De Fed en Wall Street: de lamme helpt de blinde. In Japan leidde dat al eens tot een lange, zelfs onnodig lange recessie.

Overheidsbank
Wanneer het om de Amerikaanse Federal Reserve Bank gaat zullen veel mensen de indruk en misschien zelfs de overtuiging hebben dat het om een overheidsbank gaat. De bank wordt als onafhankelijk en solide gezien, zelfs als een bank van wereldformaat. Toch is dat niet zo.

Gewone bank
De Amerikaanse Centrale Bank, in 1913 opgericht door legendarische bankiers als Rothschild, Loeb, Lehman en Lazard, is niet in staatshanden, maar in handen van commerciële banken als Citigroup en Chase. Weliswaar beoogt de bank onafhankelijk te zijn, net zoals de ECB, maar zij is dat niet. Het is in feite een gewone bank met eigen belangen, naast het nationale belang.

Dubbele doelstelling
Groot verschil met Europa is dat de Federal Reserve een dubbele doelstelling dient, enerzijds het beheersen van de inflatie, anderzijds het stimuleren van economische groei. Voor de ECB geldt alleen het eerste criterium. Dat ook de bescherming van Wall Street een structureel en niet incidenteel doel van de Fed is, bleek de laatste tijd overduidelijk.

Goede maatjes
Vanwege dat belang is de bank van oudsher goede maatjes met de overheid, zoals onder andere blijkt uit de traditioneel hechte banden tussen de voorzitter van de bank en de Minister van Financiën. Beiden zijn doorgaans afkomstig van Wall Street.

Wall Street
Dat is overigens ook het geval met de beoogde opvolger van de huidige minister van Financiën, Timothy Geithner. Deze door Barack Obama ‘handpicked’ bankier is ook van Wall Street afkomstig en daarom mag zijn benoeming niet worden gezien als een onafhankelijke.

Uit evenwicht
Door de enorme schuld die de Fed als gevolg van de kredietcrisis inmiddels van haar eigen maatjes –van Wall Street dus- heeft overgenomen, begint het systeem nu uit evenwicht te raken. Want om te voorkomen dat de Fed zelf het loodje legt, probeert zij al enige tijd deze schulden kwijt te raken.

Nieuwe loot
Het programma dat daarvoor in het leven is geroepen heet kwantitatieve verlichting (‘quantatative easing’) en is weer een nieuwe loot aan de stam van mooi geformuleerde oplossingen voor problemen die tot nu toe onoplosbaar bleken.

Ingenieus trucje
Kwantitatieve verlichting behelst niet meer en niets minder dan het vergroten van de hoeveelheid geld –zodat er schulden mee kunnen worden afgelost- zonder de geldpersen letterlijk te laten draaien. Het is een ingenieus trucje. De Fed leent schulden terug aan de aangesloten banken (schuld die eerder was overgenomen), die deze leningen vervolgens weer teruglenen aan de Fed, etcetera.

Perpetuum mobile
Daardoor ontstaat een mooie carrousel met de kwaliteit van een perpetuum mobile. Zo helpt de lamme de blinde. Japan heeft het aan het begin van deze eeuw ook geprobeerd. Zoals bekend leidde dat tot een lange, zelfs onnodig lange, recessie. Want wat bleek? Met elke ronde werd de recessie dieper. De Japanse tijger was tandeloos geworden.


René Tissen
Business Universiteit Nyenrode