Voor welke vrouw doe jij alles wat er binnen je macht ligt?

Hoe is de verhouding tussen jou en je moeder?

Lees wie er voor Parcival heel belangrijk werd.

Het vraagt veel van ons begripsvermogen om te zien wat het betekent dat Parcival het kledingstuk van zijn moeder niet kwijt wil. Hij trekt het harnas aan over zijn tuniek van grove wol en rijdt weg.

Trekt niet elke jongen zijn nieuw verworven ridderschap aan over zijn moedercomplex? Wanneer de onbuigzame attributen van een ridder een man met een moedercomplex bedekken, zal dit niet goed uitpakken. Er rest ons nog een mysterie. Parcival weet wel hoe hij zijn paard de sporen moet geven, maar niemand heeft hem ooit geleerd hoe hij zo'n dier tot stilstand brengt. Hij rijdt de hele dag totdat zowel het paard als de ruiter buiten adem zijn en het dier stilhoudt.

Kunnen we ons een project in onze vroege jeugd voor de geest halen waaraan we met veel enthousiasme begonnen, om vervolgens niet te weten hoe we moesten ophouden?

Gournamont

Dan ontmoet Parcival Gournamont, een peetvader. Een peetvader is vaak een goede kameraad voor een jongen die op het punt staat volwassen te worden. Als de jongen de pubertijd bereikt, verloopt de communicatie met zijn eigen vader soms wat stroef. De jongen is verre van zelfstandig, maar is tevens te trots om zijn  vader raad te vragen in intieme aangelegenheden. Het komt in een gezin maar zelden voor dat de vader en een zoon in de pubertijd op intieme voet met elkaar staan. Op zo'n moment heeft een jongen een peetvader nodig. Een man die de opvoeding overneemt nadat de vader van de jongen het contact met hem heeft verloren. Gournamont is de archetypische peetvader die Parcival een jaar lang in de ridderlijke kunsten onderwijst.

            Gournamont geeft Parcival aanwijzingen die van essentieel belang zijn wil hij volwassenheid bereiken. Hij mag nimmer een schone jonkvrouw verleiden of zich door haar laten verleiden, en hij dient met alles dat in hem is de Graalburcht te zoeken. Als hij de Graalburcht bereikt zou hij de volgende vraag dienen te stellen: 'Wie dient de Graal?'Met dit edele doel voor ogen krijgt het ridderschap zin. Deze instructies van Gournamont verdienen zeker onze aandacht en we zullen ze later bespreken.

            Na al deze raadgevingen herinnert Parcival zich plotseling zijn moeder en gaat naar haar op zoek. Misschien kunnen we maar een beperkte hoeveelheid mannelijke energie verdragen, en verlangen we op een gegeven moment weer naar de vrouwelijke energie van een moeder.

Hij gaat dus op weg om zijn moeder te vinden. Hij ontdekt dat zij is gestorven van verdriet nadat hij haar had verlaten. We herinneren ons misschien nog dat zij Harteleed heette. Een naam die iets zegt over wat het betekent om moeder te zijn. Parcival voelt zich natuurlijk ontzettend schuldig aan de dood van zijn moeder. Toch maakt ook haar dood  deel uit van zijn ontwikkeling. Geen enkele zoon kan zich tot volwassenheid man ontwikkelen als hij niet op de een of andere manier zijn moeder  verraad (loslaat).  Als hij bij haar blijft om haar te troosten en gerust te stellen zal hij nimmer zijn moedercomplex kwijtraken. Vaak zal een moeder alles in het werk stellen om haar zoon bij zich te houden. Zij kan dit heel subtiel doen door van hem te verlangen dat hij haar trouw blijft. Als hij dit inderdaad doet, raakt deze zoon diep gewond in zijn mannelijkheid. Een zoon moet weggaan en zijn moeder achterlaten, ook al verraadt hij haar daar ogenschijnlijk mee. De moeder dient deze pijn te verdragen. Misschien dat de zoon, net als Parcival, zijn moeder later weer opzoekt. Dan kan er op een ander niveau  een nieuwe relatie tussen hen ontstaan. Dit is echter uitsluitend mogelijk wanneer de zoon onafhankelijk is geworden en zijn genegenheid aan een vrouw heeft geschonken. Die genegenheid kan zowel betrekking hebben op zijn eigen innerlijke vrouwelijkheid, als op een vrouw van vlees en bloed die in de leeftijd niet veel van hem verschilt. In ons verhaal sterft de moeder van Parcival na zijn vertrek. Misschien vertegenwoordigt zij het type vrouw dat uitsluitend als moeder kan bestaan. Zij sterft wanneer deze rol haar wordt ontnomen, omdat zij niet weet hoe zij haar individuele bestaan vorm moet geven. Zij weet alleen wat het betekent om moeder te zijn.

