We denken dat meestal dat we heel bewust handelen, maar dat is een misvatting. Uit psychologisch onderzoek blijkt dat we voor ongeveer 95 procent worden gestuurd door ons bewuste. Professor Ap Dijksterhuis heeft daar een leuk boek over geschreven: Het slimme onbewuste, denken met gevoel. Tijdens optredens toon ik dat boek nogal eens als inleiding op een bespreking en demonstratie van de meest oppervlakkige vorm van intuïtie die gebaseerd is op onbewuste patroonherkenning.

De omslag van het boek toont een mooie analogie: ons bewustzijn is als een ijsberg waarvan slechts een klein deel zichtbaar is, terwijl verreweg het grootste gedeelte van de ijsberg zich onder water bevind. In mijn optiek zou je zee waarin de ijsberg drijft kunnen vergelijken met het collectieve onbewuste waar de bekende Zwitserse psycholoog en psychiater C.G. Jung over sprak en schreef, maar daar gaat Dijksterhuis in zijn boek niet op in.

Ap Dijksterhuis (1968) is hoogleraar psychologie van het onbewuste aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij rekent af met de verouderde en karikaturale opvatting over het onbewuste die vanuit een klinisch achtergrond door Freud is geformuleerd. Ons onbewuste is veel meer dan alleen een vergaarbak van infantiele, dierlijke driften en traumatische herinneringen. De moderne opvatting over het onbewuste is dat het bestaat uit alle psychologische processen waarvan we ons niet bewust zijn, maar die wel ons denken, voelen en handelen beïnvloeden.

Ons onbewuste is de baas in ons brein. We laten ons veel meer leiden door ons onbewuste dan we denken. Eigenlijk is dat maar goed ook, want ons onbewuste is veel slimmer, sneller en kan veel meer (tegelijkertijd) doen dan ons bewuste. Bij het nemen van beslissingen waarbij veel factoren een rol spelen, kunnen we daarom beter afgaan op ons onbewuste dan ons bewuste. Bij complexe beslissingen helpt het niet veel om lijstjes met voor- en tegenargumenten te maken en alles rationeel te overwegen. Vaak werkt het dan beter om de klassieke raad op te volgen om er een nachtje over te slapen. Meestal wordt dan wel duidelijk welke beslissing de voorkeur verdient. In de onderstaande video bespreekt een man een artikel van Dijksterhuis dat gepubliceerd is in het tijdschrift Harvard Business.

Dijksterhuis is een wetenschapper die schrijft over tamelijk nieuwe, waardevolle bevindingen van psychologisch onderzoek die bij de meerderheid van de mensen niet bekend is. Toch is het voor mij duidelijk dat hij nog sterk vasthoudt aan het, naar mijn mening verouderde, paradigma dat dat bewustzijn voortkomt uit hersenactiviteit. Ook is tussen de regels door te lezen dat hij niet open staat voor een meer spiritueel uitgangspunt en diepere vormen van intuïtie, zoals die wel heel mooi aan bod komen in het boek Eindeloos bewustzijn, een wetenschappelijke visie op de bijna-dood ervaring van de cardioloog Pim van Lommel.

Toch kan ik Het slimme onbewuste van harte aanbevelen. De auteur gaat in op onder andere onbewust  waarnemen, onbewust iets menen, onbewust beslissen, onbewuste creëren en onbewust doen. Naast de theorie beschrijft hij steeds herkenbare en verrassende voorbeelden.

Attentie: aquariusage.com