Er is een groot, fundamenteel onderwerp dat over alles heen ligt, inzake onze pogingen om onszelf te helen en de wereld waarin we  leven: het is de menselijke neiging om in de slachtofferrol te stappen en anderen de schuld te geven van onze situatie waar we ons op dat moment in bevinden. In plaats van onze eigen verantwoordelijkheid daarvoor te nemen.

Het is geen gewoonte, het is een verslaving.. Net zoals elke andere chemische verslaving. Als je in de positie van het slachtoffer stapt, door bijv. met je vingertje te wijzen, maak je kortsluiting in het circuit in jezelf dat je in staat stelt om de natuurlijke, organische verrukking te voelen van je positie als co-createur met het Universum. Dát is nou precies de fundamentele stap die we in deze fase van onze ontwikkeling moeten gaan maken: de bedrading te leggen om onszelf toe te staan deze organische verrukking te voelen, voor steeds langere periodes. 

Op dit moment kunnen de meeste mensen het gevoel niet vasthouden dat tevoorschijn komt bij het leggen van deze bedradingen. Hierdoor glijden ze als het ware in een gevaarlijke verslaving om de schuld te geven aan corresponderende gevoelens van een ‘ik-heb-je-te-pakken’.

Als we eenmaal gewend zijn aan een zekere interne chemische staat-van-zijn, dan voelen we ons al snel op ons gemak in die staat-van-zijn, zelfs als deze is verbonden met disfunctionerend gedrag zoals het gemak dat zich uit in het verspreiden van verwijten.

Als we voor onszelf nieuw gedrag uitproberen , dan verandert onze neuro-chemie. Het voelt in het begin heel oncomfortabel, het kan zelfs zo zijn, dat deze nieuwe emotionele en bio-chemische staat-van-zijn helemaal van buiten lijkt te komen. Ook als het een gezondere kijk  op zaken is, dan kan nog zo zijn, dat deze niet goed voelt, in het begin.

Normaal is de eerste vraag die aangesneden wordt bij relatie-therapie als volgt te formuleren: “Ben je bereid een verplichting aan te gaan om het probleem op te lossen?” Dan klinkt het antwoord direct daarop vaak al te bekend: “Ja hoor, ik zou me daartoe wel bereid verklaren, als zij/hij dat ook maar zou doen”. Dan duurt het vervolgens ongeveer 1,5 uur om al discussiërend door dit verhaal te komen, totdat beide partijen in het proces inbinden en zich naar de leider keren.

Ik vertel mijn studenten altijd, dat dát de enige momenten zijn waarop je je waarde als therapeut doet gelden. Beide partners van het stel keren zich naar je en roepen zoiets als: “Hé verdorie, wat probeer je me nou wijs te maken? Suggereer je nou dat het niet zijn/haar fout is?” Dat is altijd een moment van zweet-op-de-rug.. Maar het is ook het moment waar transformatie kan plaatsvinden. Op het moment dat je door dit deel heen bent, komen kansen bloot te liggen om het veld-van-beschuldigingen te verlaten en daadwerkelijk verantwoording te nemen.

Ben je bereid om volledig weg te blijven om -ongeacht wie dan ook- te beschuldigen en in plaats daarvan jezelf ertoe te bewegen, alle onderwerpen die we tegen komen op te lossen?” Ik heb die vraag al gesteld aan duizenden mensen, waarvan velen grote afstanden hadden afgelegd om me te bezoeken, of me grote bedragen betaalden om deze gesprekken te voeren.

Zelfs wanneer de belangen zo groot zijn, stapt in 99% van de gevallen de betreffende persoon/personen onmiddellijk weer in de houding van verwijten maken. Om mensen uit de dit automatisch gedrag te halen, vergt een enorme hoeveelheid geduld en herhaling, en natuurlijk een soepel-werkende set van therapeutische ingrepen.   

De tendens om ergens of iemand de schuld ergens van te geven, is een belangrijk onderwerp, waarmee stellen en ook onze maatschappij worden geconfronteerd, vandaag de dag.

Er is maar 1 oplossing, en dat is om 100% volledige verantwoordelijkheid te nemen, en daardoor een ruimte te creëeren waarin de andere persoon OOK 100% volledige verantwoordelijkheid kan nemen. En..  Het nemen van deze verantwoordelijkheid heeft een besmettelijk karakter!