Blanche Fleur

Veel mensen gaan in goed vertrouwen hun weg door het leven. Zij hebben weinig psychologisch inzicht in hun keuze voor die bepaalde weg en  vragen zich niet af waar deze hen zal brengen. Soms hebben zij wel degelijk een doel voor ogen, maar slagen er toch niet in dit te bereiken. Vaak helpt het lot hen onverwachts een handje en bereiken zij een veel verhevener doel. Zo vergaat het Parcival wanneer hij zijn moeder zoekt. In plaats van haar vindt hij Blanche Fleur, dat Witte Bloem betekent. Hij wordt zich daardoor van zijn belangrijkste beweegredenen in het leven bewust voordat hij de Graal ontmoet.

            Blanche Fleur is wanhopig, want haar kasteel wordt belegerd. Zij smeekt Parcival haar koninkrijk te redden. Hij geeft gehoor aan de diepzinnige woorden: 'Een man leert pas zijn kracht kennen wanneer er een beroep op wordt gedaan', en bevrijdt haar land van de indringers. Hij zoekt daarvoor de één op hoogste verantwoordelijke van het vijandelijke leger, duelleert heldhaftig met hem, spaart op het laatste moment zijn leven en stuurt hem als blijk van loyaliteit naar het hof van Koning Arthur. Hij herhaalt deze procedure met de aanvoerder van het leger. We zien het begin van een reeks ontmoetingen die uiteindelijk zullen leiden tot het vormen van de broederschap van de ronde tafel. Dit is een poëtische omschrijving van het proces dat Jung aanduidt als 'het centrum van de persoonlijkheid opnieuw in evenwicht brengen'. 

Bij dit proces wordt omzichtig en heel bewust uit de bron van kolkende mannelijke energie geput, en deze energie wordt vervolgens bewust in de persoonlijkheid geïntegreerd.  We vinden dit terug in het verhaal van Koning Arthur en de ronde tafel. Deze uitdaging, waarvoor een man zich in de eerste helft van zijn leven gesteld ziet, vraagt om heldenmoed en edelmoedigheid.

In dienst van Blanche Fleur is Parcival in staat deze heldhaftige taak te volbrengen. Zij is zijn schone jonkvrouw, zijn bron van inspiratie. Zij schenkt hem de moed om zijn heldendaden uit te voeren en de kracht om dingen te bereiken. Het is geen toeval dat Parcival tijdens zijn zoektocht naar zijn moeder  de vrouw ontmoet die hem inspireert. Blanche Fleur is het bezielende principe. Het moment waarop de man deze inspiratie, de Anima, in zichzelf ontdekt, is er een van wonderlijke schoonheid. Deze Anima, zoals Jung haar noemde, geeft bezieling en is voor iedere man een bron van leven. Blanche Fleur doet haar naam eer aan.

Als we haar gedrag in de rest van het verhaal gadeslaan, zouden we bitter teleurgesteld raken wanneer we een vrouw van vlees en bloed voor ogen hebben. Ze blijft namelijk gewoon op haar kasteel als een symbool van inspiratie en misschien een toonbeeld van genegenheid, terwijl Parcival zo nu en dan naar haar terugkeert om een moment haar schoonheid in te drinken en haar vertrouwen te genieten. Als we haar echter zien als het vrouwelijke aspect in een man, zien we dat zij de bron van zingeving en inspiratie voor hem is. Een roos uit haar hand of een blik van waardering is voldoende om hem de kracht en de motivatie voor grootste heldendaden te verlenen. Het wordt weliswaar in middeleeuwse taal geformuleerd en omgeven door een sfeer van ridderlijkheid, maar ook nu nog gaat dit voor vele moderne mannen op.

