Soms belanden mensen na een ernstig ongeluk of aandoening in een wakker coma. Hierbij leven zij verder als plant. Soms in staat om de ogen te openen en te sluiten, maar contact is onmogelijk. Wetenschappers zijn er toch in geslaagd om met één van deze levende doden te communiceren en ontdekten wat er in zijn hoofd omging.

Onderzoekers hebben met behulp van een geavanceerde MRI-scan de hersenen van een man van wie men aannam dat deze in een wakker coma verbleef en dus als een plant leefde, onderzocht. Contact leek onmogelijk. De scans lieten echter iets anders zien. De man reageerde op de instructies en was in staat vragen te beantwoorden. Dat deed hij door ‘ja’ en ‘nee’ te denken. Die activiteit was op de MRI-scan te zien.

Coma
De 29-jarige man lag al vijf jaar in een wakker coma na een auto-ongeluk. De onderzoekers lazen als het ware zijn gedachten en reageerden daarop. Het was voor de man voor de eerste keer sinds 2003 dat hij contact had met iemand.

Stekker eruit?
Het onderzoek is baanbrekend. Er is namelijk heel weinig bekend over de geestestoestand van mensen in een wakker coma. Dat tekort aan kennis zorgde in landen als Amerika en Italië in het verleden al voor problemen toen de familie van de patiënt de stekker eruit wilde trekken en de overheid en/of artsen dat niet aandurfden. Bang dat de patiënt geestelijk nog gezond was. “Het is moeilijk om je een slechtere ervaring voor te stellen dan als functionerend brein gevangen te zitten in een lichaam waar je geen controle over hebt,” meent neuropsycholoog Chris Frith. “We hebben nu in de toekomst de mogelijkheid om gevallen waarin de patiënt nog bij bewustzijn is te detecteren en met hem te communiceren.”

Kasplant
De onderzochte man werd in 2003 in het ziekenhuis opgenomen en heeft sindsdien nergens meer op gereageerd. Hij werd later wakker uit de coma. Zijn ogen waren open en hij volgde de normale slaapcyclus, maar reageerde nog steeds nergens op. Vandaar dat men aannam dat hij als een kasplantje verder moest leven. De man is niet de enige. Alleen in Groot-Brittannië zijn al enkele duizenden patiënten die in een wakker coma liggen.

Denk ‘ja’
De wetenschappers onderzochten in totaal 55 patiënten. Ze vroegen de patiënten zich twee situaties voor te stellen: dat men aan het tennissen was en dat men op een bekende plek liep. Terwijl de patiënten daar aan dachten, werd de hersenactiviteit gemeten. Uit de resultaten blijkt dat de 29-jarige man de instructies had opgevolgd. Na de eerste test stelden de onderzoekers de man zes vragen. Bijvoorbeeld: “Heet je vader Alexander?” De man werd verzocht om aan tennis te denken als hij ‘ja’ wilde zeggen en aan het huis te denken als hij ‘nee’ bedoelde. De man beantwoordde de zes vragen correct.

MRI
De onderzoekers zijn verbaasd en verheugd over de resultaten. Voorlopig is de MRI-scan echter de enige manier waarop de 29-jarige man kan communiceren, maar daar komt wellicht verandering in. In de toekomst hopen de onderzoekers deze techniek verder te ontwikkelen om patiënten in staat te stellen hun gevoelens en gedachten te uiten, hun omgeving te regelen en hun kwaliteit van leven te verbeteren.

Opgesloten
Naast de 29-jarige man toonden nog vier ander patiënten signalen van bewustzijn. Alles wijst erop dat zij zich bewust waren van hetgeen er buiten hen gebeurde, maar opgesloten zitten in hun lichaam. Geen van de patiënten was in staat om de vragen direct te beantwoorden; ze hadden een situatie nodig om aan te denken als het ‘ja’ of ‘nee’ was.

De ontdekking is belangrijk. Artsen kunnen voortaan aan patiënten vragen of ze pijn hebben en meer medicatie nodig achten. Bovendien kunnen dokters niet meer zo gemakkelijk aan de familie vertellen dat hun geliefde er geestelijk gezien niet meer is. De onderzoekers werken momenteel aan een goedkopere scan, zodat de technologie voor zoveel mogelijk ziekenhuizen beschikbaar wordt.

Bronmateriaal: "Scientists explore the living dead" - IOL.co.za