Doel van de vrijmetselaars is het bereiken van een hoger spiritueel en ethisch niveau. Dat gebeurt door onderling overleg en geheime rituelen in zogeheten loges. Sinds de achttiende eeuw hebben de vrijmetselaars hun idealen in woord, geschrift en kunst vormgegeven. De teksten van rituelen, maar ook talrijke publicaties en gedichten geven blijk van de filosofie van de leden, hun hoop en verwachtingen en hun visie op maatschappij en religie.

Hilversum (ANP/Van onze redactie) 24 november 2008 - De plaats van de vrijmetselarij in de westerse cultuur staat centraal op een internationaal congres dat deze week in Den Haag plaatsheeft.

Zeventien onderzoekers belichten de betekenis die de eeuwenoude geestelijke beweging in onder meer de kunst en de architectuur heeft gespeeld.

Hoger niveau

Doel van de vrijmetselaars is het bereiken van een hoger spiritueel en ethisch niveau. Dat gebeurt door onderling overleg en geheime rituelen in zogeheten loges. Sinds de achttiende eeuw hebben de vrijmetselaars hun idealen in woord, geschrift en kunst vormgegeven. De teksten van rituelen, maar ook talrijke publicaties en gedichten geven blijk van de filosofie van de leden, hun hoop en verwachtingen en hun visie op maatschappij en religie.

Muziekstukken

Omdat muziek een vast element van hun bijeenkomsten was, produceerden vrijmetselaars op grote schaal composities, liederen en cantates. Veel loges hadden zelfs hun eigen orkest of koor. In muziekstukken voor piano of orkest werd de symboliek van de beweging zonder woorden uitgedrukt. Zowel bekende musici als acteurs waren lid van een loge en verwerkten vrijmetselaarsidealen en -symboliek in hun werken en uitvoeringen. Zo is die symboliek te herkennen in de composities van Mozart, bijvoorbeeld in de opera Die Zauberflöte.

Esoterische stromingen

Vanaf de achttiende eeuw vormden thema's uit de vrijmetselarij en verwante esotherische stromingen een inspiratie voor auteurs, onder wie Duitse schrijvers en recentelijk nog Dan Brown (De Da Vinci-code).

Maatschappelijke ontwikkelingen

De deelnemers aan het Haagse congres proberen een antwoord te vinden op de vraag of de vrijmetselarij maatschappelijke ontwikkelingen direct of indirect heeft beïnvloed en of de beweging zelf onderhevig was aan maatschappelijke en culturele revoluties.

Vaticaanse verwerping

Omdat het deïsme van de vrijmetselaars in strijd is met de christelijke scheppingsleer heeft het pauselijk leergezag sinds 1738 zich herhaaldelijk afkeurend over de vrijmetselarij uitgelaten. Een andere reden voor de Vaticaanse verwerping van de Vrijmetselarij is het antidogmatisme van de loges, wat religieuze onverschilligheid zou aanmoedigen.