De klimaatverandering slaat veel sneller toe dan verwacht. Dat stelt het VN-Milieuprogramma (UNEP) in een gisteren verschenen rapport. De ergste scenario’s die wetenschappers van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) in 2007 opstelden, lijken realiteit te worden. Het nieuwe rapport is gebaseerd op materiaal van ongeveer vierhonderd studies uit de afgelopen drie jaar. Het wordt geactualiseerd zodra er nieuwe onderzoeken verschijnen. De laatste stand van zaken laat volgens de auteurs zien dat de aarde snel afstevent op bepaalde ‘keerpunten’ die ecosystemen blijvend kunnen ontwrichten. Ook de manier waarop mensen kunnen leven, is afhankelijk van die ecosystemen.

De laatste onderzoeken stellen dat de gemiddelde temperatuur op aarde met 4,3 graden kan stijgen – de hoogste schatting van het IPCC – tegen het einde van deze eeuw. Dat gebeurt zelfs als de industrielanden hun meest ambitieuze doelstellingen om de uitstoot van broeikasgassen te reduceren, halen.

“Een paar jaar geleden dachten we nog dat de zeespiegelstijging pas over twee eeuwen zou gaan spelen”, zei UNEP-directeur Achim Steiner gisteren. “Uit het laatste onderzoek blijkt dat we niet moeten uitsluiten dat de zeespiegel twee meter zal stijgen – tijdens het leven van een kind dat nu geboren wordt.”

Gletjsers
Het rapport werd net voor de aanvang de tweedaagse top van de G20, de twintig belangrijkste industrielanden, in Pittsburgh (Pensylvania) gepubliceerd. Naar verwachting zal de klimaatverandering vandaag in Pittsburgh een belangrijk agendapunt zijn. Het is duidelijk dat UNEP met het rapport de noodzaak tot krachtige klimaatmaatregelen wil benadrukken. In december komen zo’n 190 landen in Kopenhagen bijeen om een nieuw klimaatverdrag vast te stellen, de opvolger van het Kyoto Protocol uit 1997.

“Om de juiste maatregelen te kunnen nemen, moeten we beseffen dat er zeer ernstige veranderingen gaande zijn op onze planeet”, zei Steiner.

Volgens het rapport heeft de wereldwijde groei van de economie een paar jaar geleden geleid tot verhoogde CO2-uitstoot. Dat heeft bijgedragen aan een snellere stijging van de zeespiegel, verzuring van de oceanen, het smelten van het poolijs en koudere oceaanstromen. Verschijnselen die door de meeste wetenschappers zijn voorspeld, zegt het rapport. Volgens de IPPC-modellen uit 2007, zou de Noordelijke IJszee aan het einde van deze eeuw ijsvrij zijn in de maand september. Uit nieuw onderzoek blijkt echter dat het in 2030 al zover kan zijn. Intussen smelt ook het ijs van gletsjers, waar een vijfde van de wereldbevolking van afhankelijk is voor watervoorziening.

Verzuring
In 2007 voorspelde het IPCC een stijging van de zeespiegel met 18 tot 59 centimeter tegen 2100. Daarbij werd echter geen rekening gehouden met het op grote schaal smelten van ijs. De meest recente schattingen gaan uit van een zeespiegelstijging van 80 centimeter tot 2 meter, tussen 1990 en 2100. Daarnaast verzuren de oceanen sneller dan was verwacht, meldt het UNEP-rapport. Daardoor worden koralen en schelpdieren – en de ecosystemen waarin ze leven – bedreigd.

Niet alleen in de oceanen, ook op land is steeds meer bewijs te zien van de impact van broeikasgassen. Binnen enkele jaren of tientallen jaren kunnen al cruciale keerpunten worden bereikt die kunnen leiden tot een dramatische verandering in de moessons op het Indiase subcontinent, in de Sahara en in West-Afrika.

Het noorden en zuiden van Afrika hebben al te maken met meer droogte in het droge seizoen. De resterende gletsjers in het midden van Afrika zullen naar verwachting rond 2030 verdwenen zijn. Dat zal grote invloed hebben op de plaatselijke ecosystemen, stelt UNEP op grond van de laatste onderzoeken.

Grote delen van Australië kunnen permanent met ernstige droogte te maken krijgen. Doordat de gletsjers in de Himalaya in Azië zich terugtrekken, kan de watervoorziening via de rivieren Indus, Ganges en Brahmaputra problematisch worden. Deze rivieren stromen door zeer dichtbevolkte gebieden. Tegelijkertijd bedreigt de stijgende zeespiegel de bevolking in andere delen van Zuid en Zuidoost-Azië.

_©MO