            Nadat Parcival het kasteel van Blanche Fleur heeft bevrijd, keert hij naar haar terug om een nacht met haar door te brengen. We krijgen  een gedetailleerd verslag over de manier waarop zij samen in een heel intieme omhelzing slapen: haar hoofd tegen de zijne, zijn schouders tegen de hare, haar heupen tegen de zijne, zijn knieën tegen de hare, haar tenen tegen de zijne. De omhelzing was echter heel zuiver en Parcival hielt zijn gelofte als ridder dat hij nimmer een schone maagd zou verleiden of zich door haar zou laten verleiden. Hij dient zich aan deze gelofte te houden als hij de Graal wil vinden.

            Vele innerlijke waarheden worden van hun werkelijke kracht ontdaan als ze worden uitgelegd op een niveau dat niet met  hun kracht en diepte overeenkomt. Als we de onbevlekte  ontvangenis van Christus  uitsluitend als een historische gebeurtenis zien, verliezen we uit het oog dat het hier gaat  om een wezenlijke wet die ons in staat stelt onze roeping te volgen: de innerlijke verbintenis tot stand brengen tussen de menselijke ziel en de goddelijke Geest. Pas dan manifesteert onze ware individualiteit zich.

In onze religieuze erfenis vinden wij aanwijzingen om de diepste betekenis van ons innerlijk leven te doorgronden. Zij dienen niet als voorschriften voor ons gedrag tegenover de buitenwereld. Wanneer wij de religieuze leringen uitsluitend letterlijk zouden opvatten, gaat hun spirituele betekenis verloren. Dit is een aspect van het materialisme dat veel meer schade aanricht dan dat wat normaal gesproken met deze naam wordt aangeduid.

Kuisheid

Gournamont had Parcival het advies gegeven nimmer een schone maagd te verleiden of zich door haar te laten verleiden. Omdat dit voor ons verhaal van wezenlijk belang is, willen wij er graag een hoofdstuk aan wijden.

            Het is belangrijk dat wij in gedachte houden dat we een mythe bestuderen  alsof het een droom betreft. Voor beide gelden ongeveer dezelfde regels. Iedere droom geeft bijna volledig iets over het innerlijk weer, en we kunnen de verschillende onderdelen van de droom zien als delen van de dromer zelf. Een voorbeeld: als een man over een schone jonkvrouw droomt, is het bijna zeker dat dit naar zijn eigen vrouwelijke aspect verwijst. Het is al te gemakkelijk om zo'n droomfiguur letterlijk te nemen en te denken dat dit een uiting van seksuele interesse is of dat de huidige partner niet meer voldoet. Als we in deze denkfout vervallen, zullen we de werkelijke boodschap in deze droom niet kunnen ontdekken.1  Dit geldt dus ook voor de mythe. Als we de aanwijzing van  Gournamont letterlijk nemen, zien we slechts een karikatuur van de middeleeuwse ridderlijkheid voor ons.

            Welk aspect van zijn vrouwelijkheid dient Parcival op een afstand te houden? Het gaat om de zachte vrouwelijkheid die voor het innerlijke leven zo belangrijk  is, maar die hem in zijn uiterlijke leven schade zou kunnen berokkenen als hij deze verkeerd interpreteert.

Stemmingen en gevoelens

Voelen is het vermogen waarmee we iets op waarde schatten. Bij een stemming worden we overvallen of beheerst door het vrouwelijke in ons. Voelen is de edele kunst die ons toont waar onze waarde ligt en wat iets voor ons betekent. Daardoor weten we waar we thuishoren, met wie we ons verbonden voelen en waar onze wortels liggen. Als we in een bepaalde stemming zijn, zijn we in de greep van het vrouwelijke aspect in ons en worden we overweldigd door een irrationeel element dat het uiterlijke leven van een man grondig in de war kan sturen. Het vrouwelijke aspect van een man is bestemd om hem de diepte van zijn innerlijk wezen te verbinden en een brug te slaan naar zijn diepste zelf.2 Vaak dient een man tussen een gevoel en een stemming te kiezen. Als hij door een van beide wordt overheerst, is er geen ruimte voor de ander. Een stemming sluit werkelijk gevoel uit, ook al lijkt een stemming op een gevoel.  Als een man in een stemming is beland , of beter gezegd, als een stemming een man gevangen neemt, verliest hij automatisch het vermogen om werkelijk te voelen en staat hij dus niet langer open voor relaties of creativiteit. In middeleeuwse taal heeft hij  zijn innerlijke vrouwelijkheid verleid, of is hij erdoor verleid.  Een man die zijn vrouwelijkheid naar buiten brengt verliest iedere redelijkheid . Als een man door een stemming wordt overweldigd is hij een zonnewijzer in het maanlicht die de verkeerde tijd aangeeft.

