de dode zee, is men succesvol bezig een stuk woestijn te vergroenen.

Oude, lokale en nieuwe kennis

Overigens is het geen nieuwe uitvinding: zowel oude als lokale kennis wordt geïntegreerd in het ontwerp. De Romeinen plantten in pas veroverde gebieden bijvoor-beeld hazelnootstruiken, tamme kastanjes en fruitbomen. Zo richtten ze de gebieden in voor het voortbestaan op de lange termijn.
Een andere techniek werd al toegepast door de Azteken. Hierbij gebruikt men planten die positieve effecten op elkaar hebben. Eerst worden er maïszaden geplant, zijn deze rond de 30 cm hoog, dan worden er bonen bij gezet, die bacteriën in hun wortels hebben die stikstof, een belangrijke meststof, uit de lucht binden. Deze stikstof bemest de maïs en de bonen gebruiken de maïs als klimstok. Als laatste worden er pompoenen tussen gezet: deze kruipen over de grond en met hun grote bladeren zorgen ze ervoor dat weinig licht op de grond komt, dat groei van onkruid belemmert. Zo helpen al deze planten elkaar.

Ook nieuwe kennis wordt in permacultuursystemen geïntegreerd. Druiven, kiwi`s of andere klimplanten kunnen goed bij een serre worden geplaatst. In de zomer voorkomen de vele bladeren dat er te veel zon naar binnen schijnt en daarmee dat het te warm wordt. In het najaar verliezen de planten hun bladeren en kan de zon de serre weer verwarmen. Zo zijn plantengroei en het huis beide onderdeel van het ecosysteem.

 Successen

In Australië, De Verenigde Staten en Engeland is permacultuur al een ingeburgerd begrip. Ook in andere landen dringt het langzaamaan door. In Nederland zijn er inmiddels een aantal interessante projecten. Zo maakt Eva Lanxmeer gebruik van de kennis uit permacultuur. Een gebied in volle ontwikkeling van 24 hectare groot met daarop 250 duurzaam gebouwde woningen. Ook de Bikkershof in Utrecht is een mooi voorbeeld: dit project is in 1979 opgestart nadat twee oude garagebedrijven vertrokken en de buurt de handen ineen sloeg. Anno 2008 vindt je hier een prachtig groengebied waar de bewoners elkaar vaak tegenkomen en het gezamenlijke groen bij een gezamenlijke picknick opeten: een gezellig dorpje in het midden van de stad. Mede omdat het door de wetenschappelijke wereld wordt gezien als een reële oplossing voor het milieuvraagstuk, heeft permacultuur de toekomst!

Zonnecirkel

Op dit bovenaanzicht staan een aantal bomen met eromheen struiken in een halve cirkel gericht op het zuiden. Hierdoor concurreren de bomen zo weinig mogelijk met elkaar om het licht. Daarnaast wordt de noordenwind om het systeem heen geleid waardoor de warmte opgevangen wordt op de plaats waar het water is. Het water wordt hierdoor sneller warm en kan goed dienst doen als een zwemplaats voor mensen. Dit permacultuursysteem levert winst op voor de planten die erin staan en voor de mensen die er gebruik van maken.

Mulchen

Een ander typisch permacultuurbegrip is ‘mulchen’. Mulchen is het bedekken van de zwarte grond met organisch materiaal. Doordat de grond bedekt wordt met organisch materiaal zoals bladeren, stro, of dode plantenresten, kan er geen licht bij de grond komen waardoor onkruid minder snel ontspruit en langzamer groeit. Daarnaast houdt het dode organische materiaal goed vocht vast: hierdoor droogt de grond minder snel uit bij felle zon. In de winter beschermt deze laag de wortels tegen vorstschade. Als laatste verteren micro-organismen het dode organische materiaal en wordt dit afval omgezet in voedingstoffen voor de planten. Mulchen scheelt ook nog eens veel schoffelwerk.

BRONNEN:

www.permacultuurnederland.org
www.permaculture.org.uk/intgroups.asp
www.permaculture.org.au
www.bikkershof.nl
www.eva-lanxmeer.nl/
www.permacultureinternational.org/

Titel: Introduction to Permaculture
Auteurs: Bill Mollison & Reny Mia Slay
ISBN: 0-908228-08-2

Titel: Earth User’s Guide to Permaculture
Auteur: Rosemary Morrow
ISBN: 0-86417-514-0

Titel: The Earth Care Manual
Auteur: Patrick Whitefield
ISBN: 1-85623-021-X