Het eerste niveau van verantwoordelijkheid reitk van ‘ergens-de-schuld-aan-geven’, tot de bereidheid om te overwegen dat jij uit het proces stapt, of juist bijdraagt aan het proces van het probleem. Een van de hogere niveau’s van het nemen van verantwoordelijkheid, is zo ongelooflijke duidelijk, dat je daarbij als het ware een ruimte maakt, waar andere mensen bijna letterlijk in kunnen stappen.

Vervolgens is het dan de taak om een persoon zodaning met zijn ongeveer 15 niveau’s van motivatie te confronteren, waarom zijn wanhoop –volgens hem- niet oplosbaar is. Maar wanneer 2 mensen een verplichting zijn aangegaan om het probleem op te gaan lossen, dan is werkelijk al 90% van het werk gedaan. Beide personen zijn dan namelijk in een co-creative rol gestapt, waarbij niet alleen de andere persoon partij is, maar het Universum zélf ook.. 

Op dit moment komt als voorbeeld een specifiek stel mij in gedachten. Ze zouden met mijn vrouw en mij gaan werken aan hun relatie. Beide partners waren universitair geschoold en hadden prachtige, briljante eindstudies afgeleverd. Maar wanneer één van hen iets tegenkwam dat zij als bedreigend ervoeren, dan ging hun academische, intellectuele vermogen om te begrijpen het raam uit.. Onmiddelllijk waren ze ervan overtuigd dat ze wisten dat de ander het bij het verkeerde end had.

Het eerste dat wij deden, was telkens vragen of zij bereid waren om de verantwoordelijkheid op zich te nemen om te helen, en of ze een verplichting aan wilden gaan om het verhaal op te lossen. Als deze vraag gesteld werd, gingen ze uit hun bol en groeven ze zich nog verder in hun loopgraven in en herhaalden hun visie dat de ander ‘de schuldige’ was. Hiervoor vonden zij beiden eindeloze rechtvaardigingen, en door deze hoogst verslavende drug, sloten ze zich continue af.

Het kostte ons de hele eerste dag, tot ver in de nacht zelfs om een verschuiving te laten plaatsvinden. ’s Nachts kon de man niet slapen. Zijn boosheid werd steeds heftiger. Toen, in een staat van wanhoop, riep hij: “Ok, ik ben bereid om dit probleem op te lossen.” Dát opende een ruimte voor zijn vrouw om hetzelfde te doen. De volgende ochtend kwamen ze binnen, bereid om het probleem op te lossen.

Het probleem in een notedop was, dat zij een sexuele affaire had gehad en dat hij haar daarvoor niet kon vergeven. Zij hadden het afgelopen jaar, continue rondom hetzelfde verhaaltje gedraaid. Toen, de tweede dag van de therapie, werd de reden van zijn besluit om haar niet te vergeven, volledig duidelijk.

Eén van de vragen die ik normalerwijze stel aan mensen in therapie, is:  “Is zoiets als dit je al eens eerder overkomen, of iemand die je kent?” De echtgenoot antwoordde hierop in eerste instantie met een duidelijke ontkenning. Maar, toen we dieper op deze zaak ingingen, bleek dat het correcte antwoord op mijn vraag niet alleen ‘JA’ was, maar dat het grootste deel van zijn jeugd was gevormd door het besluit van zijn moeder om er met een andere man vandoor te gaan, zijn vader achterlatend met de zorg 4 kleine, opgroeiende kinderen.

Het leek een onafwendbare zaak, dat de ontrouw van zijn vrouw, of iets soortgelijks, hem leek te moeten overkomen, juist omdát hij zijn vroege, heftige herinnneringen zo zorgvuldig had weggestopt.

Wanneer we iets afgrendelen van ons innerlijk bewustzijn,  dan wordt dit ons duidelijk gemaakt, door iets van de ‘buiten’-wereld. Plotseling realiseerde hij zich dat zijn vrouw dit innerlijke proces bij hem oplichtte en zei hij tegen haar: “Ohh, jij speelde deze rol in mijn leven, voor MIJ.” En aan het einde van de tweede dag lagen ze in elkaars armen.
Zij vertelde: “Het was onvermijdelijk, ik diende deze rol te spelen voor jou”. Toen reageerde hij: “Inderdaad was dit de boze droom waar jij naar binnen wandelde. Kun je me vergeven, voor de manier waarop ik je in mijn onbewuste vreemde schema heb getrokken?”

Dat echtpaar vertegenwoordigt voor mij een van de beste voorbeelden die ik ooit heb gezien met betrekking tot de mogelijkheden die tevoorschijn komen, wanneer mensen hun verantwoordelijkheid nemen..