            Zijn innerlijke vrouw kan hem zeker van dienst zijn en een bron van inspiratie voor hem betekenen als zij de juiste plaats bekleedt. Wanneer hij haar echter gebruikt als een uiterlijk gewaad waarin hij de wereld  om hem heen benadert, zal zij hem geen dienst bewijzen. Het woord 'gebruiken' is ook van toepassing op het gevoel dat deze stemming oproept.  Als een man zich namelijk in een stemming bevindt en hij zijn omgeving vanuit die gemoedsgesteldheid tegemoet treedt, voelt alles en iedereen om hem heen zich 'gebruikt'.. Verleid dus! Een man heeft in zichzelf echter ook toegang tot prachtige gevoelens waardoor hij warmte, tederheid, verbondenheid en inzicht kan schenken.

We projecteren vaak onze relatie met onze innerlijke vrouwelijkheid, of het ontbreken daarvan, op een vrouw van vlees en bloed in onze omgeving. De vrouw als menselijk wezen is een wonder op zich. Haar schoonheid blijft verborgen wanneer we de regels voor de innerlijke vrouw op haar proberen toe te passen.  Zo blijft ook de innerlijk vrouw gesluierd als we haar als een uiterlijke vrouw benaderen.3

De man heeft slecht twee alternatieven als het gaat om de relatie met zijn innerlijke vrouw.

En dat kun je volgende week lezen.

Voetnoten:

- 1. Zie Robert A. Johnson, Inner work: Using Dreams ans Active Imagination for Personal Growth, Harper & Row, San Francisco 1986, voor een uitgebreidere bespreking van deze zienswijze.

- 2. Een stemming kunnen wij uitsluitend zien als een ervaring in het leven van een man. Hetzelfde fenomeen zien wij op heel andere wijze terug in het leven van een vrouw, en daarom verdient dit ook een andere naam. Helaas heeft onze taal geen woord voor de ervaring die een vrouw beleeft als zij door haar mannelijke aspect wordt overheerst. Als zij aan haar mannelijke kant is overgeleverd, komt dit naar voren in scherpe, kwetsende opmerkingen, in een tartende, ruziënde houding die kenmerkend is voor gebrekkige mannelijkheid. Een man die is overgeleverd aan zijn gebrekkige vrouwelijkheid raakt dus in een stemming gevangen. Dit onderwerp wordt verder toegelicht in Robert A, Johnson, Zij, en gaat over het verhaal van Psyche, Aphrodite en Eros.

- 3. Zie Robert A. Johnson, De Psychologie van de liefde, Servire, Utrecht 1998, voor een verdere uiteenzetting van dit onderwerp.

Verzorgd door Elisabeth Kellerman

Dit deel en alle opvolgende delen zijn terug te vinden op de sites www.star-people.nl en http://www.innerquest.nl/ .

Het Parcivalverhaal deel 1 - Hoe vind je jou werkelijke zelf

Het Parcival verhaal deel II - Het kind in jou

Het Parcival verhaal deel III - Van de tiener naar de adolescent periode

Herken je bij jezelf de rode draad en wil je er aan werken maar vind je het moeilijk, dan kun je op de site http://www.innerquest.nl/ diverse cursussen te vinden die je hierbij kunnen helpen.

Bron: Boekje "Zij/Hij" schrijver is Robert A. Johnson, uitgever Kosmos-Z&K Uitgevers BV/ Servire, Utrecht, ISBN-9021595303 (is helaas alleen nog tweede hands te koop).

De voorstellingen komen onder andere van http://www.wikipedia.nl/  en Afbeeldingen van parcival .