Ondanks het stralende lenteweer, is de zon in 100 jaar nog nooit zo 'lui' geweest. De grote vuurbal vertoont momenteel opvallend weinig zonnevlekken, die een teken zijn van activiteit. "Dit is een zeer uitzonderlijk fenomeen, ongezien sinds begin 1900." Een lange periode van lage zonneactiviteit kan op termijn leiden tot koelere zomers en strengere winters. Internationale vorsers voorspellen zelfs een 'mini-ijstijd'.

Wie dezer dagen met een telescoop naar boven staart, — uiteraard met zonnefilter — zal het ongetwijfeld merken: de zon is niet in haar element en dat heeft alles te maken met haar cyclus. "De zonnecyclus is een periode van gemiddeld elf jaar waarin de zon van geen naar veel zonnevlekken gaat", aldus professor sterrenkunde Christoffel Waelkens van de KU Leuven.

De nieuwe cyclus — de 24e sinds het begin van de metingen — is officieel gestart begin januari 2008. "Tijdens de beginperiode van zo'n cyclus, het zogenaamde zonneminimum, krijgen we over het algemeen weinig zonnevlekken te zien. Maar het huidige minimum duurt al bijna anderhalf jaar en dat is niet normaal."

Volgens gegevens van de Koninklijke Sterrenwacht van België waren er deze zonnecyclus nog maar 20 'zonnevlekgroepjes' waargenomen, "en vorig jaar hadden we 266 dagen zonder vlekken. Het is al van begin 1900 geleden dat de zon nog zo kalm was", zegt Guido Gubbels van het Europlanetarium in Genk. Ter vergelijking: een normale zonnecyclus geeft 40 000 tot 50 000 zonnevlekken.

Zonnevlekken zijn bruine of zwarte plekken die de activiteit van de zon weergeven. Een nieuwe cyclus start als een vlek wordt gezien rond de evenaar van de zon, waarna het magnetisch veld na elf jaar omdraait. De wetenschap tast in het duister over het 'verdwijnen' van de zonnevlekken. "Tijdens zo'n cyclus vinden processen plaats waarvan we de omstandigheden nog onvoldoende kennen", luidt het.

De vraag die Russische en Bulgaarse astronomen zich momenteel stellen, is of er niet iets met de zon aan de hand is en of we niet weer een Maunder-minimum meemaken, die zich in de tweede helft van de 17e eeuw afspeelde. Omdat een halve eeuw lang geen zonnevlekken werden waargenomen, veroorzaakte dit een kleine ijstijd. De Vlaamse experts zijn het daar niet mee eens. "Het is onmogelijk om te voorspellen of we terug naar zo'n periode gaan, want voor hetzelfde geld is de zon volgende week terug actief," luidt het.

Terwijl niemand op een ijstijd zit te wachten, kan dit wel een positief effect hebben op de opwarming van de aarde, zo geeft ook Waelkens toe. "Maar dan nog biedt dit enkel tijdelijk soelaas. Het kan een vergiftigd geschenk zijn, want als we de zon als 'excuus' gaan gebruiken om massaal CO2 uit te stoten, krijgen we gegarandeerd het deksel op de neus."

De huidige voorspelling is overigens dat het zonnemaximum — waarin de meeste vlekken te zien zijn — rond 2014 zal plaatsvinden.