Er zijn een boel voorgeprogrammeerde en zelfs biologische karakteristieken die mannen en vrouwen doen verschillen. Maar ik ben vooral geïntresseerd in wat daaronder ligt. Hoe dieper je komt, des te meer mensen op elkaar lijken. En naarmate je meer aan de oppervlakte komt, des te verschillend we LIJKEN te zijn. De angst die een vrouw voelt doordat ze ontregeld is wanneer haar man zijn sokken laat slingeren, kan zo maar corresponderen met de angst die een man voelt als hij uit zijn doen is, doordat ze hem hiervoor op de nek zit.

De vluchtige verschillen duiden op een onderliggende Eenheid.

Om met deze situaties om te gaan, geven we onze angst een stem, maar kijk onder deze angst. Als therapeut maak ik telkens duidelijk: “OK, nu je hebt gezegd dat je echtgenoot een waardeloze hoop stront is, kijk eens naar binnen. Voel je je nu gelukkiger?”

Op dat moment begint een persoon te herkennen, dat hij of zij zich niet gelukkiger voelt, door dat lekker gladde gevoel dat ontstaat als je iets of iemand ergens de schuld van kunt geven!

Dus help ik mensen keuzes te maken of iets hen gelukkiger maakt, of alleen vrolijker, door ze uit te nodigen om kleine keuzes te maken, die in feite heel grote keuzes zijn. Ik vraag hen dus:  “Kies je ervoor om gelijk te krijgen, of om gelukkig te zijn?”

Er kwamen maanden later mensen naar me toe met de opmerking: “Ik haatte u omdat u me deze vraag stelde, maar het heeft mijn leven veranderd.””

En er is een groot voordeel verbonden aan het stellen van deze vraag: ieder van ons hoeft deze keuze maar één keer te maken. Die keuze bepaalt namelijk het hele speelveld. Daarna is het slechts een kwestie van oefenen. Het is zoiets als voor de eerste keer op een fiets proberen te rijden. Je rijdt 5 meter, begint te wiebelen en valt met fiets en al om. Je oefent en dan blijkt dat je ineens 10 meter rijdt. Dat eerste ritje was het moment dat alles veranderde

Het is hetzelfde met het onder de knie krijgen van het nemen van persoonlijke verantwoording. Op het moment dat een persoon uit de vrolijkheid stapt en werkelijk vreugde ontmoet in het opeisen van verantwoordelijkheid, dan is alles veranderd. Dan worden ze betrokken in het leerproces. En hoe onthouden mensen dat ze in dit proces zitten en deze ervaring dagelijks kunnen opwekken in hun alledaagse leven? Ze ontdekken hoe geweldig ze zich voelen als ze die verantwoordelijkheid op zich nemen, en hoe slecht ze zich voelen, wanneer ze dat niet doen.

Vijfentwintig jaar geleden besloten Kathlyn en ik dat we iets bijzonders wilden creëren met ons huwelijk. We keken rond of er andere echtparen waren die model zouden kunnen staan voor deze gedachte, maar we vonden geen stel wiens relatie we graag zouden ruilen voor de onze. We dienden dit pad dus zelf te maken en te bewandelen.

Het duurde een hele tijd, maar het is nu al ruim 5 jaar dat mijn vrouw en ik iets van kritiek op elkaar hadden. Het is jaren geleden dat ik iets van schuld heb gevoeld, sinds ik dat chemische proces in mijn lijf gevoeld heb. Ik ben het punt gepasseerd dat ik die drug nog zou willen proeven. Omdat ik me goed voel en ik mezelf niet wil neerhalen. Wij leven in deze heldere ruimte van perfecte verantwoordelijkheid, die de kans en de ruimte biedt aan andere mensen om erin te stappen. Wij verkozen om gelukkig te zijn, en dat is nu gemakkelijk geworden.

Gay Hendricks is auteur of co-auteur van 25 boeken over bewuste relaties, bewust zakendoen en lichaam-en-geest transformatie. Voordat hij zijn eigen instituut oprichtte, had Gay een hoogleraarschap in counceling aan de universiteit van Colorado. Hij en zijn vrouw Kathlyn hebben 2 kinderen opgevoed, zijn vele malen de wereld rond gevlogen om lezingen te geven en zijn verschenen in meer dan 500 TV- en radioprogramma’s. Kijk verder naar zijn werk op de site HIER